Παρασκευή 30 Απριλίου 2010

O Τζέιμς Κάμερον «έπεισε τη NASA να στείλει 3D κάμερα στον Αρη»

Το Χόλιγουντ σε άλλο πλανήτη

Ο Κάμερον δημιούργησε νέες κάμερες για τις ανάγκες του Avatar
Λος ΑντζελεςΣτείλε το άρθρο με 
emailΤύπωσε το άρθρο


Έχοντας ολοκληρώσει το έργο του στο φανταστικό φεγγάρι Πανδώρα, ο σκηνοθέτης του Avatar στρέφει την προσοχή του σε έναν άλλο εξωγήινο κόσμο. Ο Τζέιμς Κάμερον φέρεται να έπεισε τη NASA να εξοπλίσει με τρισδιάστατη κάμερα το επόμενο ρομπότ που θα εξερευνήσει τον Αρη.
Η κάμερα θα τοποθετηθεί στην κορυφή του τροχοφόρου ρομπότ Cusiosity (Περιέργεια), το οποίο προγραμματίζεται να εκτοξευτεί το 2011, γράφει η εφημερίδα Pasadena Star News, η οποία μίλησε στον βραβευμένο σκηνοθέτη.
Το 2007, το Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) της NASA αποφάσισε να να μην εξοπλίσει το ρομπότ με στερεοσκοπικά μάτια, καθώς η προετοιμασία της αποστολής είχε συναντήσει σημαντικές καθυστερήσεις και υπερβάσεις του προϋπολογισμού.
Φέτος τον Ιανουάριο, όμως, ο Κάμερον συναντήθηκε με τον διοικητή της NASA Τσαρλς Μπόλντεν και τον έπεισε ότι η τρισδιάστατη κάμερα θα βοηθούσε στην δημόσια προβολή της αποστολής.
«Ήταν πολύ ανοιχτός στην ιδέα. Η πρώτη μας συνάντηση πήγε πολύ καλά» δήλωσε ο Κάμερον στην εφημερίδα.
Ο σκηνοθέτης θα βοηθήσει τώρα στην ανάπτυξη της διπλής κάμερας, την οποία θα κατασκευάσει η καλιφορνέζικη εταιρεία Malin Space Science.
Ο βραβευμένος με Όσκας κινηματογραφιστής έχει μεγάλη τεχνική εμπειρία στο θέμα, δεδομένου ότι συμμετείχε ενεργά στην ανάπτυξη του συστήματος τρισδιάστατης, «εικονικής» βιντεοσκόπησης με το οποίο γυρίστηκε το Avatar.
Newsroom ΔΟΛ

Πάγος και οργανικές ενώσεις σε αστεροειδή



Πάγο και οργανικές ενώσεις εντόπισαν για πρώτη φορά Αμερικανοί επιστήμονες σε αστεροειδή, μια παρατήρηση που ενισχύει ακόμα περισσότερο τη θεωρία ότι η ζωή έφτασε στη Γη από το Διάστημα με τη βοήθεια των αστεροειδών! 
 
Πάγος και οργανικές ενώσεις σε αστεροειδή
Ο αστεροειδής 24 Themis, στον οποίο εντοπίστηκαν τα εντυπωσιακά ευρήματα, έχει περίπου το μέγεθος της Σικελίας και περιφέρεται γύρω από τον Hλιο στη ζώνη των αστεροειδών που βρίσκεται μεταξύ του Aρη και του Δία, περίπου δηλαδή 300 εκατομμύρια χιλιόμετρα από τη Γη.
Δύο διαφορετικές ομάδες επιστημόνων κατάφεραν να εξακριβώσουν τη σύσταση της εξωτερικής επιφάνειας του αστεροειδούς έπειτα από παρατηρήσεις που πραγματοποίησαν χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο υπέρυθρων της NASA στην κορυφή του Μάουνα Κέα της Χαβάης.
Η ανάλυση του υπέρυθρου τμήματος του φωτός που αντανακλάται από την επιφάνεια του 24 Themis έδειξε ότι κάποια μήκη κύματος απορροφούνταν από μόρια νερού.
Επιπλέον, ανάλυση των στοιχείων έδειξε ότι υπήρχαν και οργανικές ενώσεις, ενώ τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν σε δύο διαφορετικές έρευνες στην επιθεώρηση Nature. Αυτό που κάνει εντύπωση στους επιστήμονες πάντως είναι ότι υπό το φως του Ηλιου και χωρίς την ύπαρξη ατμόσφαιρας, ο πάγος θα έπρεπε να είχε εξατμιστεί

Δευτέρα 26 Απριλίου 2010

Το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο του κόσμου αξίας άνω του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ θα κατασκευαστεί στην έρημο της νότιας Χιλής.


Σύμφωνα με το Ευρωπαικό Νότιο Παρατηρητήριο το εξαιρετικά μεγάλο τηλεσκόπιο θα έχει μήκος 42 μέτρα, και θα μπορεί να αναζητήσει στο διάστημα την ύπαρξη εξωπλανητών ή πλανητών γύρω από τα αστέρια. Επιπλέον, θα προσπαθήσει να διαλευκάνει το μυστήριο της σκοτεινής ύλης και της σκοτεινής ενέργειας.

Το Ευρωπαικό Εξαιρετικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο(ELT) θα κατασκευαστεί στα 3.060 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας σε ένα βουνό της πλούσιας σε ορυκτά ερήμου Ατακάμα στη νότια Χιλή, η οποία προτιμάται από τους ειδικούς καθώς εκεί επικρατούν χαμηλά επίπεδα εξάτμισης του νερού και καθαρός ουρανός κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Η Ισπανία, το Μαρόκο, η Νότια Αφρική, η Αργεντινή και η Χιλή είναι οι μπέντε χώρες οι οποίες βρίσκονταν ανάμεσα στις υποψήφιες χώρες για να φιλοξενήσουν το τηλεσκόπιο.

 "Το μέγεθος θα μας επιτρέψει βασικά να δούμε πλανήτες που μοιάζουν με τη Γη", δήλωσε ο Λαρς Λίντμπεργκ Κρίστενσεν, επικεφαλής του τμήματος εκπαίδευσης του Παρατηρητήριου που εδρεύει στο Γκάρτσινγκ της Γερμανίας.

 "Θα είναι δυνατό να εξετάσουμε θεμελιώδη φυσικά ζητήματα σε έναν βαθμό που δεν ήταν προηγουμένως ποτέ δυνατό. Θα εξετάσουμε μαύρες τρύπες, γαλαξίες, σκοτεινή ύλη και σκοτεινή ενέργεια τα οποία είναι δύο τελείως άγνωστα τμήματα του σύμπαντος", πρόσθεσε ο κ. Κρίστενσεν.

Το τηλεσκόπιο αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2018, μετά από επτά χρόνια εργασιών.

Η μεγάλη πτώση της θερμοκρασίας εξαφάνισε τους δεινοσαύρους

Σύμφωνα με νέα θεωρία
Μπορεί αρκετοί επιστήμονες πρόσφατα να ανακοίνωσαν ότι κατέληξαν σε συναίνεση πως η πιθανότερη αιτία εξαφάνισης των δεινοσαύρων υπήρξε η πρόσκρουση στον πλανήτη μας κάποιου μεγάλου ουρανίου σώματος, όμως οι εναλλακτικές απόψεις δεν λένε να σταματήσουν. Μια νέα βρετανική επιστημονική μελέτη επιμένει ότι οι δεινόσαυροι εξαφανίστηκαν όχι από κομήτη ή κάτι τέτοιο, αλλά από μια ξαφνική μεγάλη πτώση της θερμοκρασίας στη Γη.
Ερευνητές του πανεπιστημίου του Πλίμουθ, υπό τον δρα Γκρέγκορι Πράις, σύμφωνα με το βρετανικό Τύπο, διεξήγαγαν μελέτες σε απολιθώματα και ορυκτά στη βόρεια Νορβηγία, στο αρκτικό αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ, μια περιοχή που φημίζεται για τα πολλά παλαιοντολογικά ευρήματά της. Συμπέραναν ότι, πριν από περίπου 137 εκατ. χρόνια, οι θάλασσες του πλανήτη μας κατά μέσο όρο κρύωσαν κατά 9 βαθμούς, από τους 13 βαθμούς στους 4 βαθμούς Κελσίου περίπου.

Η μεταβολή αυτή, όπως εκτιμούν, χρειάστηκε μερικές εκατοντάδες ή λίγες χιλιάδες χρόνια να για να ολοκληρωθεί.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτό συνέβη εξαιτίας μιας απότομης μεταβολής στο «Ρεύμα του Κόλπου» στον Ατλαντικό – ένα φαινόμενο που πολλοί ειδικοί φοβούνται ότι μπορεί να ξανασυμβεί στο μέλλον και να οδηγήσει την Ευρώπη σε μια νέα εποχή παγετώνων.
  
Η απότομη πτώση της θερμοκρασίας στην Κρητιδική περίοδο σχεδόν σίγουρα θα οδήγησε στη σταδιακή εξαφάνιση των περισσοτέρων δεινοσαύρων, η οποία ολοκληρώθηκε πριν από περίπου 65 εκατ. χρόνια. Οι βρετανοί ερευνητές ισχυρίζονται ότι η εξαφάνιση ήταν αργή και ότι το πρώτο βήμα έγινε με την υποχώρηση της θερμοκρασίας.

Αρνούνται ότι υπήρξε ένα κατακλυσμικό γεγονός (π.χ. πτώση κομήτη) που προκάλεσε την μαζική εξαφάνιση των δεινοσαύρων και αντιτείνουν ότι υπήρξε μια σειρά από περιβαλλοντικές και οικολογικές αλλαγές, που όλες ξεκίνησαν με την πτώση της θερμοκρασίας των ωκεανών, πυροδοτώντας στη συνέχεια αλυσιδωτά γεγονότα στο κλίμα της ξηράς και στη βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων, συμπεριλαμβανομένων των δεινοσαύρων.
  
Σύμφωνα με τον Πράις, πολλοί δεινόσαυροι που προηγουμένως ζούσαν μέσα ή κοντά σε ζεστά και ρηχά νερά, καθώς επίσης σε βαλτώδεις περιοχές της ξηράς, θα πέθαναν από το σοκ της κλιματικής αλλαγής. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η πτώση της θερμοκρασίας συνέβη, ενώ η Γη βρισκόταν σε μια φάση «θερμοκηπίου» παρόμοια με τη σημερινή, με αυξημένες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.
  
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η αλλαγή του ρεύματος του Κόλπου, σε έναν Ατλαντικό ωκεανό που ήταν πολύ πιο στενός εκείνη την εποχή σε σχέση με σήμερα, οδήγησε στο λιώσιμο των πάγων του αρκτικού Βορρά, με συνέπεια να πέσουν οι θερμοκρασίες των ωκεανών –και στη συνέχεια της ξηράς- σχετικά απότομα.

Οι δεινόσαυροι, που πιθανότατα ήσαν ψυχρόαιμοι, είχαν ανάγκη από θερμό κλίμα για να επιβιώσουν, γι’ αυτό αποδείχτηκαν τόσο ευάλωτοι στην πτώση της θερμοκρασίας, σύμφωνα με τη νέα έρευνα.

«Προσοχή στους εξωγήινους», προειδοποιεί ο Στίβεν Χόκινγκ

Σχεδόν βέβαιη θεωρεί την ύπαρξη εξωγήινων ο διάσημος Βρετανός αστροφυσικός Στίβεν Χόκινγκ. Προειδοποιεί, όμως, ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να μείνουν μακρυά τους καθώς μπορεί να προκύψουν καταστροφικές για το είδος μας συνέπειες.
Ο Στίβεν Χόκινγκ, μιλώντας σε τηλεοπτική εκπομπή που μετέδωσε χθες το τηλεοπτικό δίκτυο Discovery Channel, δήλωσε ότι εάν οι εξωγήινοι μας επισκεφθούν, το αποτέλεσμα θα έχει βαρύτητα μεγαλύτερη απ’ όταν ο Χριστόφορος Κολόμβος αποβιβάσθηκε στην Αμερική, κάτι που όπως μαρτυρά η ιστορία έβλαψε τους Ινδιάνους της Αμερικής.
Ο κ.Χόκινγκ, επίσης είπε ότι είναι απολύτως λογικό να υπάρχουν εξωγήινοι, ωστόσο υπογράμμισε πως αντί να προσπαθούμε να έρθουμε σε επαφή μαζί τους, το καλύτερο που θα είχαμε να κάνουμε θα ήταν να αποφύγουμε κάθε επαφή.
«Οι εξελιγμένοι εξωγήινοι ενδέχεται να γίνουν νομάδες, αποβλέποντας στην κατάκτηση και τον αποικισμό των πλανητών στους οποίους προσεγγίζουν», περιέγραψε ο 68χρονος Χόκινγκ στην εκπομπή με τίτλο «Στο Σύμπαν με τον Στίβεν Χόκινγκ».
Επίσης ο διάσημος αστροφυσικός τόνισε «η μεγάλη πρόκληση είναι να μάθουμε με τι μοιάζουν στην πραγματικότητα οι εξωγήινοι».
Ωστόσο ο Στίβεν Χόκινγκ δήλωσε ότι οι πιθανότερες μορφές ζωής στο σύμπαν ενδέχεται να είναι διάφοροι τύποι απλών μικροβίων.

Σάββατο 24 Απριλίου 2010

Γιατί ο Ήλιος και η Σελήνη έχουν το ίδιο μέγεθος στον ουρανό;


Και τι σχέση μπορεί να έχει αυτό με την ύπαρξη ζωής στη Γη;
Η ολική έκλειψη Ηλίου είναι μία από τις πιο εντυπωσιακές εικόνες που μας προσφέρει το Σύμπαν. Στο αποκορύφωμα της διαδικασίας, η Σελήνη συμπίπτει τόσο απόλυτα με τον Ήλιο που το ηλιακό φως φτάνει σ’ εμάς μόνο μέσα από τις κακοτράχαλες κοιλάδες της σεληνιακής επιφάνειας, δημιουργώντας το εκπληκτικό θέαμα της ηλιακής στεφάνης.
Όλα αυτά οφείλονται σε μια εξαιρετική σύμπτωση. Ο Ήλιος είναι περίπου 400 φορές μεγαλύτερος από τη Σελήνη, αλλά και 400 φορές μακρύτερα από αυτή. Επομένως, και τα δύο ουράνια σώματα φαίνεται να έχουν το ίδιο μέγεθος στον ουρανό, ένα μοναδικό φαινόμενο στο ηλιακό μας σύστημα με τους 8 πλανήτες και τα 166 γνωστά φεγγάρια. Η Γη είναι επίσης ο μοναδικός πλανήτης που φιλοξενεί ζωή. Καθαρή σύμπτωση;
Σχεδόν αναμφίβολα, λένε οι περισσότεροι αστρονόμοι. Αλλά ίσως όχι τόσο πολύ όσο υποδεικνύουν οι αριθμοί. Το φεγγάρι μας είναι διαφορετικό. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι δύο είναι οι πιθανές διαδικασίες που οδήγησαν στη δημιουργία των δορυφόρων που διαθέτουν οι μεγάλοι πλανήτες Δίας, Κρόνος, Ουρανός και Ποσειδώνας: α) από την επισώρευση ενός δίσκου ύλης στο βαρυτικό πεδίο του πλανήτη, μια εκδοχή σε μικρή κλίμακα του σχηματισμού των πλανητών, β) από τον εγκλωβισμό -μέσω της βαρυτικής έλξης- περαστικών μικρών αντικειμένων στην τροχιά του πλανήτη. Η δεύτερη πιθανότητα φαίνεται ότι ισχύει για τους δύο μικρούς δορυφόρους του Άρη, Δείμο και Φόβο.
Αλλά, η δική μας Σελήνη είναι σχετικά πολύ μεγάλη για το μέγεθος της Γης, ώστε να υποθέσουμε ότι σχηματίστηκε με κάποια από τις δύο παραπάνω διαδικασίες. Οι ειδικοί θεωρούν ότι μπορεί να υπάρξει μόνο μία εξήγηση: στα πρώτα 100 εκατομμύρια χρόνια του ηλιακού συστήματος, όταν θραύσματα περιπλανιούνταν ακόμα στο διαστημικό κενό, ένα αντικείμενο με το μέγεθος του Άρη συγκρούστηκε με τη Γη. Η πρόσκρουση άλλαξε ριζικά την όψη του πλανήτη μας με την εκτόξευση μεγάλης ποσότητας θραυσμάτων τα οποία εντέλει προσκολλήθηκαν στην υπερμεγέθη Σελήνη.
Ένα τόσο μεγάλο φεγγάρι είναι αρκετά μεγάλο ώστε να βοηθήσει στην ύπαρξη ζωής στη Γη. Καθώς η Γη περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της, έχει τη φυσική τάση να κλυδωνίζεται εξαιτίας της μεταβαλλόμενης έλξης της από άλλα ουράνια σώματα όπως ο Ήλιος. Το αόρατο χέρι της βαρύτητας της Σελήνης απαλύνει αυτούς τους κλυδωνισμούς, αποτρέποντας αστάθειες στην περιστροφή που διαφορετικά θα προκαλούσαν δραματικές αλλαγές στις γήινες κλιματικές ζώνες με το πέρασμα του χρόνου. Τέτοιες αστάθειες θα αύξαναν τον βαθμό δυσκολίας για την ύπαρξη ζωής στον πλανήτη μας.
Η θέση της Γης στην «κατοικήσιμη ζώνη» γύρω από τον ήλιο, εκεί δηλαδή όπου μπορεί να υπάρξει νερό σε υγρή μορφή είναι αναμφίβολα ο πλέον σημαντικός παράγοντας για τη γονιμότητά της. Ωστόσο, η παρουσία ενός μεγάλου δορυφόρου –αρκετά μεγάλου ώστε να προκαλεί ηλιακές εκλείψεις- μπορεί να είναι εξίσου ζωτικής σημασίας. Εάν ισχύει κάτι τέτοιο, επηρεάζει εκ βαθέων τις προσπάθειες αναζήτησης ζωής σε άλλους πλανήτες.
Από τότε που δημιουργήθηκε, η Σελήνη απομακρύνεται σταθερά από τη Γη, περίπου 3,8 εκατοστά τον χρόνο. Οι δεινόσαυροι δεν έβλεπαν τις εκλείψεις όπως τις βλέπουμε εμείς: πριν από 200 εκατομμύρια χρόνια, το φεγγάρι ήταν πολύ πιο κοντά, τόσο ώστε κατά τη διάρκεια μιας έκλειψης να υπερκαλύπτει τον Ήλιο. Ανάλογα, οι κάτοικοι της Γης σε μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια δεν θα βλέπουν ολικές ηλιακές εκλείψεις, καθώς η Σελήνη θα φαίνεται πια πολύ μικρή.

Αμέτρητοι κόσμοι σαν τη Γη περιμένουν να τους ανακαλύψουμε



Δισεκατομμύρια πλανήτες έχουν συνθήκες που ευνοούν την εμφάνιση ζωής, λένε ερευνητές


Η ύπαρξη ζωής σε άλλους πλανήτες δεν ανήκει πλέον μόνο στα βιβλία επιστημονικής φαντασίας, καθώς οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι οι συνθήκες που ευνόησαν την εμφάνιση της ζωής στη Γη κάθε άλλο παρά σπάνιες είναι στο Σύμπαν

ΣΙΚΑΓΟ. Ξεκίνησαν οι εργασίες του μεγάλου συνεδρίου της Αμερικανικής Ενωσης Επιστημονικής Προόδου, με τα φώτα της δημοσιότητας να συγκεντρώνουν οι ανακοινώσεις των επιστημόνων που ασχολούνται με τη διαστημική έρευνα. Οι επιστήμονες έκαναν ανακοινώσεις που τροφοδοτούν πλήθος συζητήσεων αλλά και ταυτόχρονα εξάπτουν τη φαντασία ειδικών και μη.

Η πρώτη και πιο εντυπωσιακή ανακοίνωση έγινε από τον Αλαν Μπος, καθηγητή του Ινστιτούτου Επιστημών Carnegie, ο οποίος διετύπωσε τη θεωρία ότι στον γαλαξία μας ο αριθμός των πλανητών που διαθέτουν μορφή και συνθήκες παρόμοιες με αυτές της Γης ανέρχεται σε δεκάδες δισεκατομμύρια, ίσως και 100 δισεκατομμύρια! Αν υπολογίσουμε ότι υπάρχουν 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες στο Σύμπαν (πιθανότατα και περισσότεροι), οι πιθανότητες η Γη μας να είναι ο μόνος πλανήτης στον οποίο εμφανίστηκε και εξελίχθηκε ζωή είναι από απειροελάχιστες ως ανύπαρκτες.

«Οχι μόνο υπάρχουν πλανήτες που έχουν ήδη τη δυνατότητα να υποστηρίξουν την εμφάνιση και ανάπτυξη της ζωής, αλλά υπάρχουν και πολλοί που βρίσκονται στα αρχικά στάδια διαμόρφωσής τους,κάτι που σημαίνει ότι στο μέλλον η ζωή θα εμφανιστεί και σε αυτούς. Θεωρώ ότι οι πλανήτες που μοιάζουν με τη Γη και είναι σχετικά κοντινοί βρίσκονται ακόμη σε αρχικά στάδια γεωλογικής και ατμοσφαιρικής ανάπτυξης.Εκτιμώ ότι θα πρέπει να βρίσκονται στην ίδια κατάσταση με εκείνη στην οποία βρισκόταν η Γη πριν από τρία ή τέσσερα δισεκατομμύρια έτη,οπότε αν σε κάποιον από αυτούς υπάρχει ζωή,αυτή είναι βακτηριακή» ανέφερε ο Μπος από το βήμα του συνεδρίου.

Μέχρι στιγμής έχουμε εντοπίσει περί τους 350 εξωηλιακούς πλανήτες στον γαλαξία μας οι οποίοι σχεδόν όλοι είναι γίγαντες αερίου σαν τον Δία και σε αυτούς επικρατούν ακραίες συνθήκες που δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη μορφών ζωής, πέραν ίσως από κάποιων μικροβιακών. Οπως υποστηρίζει ο Μπος, η αποστολή «Κέπλερ» της ΝΑSΑ που είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει σε έναν μήνα θα εντοπίσει εκατοντάδες ή και χιλιάδες πλανήτες σαν τη Γη μέσα στην επόμενη δεκαετία. Ο Μπος εκτιμά ότι το 85% των ηλιακών συστημάτων σαν τον δικό μας διαθέτει τουλάχιστον έναν πλανήτη σαν τη Γη και υπολογίζει ότι οι πλανήτες που θέτουν υποψηφιότητα για να έχουν ζωή είναι περί τα δέκα δισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων! Ο αριθμός αυτός είναι το ένα (1) ακολουθούμενο από 22 μηδενικά...

Μια διαφορετική προσέγγιση στο θέμα της εξωγήινης ζωής παρέθεσε στο συνέδριο ο Πολ Ντέιβις, φυσικός του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Αριζόνας. «Ως σήμερα αναζητούμε στο Διάστημα τη ζωή με τις μορφές που γνωρίζουμε από την παρουσία της στη Γη και ελάχιστες προσπάθειες έχουν γίνει στην απόπειρα αναζήτησης μορφών ζωής που δεν έχουν σχέση με ό,τι υπάρχει ή έχει υπάρξει στο παρελθόν στον πλανήτη μας. Δεν αναφέρομαι στην αναζήτηση μορφών ζωής που μπορεί να υπάρχουν, αλλά για κάποιους φυσικούς ή και “παραφυσικούς” λόγους που αδυνατούμε να εντοπίσουμε.Μιλάω για μορφές ζωής ακόμη και σε μικροβιακό επίπεδο, με διαφορετική ή εναλλακτική αν προτιμάτε βιοχημεία από αυτή που τελικά επεκράτησε στη Γη» ανέφερε ο Ντέιβις.

Το κοσμικό «ψυγείο» και οι εξωγήινοι

Μιλώντας στο συνέδριο της Αμερικανικής Ενωσης Επιστημονικής Προόδου, ο καθηγητής Αλαν Μπος υποστήριξε ότι υπάρχουν δισεκατομμύρια πλανήτες με χαρακτηριστικά παρόμοια με αυτά της Γης. «Αν λοιπόν ένας τέτοιος πλανήτης βρίσκεται σε μία από τις λεγόμενες φιλόξενες ζώνες και κάποια στιγμή κάνει την εμφάνισή του ένα βασικό στοιχείο υποστήριξης της ζωής (π.χ.νερό),πώς θα εμποδιστεί η εμφάνισή της; Είναι σαν βγάλουμε από την πρίζα ένα ψυγείο,να κλείσουμε ερμητικά την πόρτα και να το ανοίξουμε ύστερα από μερικούς μήνες.Αυτός που θα το ανοίξει θα εντυπωσιαστεί από το τι θα έχει αναπτυχθεί μέσα σε αυτό.Αυτό είναι το θαύμα της ζωής.

Είναι ασφαλώς παρακινδυνευμένο να μιλήσουμε για την ύπαρξη νοήμονος ζωής και την πιθανότητα να έρθουμε σε επαφή μαζί της.Το πρόβλημα είναι ότι η επιστήμη θεωρεί πως η νοήμων ζωή πιθανότατα εμφανίζεται και υπάρχει για ελάχιστο χρονικό διάστημα σε έναν φιλόξενο πλανήτη.Πιστεύετε ότι ο ανθρώπινος πολιτισμός θα υπάρχει για εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια;Εγώ δεν το νομίζω. Από την άλλη πλευρά,αν υπάρχουν εξωγήινοι πολιτισμοί σαν τον δικό μας ή και πιο προηγμένοι,πιθανότατα βρίσκονται τόσο μακριά από εμάς ώστε δεν υπάρχει περίπτωση ούτε τώρα αλλά ούτε στο απώτερο μέλλον να έρθουμε σε επαφή μαζί τους» δηλώνει ο Μπος.

Πηγή: Το Βήμα

«Περίεργο» πλανητικό σύστημα





Του Διονύση Π. Σιμόπουλου

Μια ομάδα ερευνητών του «Αστροβιολογικού Ινστιτούτου» της NASA ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι εντόπισε ένα νέο πλανητικό σύστημα «εν τη γενέσει» του με τη βοήθεια του Διαστημικού Τηλεσκοπίου «Σπίτζερ». Με τη διαφορά ότι το πλανητικό αυτό σύστημα είναι διαφορετικό από τα προηγούμενα που έχουν εντοπιστεί μέχρι τώρα γύρω από 200 περίπου άστρα. Γιατί το σύστημα αυτό με την ονομασία HD-98800 εντοπίστηκε γύρω από ένα τετραπλό σύστημα άστρων!

Με τη βοήθεια της υπέρυθρης «όρασης» του Σπίτζερ οι ερευνητές εντόπισαν έναν δίσκο διαστημικής σκόνης να περιφέρεται στην περιοχή του τετραπλού συστήματος. Το σύστημα αυτό αποτελείται από δύο ζευγάρια άστρων τα οποία περιφέρονται το ένα γύρω από το άλλο και ο δίσκος σκόνης βρέθηκε να περιφέρεται γύρω από το εσωτερικό αστρικό ζευγάρι.

Οι δίσκοι αυτοί είναι οι προγενήτορες πλανητικών συστημάτων αφού λειτουργούν σαν ένα είδος κοσμικής σκούπας που καθαρίζει το γύρω περιβάλλον δημιουργώντας σιγά σιγά τους πλανήτες ενός συστήματος. Στην προκειμένη περίπτωση το όλο σύστημα είναι στα πρώτα στάδια της δημιουργίας του, αφού η ηλικία του δεν υπερβαίνει τα 10 εκατομμύρια χρόνια, ενώ βρίσκεται σε απόσταση 150 ετών φωτός από τη Γη προς την κατεύθυνση του αστερισμού της Υδρας.

Βαρυτικά συνδεδεμένα
Παρ όλο που τα δύο αστρικά ζευγάρια είναι βαρυτικά συνδεδεμένα μεταξύ τους, εντούτοις η απόσταση του ενός από το άλλο είναι παρόμοια με την απόσταση του Ηλιου από τον Πλούτωνα και υπολογίζεται ότι φτάνει τις 50 Αστρονομικές Μονάδες (Α.Μ.), 50 φορές δηλαδή την απόσταση Γης-Ηλίου.

Ο δίσκος χωρίζεται σε δύο ζώνες εκ των οποίων η μία βρίσκεται σε απόσταση 1,5 έως 2 Α.Μ. από το κεντρικό ζευγάρι που είναι παρόμοια απόσταση με την τροχιά του Αρη και της Ζώνης των Αστεροειδών στο Ηλιακό μας Σύστημα, ενώ η δεύτερη ζώνη βρίσκεται σε απόσταση 5,9 Α.Μ. που είναι παρόμοια με την τροχιά του Δία.

Οι χορογραφικοί σχεδιασμοί που διαγράφουν, άλλωστε, τα πολλαπλά άστρα μεταξύ τους είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακοί και οι τροχιές τους εξαρτώνται από τη μάζα που έχει καθένα από τα άστρα του «αστρικού συνεταιρισμού» καθώς επίσης και από τις αποστάσεις που τα χωρίζουν. Γι αυτό άλλωστε και οι τροχιακές τους περίοδοι κυμαίνονται από μερικές ώρες έως και μερικά εκατομμύρια χρόνια.

Ενα απλό διπλό αστρικό σύστημα αποτελείται από δύο άστρα που περιφέρεται το ένα γύρω από το άλλο, κι αν η μάζα τους είναι παρόμοια τότε η τροχιά περιφοράς βρίσκεται γύρω από ένα κοινό κέντρο βάρους το οποίο βρίσκεται ανάμεσά τους. Εάν όμως η μάζα του ενός άστρου είναι πολλαπλάσια της μάζας του άλλου, τότε το κοινό αυτό βαρυτικό σημείο βρίσκεται στο εσωτερικό του μεγαλύτερου άστρου και το δεύτερο άστρο φαίνεται να περιφέρεται γύρω από τον μεγάλο του αδελφό, ενώ το μεγαλύτερο άστρο απλώς φαίνεται να «παραπαίει».

Στην περίπτωση όμως των πολλαπλών άστρων τα πράγματα γίνονται πολύ πιο περίπλοκα αφού σ' αυτού του είδους τα αστρικά συστήματα το κέντρο βάρους δεν είναι ένα αλλά πολλά και ως εκ τούτου υπάρχουν και διαφορετικές χορογραφικές διαμορφώσεις των τροχιακών τους σχηματισμών.

Με 3 άστρα

Πριν από την πρόσφατη αυτή ανακάλυψη είχαμε ήδη αρκετές ανακαλύψεις πλανητών γύρω από διπλά και πολλαπλά αστρικά συστήματα. Πριν από δύο χρόνια, για παράδειγμα, με τη βοήθεια του Αστεροσκοπείου Κεκ στη Χαβάη εντοπίστηκε η ύπαρξη ενός πλανήτη στο μέγεθος του δικού μας Δία στο τριπλό αστρικό σύστημα HD-188753 το οποίο βρίσκεται σε απόσταση 149 ετών φωτός προς την κατεύθυνση του αστερισμού του Κύκνου. Σ ένα τέτοιο σύστημα οι πλανήτες του θα χαίρονται τη δύση τριών άστρων.

Σύγκρουση Γιγάντων
Τα δύο διαστημικά τηλεσκόπια ακτίνων Χ, το «ΧΜΜ-Νεύτων» του Ευρωπαϊκού Διαστημικού Οργανισμού και το «Τσάντρα» της NASA, εντόπισαν δύο σμήνη γαλαξιών καθώς συγκρούονταν για να σχηματίσουν ένα γιγάντιο σμήνος γαλαξιών. Πρόκειται για τις παρατηρήσεις που έγιναν στο αινιγματικό σμήνος γαλαξιών που φέρει τον κωδικό «Αbell 576» και οι οποίες έδειξαν ότι οι συγκρούσεις αυτές συμβαίνουν με μεγαλύτερη ταχύτητα απ ό,τι υπολογίζονταν, ενώ συγχρόνως τεράστιες ποσότητες υπέρθερμων αερίων με θερμοκρασία 50 εκατ. βαθμών Κελσίου διασκορπίζονται στο γύρω Διάστημα.

Ο 60ός δορυφόρος του Κρόνου
Η Ομάδα Ερευνών της διαστημοσυσκευής «Κασσίνι», η οποία περιφέρεται γύρω από τον πλανήτη Κρόνο από τον Ιούλιο του 2004, ανακοίνωσε τον εντοπισμό του 60ού δορυφόρου που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Αρχοντα των Δαχτυλιδιών. Ο νέος δορυφόρος δεν είναι παρά ένας μετρίου μεγέθους αστεροειδής με διάμετρο 2 μόνο χιλιομέτρων και αποτελούμενος από παγωμένα πετρώδη υλικά. Τον Δεκέμβριο του 2009 υπολογίζεται ότι θα μπορέσουμε να παρατηρήσουμε από κοντά τον νέο δορυφόρο αφού η τροχιά του Κασσίνι θα τον φέρει σε απόσταση 11.700 χιλιομέτρων από την επιφάνειά του.

Ζωγραφική απεικόνιση του δίσκου σκόνης που εντοπίστηκε σε τετραπλό αστρικό σύστημα. Το HD-98800 είναι στα πρώτα στάδια της δημιουργίας του αφού η ηλικία του δεν υπερβαίνει τα 10 εκατομμύρια χρόνια, ενώ βρίσκεται σε απόσταση 150 ετών φωτός από τη Γη προς την κατεύθυνση του αστερισμού της Υδρας. Παρ όλο που τα δύο αστρικά ζευγάρια είναι βαρυτικά συνδεδεμένα μεταξύ τους, εντούτοις η απόσταση του ενός από το άλλο είναι παρόμοια με την απόσταση του Ηλιου από τον Πλούτωνα και υπολογίζεται ότι φτάνει τις 50 Αστρονομικές Μονάδες (Α.Μ.), 50 φορές δηλαδή την απόσταση Γης-Ηλίου.

Πηγή: Έθνος

Ενας νέος χάρτης για το Σύμπαν




Ένα νέο μυστήριο έρχεται να προστεθεί στα πολλά που ήδη απασχολούν τους αστροφυσικούς. Απρόσμενα πελώρια κοσμικά κενά, ανάμεσα σε γιγάντιες συγκεντρώσεις ύλης, παρατηρήθηκαν στο πλαίσιο δημιουργίας ενός νέου χάρτη των γαλαξιών, ενός από τους μεγαλύτερους τους είδους του μέχρι σήμερα.



Ένα από τα κενά είναι τόσο μεγάλο που είναι δύσκολο για τους επιστήμονες να κατανοήσουν από πού προήλθε.

Η νέα χαρτογράφηση (Six Degree Field Galaxy Survey – 6dFGS) κάλυψε το 41% του ουρανού καταγράφοντας θέσεις και αποστάσεις για 110.000 γαλαξίες σε απόσταση μέχρι 2 δισ. ετών φωτός από τη Γη. Καμία προηγούμενη έρευνα δεν είχε καλύψει τέτοιες αποστάσεις.

Η Sloan Digital Sky Survey, που εστιάστηκε μόνο στον ουρανό του βόρειου ημισφαιρίου, έχει καλύψει περίπου διπλάσια απόσταση, αλλά μόνο για το 23% του ουρανού, σύμφωνα με το New Scientist. Η ερευνητική ομάδα, υπό τον Χιθ Τζόουνς του Αγγλο-Αυστραλιανού Αστεροσκοπείου στην Αυστραλία, ανακοίνωσε την ολοκλήρωση του νέου «χάρτη», που εστιάστηκε στο νότιο ημισφαίριο.

Αν και οι επιστήμονες ακόμα μελετούν τα στοιχεία που προέκυψαν, ήδη ξεχωρίζουν ορισμένα νέα δεδομένα. Κατ’ αρχήν η μεγαλύτερη συγκέντρωση ύλης που παρατηρήθηκε, είναι μια –ήδη γνωστή- υπερ-ομάδα γαλαξιών (με την ονομασία «Σάπλεϊ), σε απόσταση περίπου 600 εκατ. ετών φωτός από τον πλανήτη μας.

Το πιο σημαντικό εύρημα όμως –και άγνωστο μέχρι τώρα- ήταν η ανακάλυψη μερικών πραγματικά τεράστιων κενών, περιοχών του διαστήματος που είναι απολύτως άδεια.

Ένα από αυτά τα κενά έχει το απίστευτο μήκος των 3,5 δισ. ετών φωτός. Το νέο κενό είναι τόσο μεγάλο, που είναι δύσκολο να «ταιριάξει» με τις παρούσες θεωρίες για το σύμπαν.

Οι προσομοιώσεις σε κομπιούτερ έχουν δείξει ότι η βαρύτητα ωθεί τους γαλαξίες και τις ομάδες γαλαξιών να πλησιάσουν περισσότερο μεταξύ τους, σχηματίζοντας ολοένα μεγαλύτερες δομές και συγκεντρώσεις ύλης, με αποτέλεσμα τα κενά να μεγαλώνουν ανάμεσα τους.

Όμως ο χρόνος που εκτιμάται ότι έχει μεσολαβήσει από την γέννηση του σύμπαντος με τη «Μεγάλη Έκρηξη», δεν θεωρείται αρκετός για να έχει στο μεταξύ δημιουργηθεί ένα τόσο μεγάλο κενό. Οι επιστήμονες επιθυμούν τώρα μια ανάλογη λεπτομερειακή έρευνα και στον ουρανό του βορείου ημισφαιρίου, κάτι που έχει ήδη ξεκινήσει.

Πηγή: Ελευθεροτυπία

Παρασκευή 23 Απριλίου 2010

Κατοικώντας σ' ένα σκοτεινό και βίαιο Σύμπαν


Η εικόνα που μας προσφέρει η σύγχρονη επιστήμη για τη δομή και την εξέλιξη του Σύμπαντος είναι μάλλον ασυνήθιστη, σχεδόν υπερρεαλιστική. Η παλαιότερη υποψία ότι το Σύμπαν μας περιέχει μια μεγάλη, και παντελώς άγνωστη, ποσότητα ύλης και ενέργειας θεωρείται σήμερα βεβαιότητα. Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς το σοκ που προκάλεσε, στα τέλη του εικοστού αιώνα, η είδηση ότι μέχρι τότε η Φυσική είχε αγνοήσει τα 3/4 της συνολικής μάζας-ενέργειας του Σύμπαντος!

Σύντομα όμως οι φυσικοί συνήλθαν από το σοκ κι άρχισαν να αναζητούν κάποιες λογικές απαντήσεις στα άκρως ενοχλητικά ερωτήματα που θέτει η παρουσία της «σκοτεινής» ύλης και ενέργειας στον κόσμο. Δημιουργήθηκε, μάλιστα, και ένας νέος επιστημονικός κλάδος που μελετά αυτά τα φαινόμενα: η «αστροσωματιδιακή φυσική».
Ζητήσαμε λοιπόν από τον Σταύρο Κατσανέβα, επιφανή Ελληνα αστροσωματιδιακό φυσικό, να μας εξηγήσει με ποιο τρόπο επιχειρεί σήμερα η επιστήμη να ρίξει κάποιο φως στην πιο σκοτεινή πλευρά του Σύμπαντος.
Η γνωστή σε όλους ορατή ύλη, από την οποία αποτελούνται τα αστέρια, οι πλανήτες και τα σώματά μας, αντιστοιχεί μόλις στο 4% της συνολικής ύλης-ενέργειας που υπάρχει στο Σύμπαν. Το υπόλοιπο 96% είναι ένα μυστηριώδες μείγμα από «σκοτεινή ύλη» και «σκοτεινή ενέργεια».
Παραδόξως, οι πρώτες ενδείξεις για την ύπαρξη της σκοτεινής ύλης ήταν γνωστές ήδη από τη δεκαετία του 1930, αλλά αγνοήθηκαν συστηματικά. Ομως στα τέλη του εικοστού αιώνα δύο ανεξάρτητες ερευνητικές ομάδες ανακοίνωσαν τις έρευνές τους, που απεδείκνυαν ότι οι μέχρι τότε έρευνες είχαν αγνοήσει τα 3/4 της συνολικής μάζας-ενέργειας του Σύμπαντος! Την πρώτη ερευνητική ομάδα διηύθυνε ο διάσημος αστροφυσικός Σολ Πέρλμουτερ του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ των ΗΠΑ, ενώ η δεύτερη ομάδα ήταν μια διεθνής συνεργασία μεταξύ του Μπράιαν Σμιτ (Αυστραλία) και του Ρόμπερτ Κίρσνερ (ΗΠΑ).
Στο ερώτημα γιατί η Φυσική χρειάστηκε τόσο χρόνο για να αποκαλύψει την ύπαρξη αυτής της τεράστιας ποσότητας «σκοτεινής ύλης» στο Σύμπαν η απάντηση είναι απλή: επειδή αυτή η ύλη δεν εκπέμπει φώς ή κάποια άλλη μορφή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Αρα ήταν αδύνατον να ανιχνευθεί άμεσα με τα συνήθη τηλεσκόπια ή ραδιοτηλεσκόπια.
Την παρουσία της μπορούμε να την ανιχνεύσουμε μόνον έμμεσα: μελετώντας τις ταχύτητες περιφοράς των εξωτερικών άστρων στους βραχίονες των γαλαξιών ή από τα φαινόμενα της λεγόμενης «βαρυτικής εστίασης του φωτός».
Αυτή η δεύτερη έμμεση αλλά αποφασιστική ένδειξη έχει να κάνει με το γεγονός ότι η σκοτεινή ύλη, ενώ είναι αόρατη επειδή δεν αλληλεπιδρά με τη γνωστή μας ύλη, είναι ωστόσο βέβαιο ότι θα πρέπει να έχει κάποια μάζα. Και εφόσον η θεωρία του Αϊνστάιν περί καμπύλωσης του χωροχρόνου από την παρουσία της μάζας είναι σωστή, τότε και η μάζα της σκοτεινής ύλης θα πρέπει να καμπυλώνει το τμήμα του χωροχρόνου που την περιέχει.
Οπως μας εξηγεί ο Σταύρος Κατσανέβας: «Στη θεωρία της Γενικής Σχετικότητας, η μάζα καμπυλώνει τον χώρο γύρω της ώστε η τροχιά του φωτός παύει να είναι ευθύγραμμη, αλλά ακολουθεί την καμπυλότητα του χώρου. Η μάζα, ορατή και μη, παίζει τον ρόλο βαρυτικού φακού, εστιάζει δηλαδή το φως των μακρινών γαλαξιών, δημιουργώντας οπτικά φαινόμενα: εστιάσεις, κατοπτρισμούς, φαινομενικές επιμηκύνσεις κ.λπ.
Χρησιμοποιώντας αυτά τα φαινόμενα και υπολογίζοντας κατά πόσο το φως μακρινών γαλαξιών απέκλινε από την ευθεία, μπορούμε να υπολογίσουμε πόση μάζα μεσολαβεί ανάμεσα σ' αυτούς τους γαλαξίες και τη Γη. Μπορούμε δηλαδή να χαρτογραφήσουμε αυτή τη μάζα ανεξάρτητα από το αν εκπέμπει φως η όχι. Και αυτού του είδους οι χαρτογραφήσεις έδειξαν ότι η μάζα στην άμεση αστρική μας γειτονιά είναι πολύ περισσότερη από την ορατή».
Ομως οι δυσάρεστες εκπλήξεις για τους φυσικούς δεν τελείωσαν με την ανακάλυψη της σκοτεινής ύλης. Πιο πρόσφατα ήρθε να προστεθεί μια ακόμη πιο αινιγματική παρουσία: η σκοτεινή ενέργεια. Οι αστροφυσικοί κατέληξαν στην άκρως ενοχλητική διαπίστωση ότι το Σύμπαν μας διαστέλλεται συνεχώς, και μάλιστα με επιταχυνόμενους ρυθμούς. Αναλύοντας τη συμπεριφορά κάποιων μακρινών αστεριών, που ονομάζονται «υπερκαινοφανείς αστέρες» επειδή τελειώνουν τη ζωή τους με μια γιγάντια έκρηξη, διαπίστωσαν ότι αυτές οι εκρήξεις ήταν λιγότερο φωτεινές απ' όσο περίμεναν.
Συνεπώς, υπάρχει κάτι στο Σύμπαν που επιταχύνει αντί να επιβραδύνει τη διαστολή του. Γεγονός που συνεπάγεται ότι όλη η σκοτεινή και όλη η ορατή ύλη μαζί, δηλαδή η συνολική μάζα του σύμπαντος, καθώς και οι βαρυτικές ελκτικές δυνάμεις που αυτή η μάζα αναπτύσσει, δεν είναι πλέον σε θέση να συγκρατήσουν την επιταχυνόμενη διαστολή του Σύμπαντος.
Ολες οι παρατηρήσεις επιβεβαιώνουν την ανάγκη ύπαρξης στο Σύμπαν μιας άγνωστης αλλά πολύ ισχυρής «αντιβαρυτικής δύναμης» που το ωθεί να δραπετεύει. Και επειδή οι επιστήμονες αγνοούν τη φύση και την προέλευση αυτής της άγνωστης μορφής ενέργειας, την αποκαλούν «σκοτεινή ενέργεια» ή «ενέργεια του κενού».
Ετσι, από αυτές τις μετρήσεις των κοσμολογικών διακυμάνσεων, οι αστροφυσικοί κατάφεραν να υπολογίσουν με μεγάλη ακρίβεια την πυκνότητα της σκοτεινής κοσμικής ύλης και ενέργειας και κατέληξαν στη βεβαιότητα ότι η ορατή ύλη δεν αποτελεί παρά μόνο το 4% της ύλης και της ενέργειας του Σύμπαντος, ενώ το υπόλοιπο 96% αποτελείται από σκοτεινή ύλη (23%) και σκοτεινή ενέργεια (73%).
Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι κατοικούμε σ' ένα βίαιο, σκοτεινό αλλά, ευτυχώς, όχι αφιλόξενο Σύμπαν, εφόσον εξακολουθούμε να υπάρχουμε και προσπαθούμε να επινοήσουμε τρόπους για να διαφωτίσουμε τις πιο σκοτεινές πτυχές του.

Μια γέφυρα μεταξύ μικρόκοσμου και μακρόκοσμου

  • Πώς θα μπορούσε κανείς να ορίσει την αστροσωματιδιακή φυσική και ποιο είναι το αντικείμενο που μελετά;
«Μια παιγνιώδης και συνοπτική απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι ότι η αστροσωματιδιακή φυσική μελετά τη σκοτεινή και βίαιη πλευρά του Σύμπαντος, κάτι σαν ένα είδος "κοσμικής ψυχανάλυσης"... Πιο σοβαρά όμως, είναι ένας σχετικά πρόσφατος τομέας της επιστήμης, που εφάπτεται πειραματικά και θεωρητικά στην κοσμολογία, την αστροφυσική και τη φυσική στοιχειωδών σωματιδίων.
Αφετηρία της υπήρξε η διαπίστωση ότι για την κατανόηση του απείρως μεγάλου, δηλαδή του Σύμπαντος, έχουμε ανάγκη τις θεωρητικές και πειραματικές κατακτήσεις της έρευνας του απείρως μικρού, δηλαδή των σωματιδίων· αλλά και αντίστροφα, καμία θεωρία για το απείρως μικρό δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή αν δεν περάσει τον έλεγχο των πιθανών επιπτώσεών της στην τρέχουσα εικόνα της γένεσης και της εξέλιξης του Σύμπαντος, αφού το Σύμπαν γεννήθηκε σε ένα απειροελάχιστο σημείο.
Ας πάρουμε, παραδείγματος χάριν, το πρόβλημα της σκοτεινής ύλης. Αν και οι ενδείξεις για την ύπαρξή της προέρχονται από την αστροφυσική και την κοσμολογία, πιστεύουμε ότι η λύση του πρέπει να αναζητηθεί στα στοιχειώδη σωματίδια. Ισως να ισχύει το ίδιο και για την ερμηνεία της σκοτεινής ενέργειας.
Μια κάπως διαφορετική απάντηση στο ερώτημά σας προκύπτει εξετάζοντας τις πειραματικές και παρατηρησιακές προσεγγίσεις. Χάρη σε αυτές γνωρίζουμε ότι τα βίαια φαινόμενα, όπως οι ενδορρήξεις αστεριών που καταλήγουν σε σουπερνόβα, οι συντήξεις διπλών αστεριών, η βίαιη προσαύξηση ύλης στη γειτονία των μελανών οπών, παίζουν το ρόλο του ρυθμιστή στη δημιουργία των κοσμικών δομών. Αυτά τα φαινόμενα, ανακατώνοντας τις κοσμικές κλίμακες, μεταφέροντας π.χ. ύλη και πεδία από την κλίμακα ενός αστεριού στην κλίμακα του γαλαξία, επιταχύνουν ή επιβραδύνουν τη δημιουργία και την εξέλιξή του.
Ταυτόχρονα, όμως, αυτά τα βίαια φαινόμενα παράγουν πέρα από το ορατό φως και μια πληθώρα άλλων "αγγελιαφόρων": νετρίνα, φορτισμένα σωματίδια ή φωτόνια πολύ υψηλής ενέργειας, βαρυτικά κύματα. Η ανίχνευσή τους είναι απαραίτητη για την κατανόηση σε βάθος των φαινομένων που τα παρήγαγαν. Ετσι, οι φυσικοί στοιχειωδών σωματιδίων μετέφεραν τις τεχνικές ανίχνευσης σωματιδίων από τους επίγειους επιταχυντές στη μελέτη αυτών των κοσμικών επιταχυντών. Χρησιμοποίησαν επίσης τεχνικές μεγάλης ευαισθησίας και χαμηλού παρασιτικού θορύβου για να προσπαθήσουν να ανιχνεύσουν ιδιαίτερα σπάνια φαινόμενα όπως αυτό της άμεσης ανίχνευσης σωματιδίων σκοτεινής ύλης.
Η χρησιμοποίηση λοιπόν πειραματικών μεθόδων στοιχειωδών σωματιδίων στην αστροφυσική, και αντίστροφα, θα μπορούσε να είναι ένας άλλος ορισμός της αστροσωματιδιακής φυσικής. Μέχρι πρόσφατα πάντως, οι πρωτοπόροι του τομέα αντιμετωπίζονταν σαν λιποτάκτες από τους φυσικούς στοιχειωδών σωματιδίων και σαν εισβολείς από τους αστροφυσικούς».
  • Ποια είναι σήμερα η «γεωγραφία» της έρευνας στην αστροσωματιδιακή φυσική;
«Ενα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αστροσωματιδιακής φυσικής είναι ο παγκόσμιος χαρακτήρας της. Οι πειραματικές διατάξεις της δεν περιορίζονται στα προηγμένα κράτη ή σε περιοχές ιδιαίτερης ατμοσφαιρικής καθαρότητας (π.χ. η Χιλή για την Αστρονομία), αλλά καλύπτουν όλη την υδρόγειο.
Υπάρχουν αστροσωματιδιακά παρατηρητήρια στην πάμπα της Αργεντινής, στα οροπέδια της Ναμίμπια, στην Ανταρκτική, στον βυθό της Μεσογείου, σε τούνελ και ορυχεία, στις πεδιάδες της Τοσκάνης και της Λουιζιάνα, αλλά και σε δορυφόρους ή στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Αυτές οι διατάξεις χρησιμοποιούν τη θάλασσα, την ατμόσφαιρα και τη γη ως ανιχνευτικό μέσο ή ως φίλτρο της κοσμικής ακτινοβολίας. Η ακρίβεια των μετρήσεων συνεπάγεται μια συνεχή βελτίωση των γνώσεών μας για τη σύσταση της ατμόσφαιρας ή της θάλασσας, ενώ η ανίχνευση σπάνιας κοσμικής ακτινοβολίας επιβάλλει τη διάταξη μεγάλων δικτύων ανιχνευτών. Το παρατηρητήριο AUGER π.χ. καλύπτει με ανιχνευτικές μονάδες μια επιφάνεια 3.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ισοδύναμη με αυτήν της Αττικής.
Η ακριβής γνώση των περιβαλλοντικών παραμέτρων μέσω μεγάλων δικτύων ανιχνευτών παρέχει στα αστροσωματιδιακά παρατηρητήρια διπλή δυνατότητα: συστηματική έρευνα των θεμελιωδών νόμων του Σύμπαντος και ταυτόχρονα μελέτη και παρακολούθηση του περιβάλλοντος. Συμβάλλει λοιπόν στην εμβάθυνση της γνώσης των γεωεπιστημών, της ωκεανολογίας και της βιοποικιλότητας. Λέω συχνά ότι η αστροσωματιδιακή φυσική κατέστησε την υδρόγειο ένα κοσμικό παρατηρητήριο, στο οποίο η παρατήρηση του σύμπαντος προϋποθέτει τη γνώση του γήινου οικοσυστήματος και αντίστροφα».
  • Μολονότι ζείτε και εργάζεστε στο εξωτερικό, ενδιαφέρεστε ζωηρά για την έρευνα στην Ελλάδα. Ποιο ρόλο μπορεί να έχει η Ελλάδα σε αυτή την ερευνητική κοσμογονία;
«Ανάμεσα στις "επτά υπέροχες" ερευνητικές υποδομές, οι δύο που θα έχουν χρονική προτεραιότητα είναι το ΚΜ3, το υποθαλάσσιο τηλεσκόπιο νετρίνων στη Μεσόγειο, διαστάσεων ενός κυβικού χιλιομέτρου, και το CTA, το τηλεσκόπιο φωτονίων υψηλών ενεργειών. Αυτές οι δύο υποδομές βρίσκονται επίσης στον κατάλογο των μεγάλων ευρωπαϊκών υποδομών που υποστηρίζονται από την Ευρωπαϊκή Ενωση (ESFRI). Ελπίζουμε να αρχίσουμε την κατασκευή τους γύρω στο 2012.
Η Ελλάδα είναι ενεργό μέλος της συνεργασίας για την κατασκευή του ΚΜ3, και μάλιστα προτείνει την Πύλο -περιοχή του τηλεσκοπίου ΝΕΣΤΩΡ- ως σημείο πόντισης του ΚΜ3. Η Ελλάδα, και ιδιαίτερα η ομάδα Ρεσβάνη, έχει μακρά παράδοση σε αυτή την τεχνική, αφού ο ΝΕΣΤΩΡ ήταν η πρώτη προσπάθεια πόντισης ενός τηλεσκοπίου νετρίνων στη Μεσόγειο. Μια προσπάθεια που ξεκίνησε γύρω στο 1989. Εγιναν πολλές μετρήσεις χαρακτηρισμού της υποθαλάσσιας περιοχής και το 2003 πόντισε ένα τμήμα του τηλεσκοπίου και έκανε τις πρώτες ιστορικά μετρήσεις με έναν ανιχνευτή τέτοιου τύπου στην Μεσόγειο ή στη θάλασσα γενικότερα, αφού οι προηγούμενες ποντίσεις ήταν στην παγωμένη λίμνη της Βαϊκάλης και στην Ανταρκτική.
Η περιοχή της Πύλου έχει και επιπλέον σαφή πλεονεκτήματα, αφού διαθέτει πολύ μεγάλο βάθος, απαραίτητη προϋπόθεση γι' αυτού του είδους τα τηλεσκόπια, και βρίσκεται πολύ κοντά στη στεριά, διευκολύνοντας έτσι τις διαδικασίες πόντισης. Η Γενική Γραμματεία Ερευνας και Τεχνολογίας, τέλος, δείχνει αποφασισμένη να υποστηρίξει με σημαντικά κονδύλια ένα τέτοιο πρόγραμμα αν γίνει στην Ελλάδα, αφού από τον κατάλογο των ευρωπαϊκών υποδομών αυτή είναι η μόνη υποδομή που θα μπορούσε να εγκατασταθεί στην Ελλάδα.
Πρέπει εδώ να τονίσω ακόμη μία φορά ότι εκτός από την προσμονή σημαντικών αποτελεσμάτων για τη βασική επιστήμη, το άνοιγμα δηλαδή ενός νέου παραθύρου στον κόσμο μέσω της αστρονομίας νετρίνων, τα υποθαλάσσια τηλεσκόπια προάγουν σημαντικά τις υποθαλάσσιες τεχνολογίες, αφού εγκαθιστούν μια γραμμή επικοινωνίας πολλών Megabyte με τον θαλάσσιο βυθό. Εξ ου και το τεράστιο ενδιαφέρον αυτής της τεχνολογίας για τη σεισμολογία (και γενικότερα τις γεωεπιστήμες), την ωκεανολογία και τη βιοποικιλότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ΗΠΑ και ο Καναδάς σχεδιάζουν την εγκατάσταση αντίστοιχων μεγάλων δικτύων υποθαλάσσιων ανιχνευτών κοντά στις ακτές τους.
Προς το παρόν, οι επιστήμονες από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Ισπανία, Ολλανδία) συνεργάζονται για να συντάξουν την τελική πρόταση, που θα περιέχει την τεχνολογία και το κόστος αυτής της υποδομής. Αυτή η πρόταση αναμένεται γύρω στο τέλος του 2009. Με βάση αυτή την πρόταση θα μπούμε στη διαδικασία επιλογής της τελικής τοποθεσίας. Η τελική επιλογή θα είναι ένα μείγμα επιστημονικών επιλογών και της ισχυρής βούλησης της μιας ή της άλλης χώρας να διευκολύνει την εγκατάσταση της αντίστοιχης υποδομής στον τόπο της».

Ποιος είναι

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953.
Σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο Παρίσι 11 Orsay.
Δίδαξε ως λέκτορας και επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ως τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λιόν. Κατόπιν εργάστηκε για τρία χρόνια στο Εθνικό Εργαστήριο του επιταχυντή Fermi του Σικάγου των ΗΠΑ και πέντε χρόνια στο CERN της Γενεύης. Σήμερα είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Παρίσι 7 και υποδιευθυντής του ΙΝ2Ρ3 (Εθνικό Ινστιτούτο Πυρηνικής Φυσικής και Στοιχειωδών Σωματιδίων) του CNRS (Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας), όπου είναι υπεύθυνος για την έρευνα στην αστροσωματιδιακή Φυσική και την Κοσμολογία.
Από το 2006 είναι ο συντονιστής του ευρωπαϊκού προγράμματος ASPERA (AStroparticle Physics European Research Area Network) με στόχο τη συνεργασία των ευρωπαϊκών κρατών για τη χρηματοδότηση των μεγάλων αστροσωματιδιακών προγραμμάτων του προσεχούς μέλλοντος. Τέλος, ενδιαφέρεται για τις σχέσεις τέχνης και επιστήμης και έχει δημοσιεύσει δοκίμια για καλλιτεχνικές εκθέσεις.

Υπάρχει σκοτεινή ενέργεια στο σύμπαν;



Έχουν δίκιο οι επιστήμονες που «βλέπουν» μια σκοτεινή ενέργεια στο σύμπαν να απομακρύνει του γαλαξίες; Ήταν σωστός ο Αϊνστάιν όταν πρότεινε την κοσμολογική σταθερά; Ίσως, τελικά, να καταρρίπτονται και οι δυο θεωρίες ...
Μια ομάδα φυσικών αντιμάχεται αυτό που θεωρεί σαν το κοσμολογικό αντίστοιχο του «μπαμπούλα»: μια ισχυρή σκοτεινή δύναμη, την οποία κανείς δεν έχει δει ποτέ και η οποία απομακρύνει τους γαλαξίες. Σύμφωνα με την συμβατική σοφία, η μυστηριώδης δύναμη που ονομάζεται «σκοτεινή ενέργεια» μπορεί να αποτελεί το 70% του σύμπαντος και ίσως είναι ο καθοριστικό παράγοντας για την καταστροφή του μετά από δισεκατομμύρια χρόνια.
Ιταλοί και Αμερικανοί κοσμολόγοι, όμως, προσφέρουν μια αμφιλεγόμενη εναλλακτική εξήγηση στην επιταχυνόμενη διαστολή του σύμπαντος.
Υποστηρίζουν ότι δεν ευθύνεται η σκοτεινή ενέργεια αλλά μια παραμελημένη συνέπεια του 'Big Bang' – το οποίο για τους κοσμολόγους ήταν αυτό που δημιούργησε το σύμπαν.
"Καμία μυστηριώδης σκοτεινή ενέργεια δεν χρειάζεται," σχολιάζει ο Antonio Riotto στο ιταλικό Εθνικό Ινστιτούτο Πυρηνική Φυσικής στην Πάδοβα.
"Αν η σκοτεινή ενέργεια είχε το μέγεθος που υποστηρίζουν οι διάφορες θεωρίες, τότε θα είχε αποτρέψει τη δημιουργία και ύπαρξη κάθε τι που ξέρουμε στον κόσμο μας."
Από τα τέλη της δεκαετίας του 90, οι επιστήμονες έχουν χρησιμοποιήσει τη σκοτεινή ενέργεια για να εξηγήσουν μια προφανή αντι-βαρυτική δύναμη που απομακρύνει τους γαλαξίες μεταξύ τους με επιταχυνόμενους ρυθμούς, χρησιμοποιώντας επίσης και μια πληθώρα θεωριών για να δικαιολογήσουν την ύπαρξή της.

Ο Albert Einstein πρότεινε παλιότερα μια παρόμοια «κοσμολογική σταθερά», εισάγοντας έναν αντι-βαρυτικό παράγοντα στη γενική του θεωρία της σχετικότητας, ώστε να αντισταθμίσει τη βαρύτητα και να δημιουργήσει ένα ισορροπημένο και στατικό σύμπαν.

Ήταν σωστός ή λάθος ο Einstein;

Όταν αργότερα ανακάλυψε ότι το σύμπαν μεγάλωνε, παραδέχθηκε ότι η κοσμολογική σταθερά ήταν η μεγαλύτερη γκάφα του, όμως η σκοτεινή ενέργεια αναζωπύρωσε την ιδέα μια αντι-βαρυτικής δύναμης.
Ωστόσο, σύμφωνα με τη νέα έρευνα, δεν χρειάζεται κανένας αντι-βαρυτικός παράγοντας όπως η σκοτεινή ενέργεια ή κοσμολογική σταθερά για να εξηγηθούν οι συμπαντικές δυνάμεις.
"Πιστεύουμε ότι ο Einstein είχε απόλυτο δίκιο όταν παραδέχτηκε ότι είχε άδικο," αναφέρει ο Edward W Kolb από το εργαστήτιο Fermi National Accelerator Laboratory, του αμερικανικού υπουργείου ενέργειας.
Ο Kolb και οι Ιταλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η επιταχυνόμενη διαστολή του σύμπαντος είναι το αποτέλεσμα των πτυχώσεων στο χώρο-χρόνο, οι οποίες έχουν δημιουργηθεί από το Big Bang κατά τη διάρκεια μιας φάσης ταχείας ανάπτυξης του σύμπαντος.

Όπως αναφέρουν, δεν έχει δοθεί αρκετή σημασία στις πτυχώσεις αυτές καθώς επεκτείνονται πέρα από το ορατό σύμπαν.
"Αυτοί οι κυματισμοί μεγαλώνουν με την πάροδο του χρόνου και δίνουν μια επιπλέον διαστολή στο σύμπαν," εξηγεί ο Kolb.
Δεν συμφωνούν όμως όλοι οι κοσμολόγοι με τη θεωρία αυτή.
"Η θεωρία τους πρόκειται να υποστεί εξονυχιστική έρευνα και η δική μου εκτίμηση είναι ότι στο τέλος θα αποδειχθεί ότι έχουν άδικο," δήλωσε ο κοσμολόγος Michael Turner από το πανεπιστήμιο του Σικάγο, ο οποίος κατασκεύασε τον όρο «σκοτεινή ενέργεια» και δημοσίευσε μια έρευνα μαζί με τον Kolb το 1990.
"Όμως γελάει καλύτερα όποιος γελάει τελευταίος, και αν είναι αυτοί που θα γελάσουν τελευταίοι, αμφιβάλω ότι αυτό είναι το μόνο αποτέλεσμα των πτυχώσεων που αναφέρονται. Ίσως χρειαστεί να κάνουμε πολλές ακόμα αλλαγές," προσθέτει ο Turner.
Οι αλλαγές αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν αλλαγές στις θεωρίες σχετικά με το μέλλον του σύμπαντος, ιδιαίτερα για το αν αυτό θα καταστραφεί από μια μεγάλη έκρηξη, από ένα τεράστιο σχίσμα ή γιατί οι γαλαξίες θα απομακρυνθούν πλέον τόσο πολύ που δεν θα είναι ορατοί.
"Οι επόμενες γενεές πειραμάτων θα πρέπει να μπορούν να κάνουν το διαχωρισμό και να μας πουν αν κάποια από όλες αυτές τις ιδέες είναι σωστή. Είτε είναι η σκοτεινή ενέργεια είτε η δική μας θεωρία," υπογραμμίζει ο Kolb.

ABC News\

PATHFINDER

«Μίνι» διαστημικό λεωφορείο εκτόξευσε ο αμερικανικός στρατός

Αποστολή απόρρητη

Το μυστηριώδες X-37B στη μοναδική φωτογραφία που δημοσιοποίησε ο στρατός
Ακρωτήριο ΚανάβεραλΣτείλε το άρθρο με 
emailΤύπωσε το άρθρο


Ένα μικρό, μη επανδρωμένο σκάφος, το οποίο θυμίζει εμφανισιακά το διαστημικό λεωφορείο, τέθηκε σε τροχιά για μια απόρρητη αποστολή του αμερικανικού στρατού που αναμένεται να διαρκέσει έως και εννέα μήνες.
Το Τροχιακό Δοκιμαστικό Όχημα X-37B εκτοξεύτηκε στις 02.52 ώρα Ελλάδας την Παρασκευή από βάση της πολεμικής αεροπορίας στο Ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντα.
«Για να είμαστε ειλικρινείς, δεν είμαστε σίγουροι για το πότε θα γυρίσει» δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Γκάρι Πέιτον, αξιωματικός των διαστημικών προγραμμάτων της πολεμικής αεροπορίας.
Το σκάφος μπορεί να παραμείνει σε τροχιά έως και εννέα μήνες και όταν ολοκληρώσει την αποστολή είναι προγραμματισμένο να προσγειωθεί αυτόματα σε διάδρομο τροχοδρόμησης της Αεροπορικής Βάσης Βάντερμπεργκ της Καλιφόρνιας.
Το φορτίο και οι λεπτομέρειες της πρώτης αποστολής του X-37B παραμένουν απόρρητες. Σύμφωνα με προηγούμενες ανακοινώσεις του στρατού, το σκάφος χρησιμεύει ως πλατφόρμα δοκιμών για αεροδιαστημικές τεχνολογίες «πριν αυτές αξιοποιηθούν σε λειτουργικά δορυφορικά προγράμματα».
Ο Πέιτον πρόσθεσε ότι οι δοκιμές θα αποτελέσουν τη βάση για «προγράμματα ανάπτυξης που θα προσφέρουν νέες δυνατότητες για τα μαχητικά μας στο μέλλον».
Σύμφωνα με το Reuters, οι δοκιμές με το X-37B θα επιτρέψουν στη NASA να μειώσει το κόστος και τον χρόνο προετοιμασίας για τις επανδρωμένες αποστολές. Οι πτήσεις των διαστημικών λεωφορείων χρειάζονται μήνες προετοιμασίες με τη συμμετοχή χιλιάδων μηχανικών, επισημαίνει το πρακτορείο.
Το πρόγραμμα ανάπτυξης του σκάφους ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990 στη NASΑ και αργότερα ανατέθηκε στον αμερικανικό στρατό. Το κόστος παραμένει άγνωστο, εκτιμάται όμως από αναλυτές στα εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια.
Το επαναχρησιμοποιούμενο X-37B ακολουθεί την ίδια σχεδιαστική λογική με το διαστημικό λεωφορείο. Eίναι όμως πολύ μικρότερο, με μήκος 8,9 μέτρα και άνοιγμα φτερών 4,5 μέτρα. Όταν βρίσκεται σε τροχιά, αντλεί ηλεκτρική ενέργεια από ηλιακούς συλλέκτες και μπαταρίες ιόντων λιθίου.
Το πρωτότυπο κατασκευάστηκε από τα ερευνητικά εργαστήρια Phantom Works της Boeing. Αν η πρώτη αποστολή είναι επιτυχής, η πολεμική αεροπορία θα πραγματοποιήσει και δεύτερη το 2011.
Newsroom ΔΟΛ

Πέμπτη 22 Απριλίου 2010

Κλείστε τη μύτη σας, έρχονται εξωγήινοι!

Την αιρετική άποψη ότι η ζωή δεν προϋποθέτει αναγκαστικά την ύπαρξη νερού, αλλά μπορεί να υποστηριχθεί και από π.χ. υγρό μεθάνιο διατύπωσε αστροβιολόγος του ΜΙΤ, ταράζοντας τα ύδατα της αστρονομικής κοινότητας.

Αρκετά ακόμη πρόσφατα ευρήματα συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι «δεν είμαστε μόνοι μας» στο Σύμπαν

Μήπως ο ΕΤ θα χρειαζόταν αποσμητικό για να μας πλησιάσει; Σύμφωνα με την άποψη του αστροβιολόγου Γουίλιαμ Μπέινς, ορισμένες μορφές ζωής θα μπορούσε να βασίζονται σε δυσώδεις «πρώτες ύλες»... Επειτα από την εφετινή Κυριακή του Θωμά, ο «άπιστος» Θωμάς μάλλον θα πρέπει να ανακηρυχθεί προστάτης άγιος των απανταχού αστροφυσικών! Ο λόγος είναι ότι από τη Δευτέρα 12 Απριλίου 2010 έως την Τρίτη και 13, απανωτές επιστημονικές ανακοινώσεις στο Εθνικό Αστρονομικό Συνέδριο της Γλασκώβης κλόνισαν συθέμελα τις μέχρι τούδε κρατούσες αντιλήψεις στον χώρο τους. Η αρχή έγινε με μια προδιαγραφή... ΕΤ που βρωμούν και ζέχνουν στον Τιτάνα, συνεχίστηκε με δύο παράλληλα θρίλερ ανεύρεσης ρέοντος ύδατος στον Αρη και μπόλικου πάγου στη Σελήνη, για να ολοκληρωθεί την Τρίτη με μια... πλήρη ανατροπή της πλανητικής θεωρίας που είχαμε! Προσδεθείτε, για να ψηλαφίσουμε τον «τύπον των ήλων» μαζί.

Η Εξέλιξη των Θεωριών της Φυσικής,






ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ
 
Ευτύχης Μπιτσάκης,
 

 
εκδ. «Δαίδαλος» - Ι. Ζαχαρόπουλος, Αθήνα 2008

Με το πρόσφατο αυτό βιβλίο του, ο Ευτύχης Μπιτσάκης επιχειρεί, μέσα από μια δύσκολη αλλά όπως τελικά αποδεικνύεται επιτυχημένη προσπάθεια, μια επιστημολογική και κοινωνικο-ιστορική μελέτη της εξέλιξης των θεωριών της Φυσικής, δίνοντάς μας ένα καλογραμμένο βιβλίο με πολλαπλό ενδιαφέρον – επιστημονικό, ιστορικό, επιστημολογικό και, υπό μια ευρύτερη ασφαλώς έννοια, γνωσιοθεωρητικό. Υπό το πρίσμα αυτό, το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί μια από τις ελάχιστες προσπάθειες, αν όχι τη μοναδική, στην ελληνική τουλάχιστον βιβλιογραφία, να παρουσιασθεί έγκυρα μια περιεκτική και συνεκτική, κοινωνικο-ιστορικά τεκμηριωμένη θεώρηση των προβλημάτων της μελέτης των θεμελίων της φυσικής επιστήμης και της επιστημονικής, αντίστοιχα, αλήθειας.
 
Ιδιαίτερη μέριμνα του συγγραφέα είναι, όπως χαρακτηριστικά τονίζει, η αποφυγή των δύο μονόπλευρων και ανιστορικών ιδεολογικών προσεγγίσεων, της μίας που θέλει την εξέλιξη των φυσικών θεωριών να είναι μια ομαλή, σωρευτική συνεχής διαδικασία, μια σειρά από «παραδείγματα», όπως υποστηρίζει ο Τόμας Κουν, που αδυνατεί να καταδείξει τη δυναμική του επιστημονικού γίγνεσθαι, και την άλλη εκείνης που τη θέλει να συνοδεύεται από ασυνεχείς αλλαγές, «τομές» και ρήξεις, που δεν συλλαμβάνει την ιστορία της επιστήμης ως διαδικασία υπέρβασης ή γνωσιακής, επιστημονικής μεταλλαγής.
 
Στην εισαγωγή του βιβλίου γίνεται μια κατατοπιστική αναφορά στον ορισμό της επιστημολογίας, στα ρεύματα και στη σημαντική της λειτουργία στη θεμελίωση, στην ανάπτυξη και στην κατανόηση των επιστημών, και καταδεικνύεται η άμεση σύνδεσή της με την ιδεολογία μιας εποχής, και πιο συγκεκριμένα, με την ιστορία της επιστήμης, τη λογική και την εξέλιξη της τεχνικής και της ιστορίας γενικότερα.
 
Στη συνέχεια της εισαγωγής παρουσιάζεται μια κριτική συζήτηση των προβλημάτων της οριοθέτησης επιστήμης και θεολογίας –με συγκριτική αναφορά στα ρεύματα του ρεαλισμού και του νομιναλισμού– και της οριοθέτησης επιστήμης και μεταφυσικής –με αναφορά στον Χιουμ και τις αντιμεταφυσικές του θέσεις, στον Καντ, και τους ανιστορικούς προεμπειρικούς του τύπους της εποπτείας και τις προεμπειρικές του κατηγορίες της νόησης, και στο σολιψιστικό, τελικά, ρεύμα του θετικισμού. Στο τελευταίο μέρος της εισαγωγής παρουσιάζονται οι προτάσεις του Ε. Μπιτσάκη για μια ρεαλιστική εξελικτική επιστημολογία, που θα δίνει έμφαση στην ιστορική διαδικασία της εξέλιξης των επιστημών, και θα ιδιοποιείται τους νόμους του αντικειμενικού κόσμου, παρουσιάζοντας μια εσωτερική δυναμική που πραγματώνεται σε συγκεκριμένες κοινωνικές συνθήκες, όπως άλλωστε και οι ίδιες οι φιλοσοφικές προτάσεις επηρεάζουν και θεωρητικοποιούν μια συγκεκριμένη ιστορική πραγματικότητα.
 
Στο πρώτο κεφάλαιο επιχειρείται μια σκιαγραφία της προϊστορίας της Φυσικής, με μια ουσιαστική αναφορά στις φιλοσοφικές και επιστημονικές ιδέες της προεπιστημονικής περιόδου –που σηματοδοτείται κυρίως από το έργο του Αριστοτέλη και του Δημόκριτου– αλλά και στη διαλεκτική υπέρβαση του προεπιστημονικού αυτού σταδίου, που μέσα από ένα γνωσιακό άλμα, χωρίς «τομές» ή θετικιστικές σωρευτικές διαδικασίες, οδήγησε στην πρώτη διατύπωση της Μηχανικής από τον Γαλιλαίο και τον Νεύτωνα. Ως προϋποθέσεις αυτής της δημιουργικής πορείας αναφέρονται οι πολλές τεχνικές και επιστημονικές ανακαλύψεις, που με δυναμισμό συντελούνται κατά το 12ο και 13ο αιώνα, με πρωτεργάτες τον Κοπέρνικο, τον Τύχο Μπράχε και τον Κέπλερ, καθώς και οι ιδεολογικές διεργασίες που κλώνισαν την πίστη στην εκκλησιαστική και αριστοτελική αυθεντία. Οι διαδικασίες αυτές ήταν στενά συνυφασμένες, όπως σημειώνει ο Μπιτσάκης, με τα κινήματα του νομιναλισμού, του εμπειρισμού και του ουμανισμού, με την παρατήρηση, το πείραμα και την επαγωγική μέθοδο, με τις απόπειρες για οριοθέτηση των σχέσεων της θεολογίας με τη φιλοσοφία και τις επιστήμες –οριοθέτηση που δεν απαρνιόταν τη θρησκευτική πίστη, απελευθέρωνε όμως τη φιλοσοφία και τις επιστήμες από τη δυναστεία του δόγματος– καθώς και με το κίνημα του Διαφωτισμού αλλά και με την εμπειρική - μηχανιστική φιλοσοφία.
 
Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται στην εννοιολογική και φυσική θεμελίωση της Φυσικής. Γίνεται μια ουσιαστική και κριτική παρουσίαση των κεντρικών στοιχείων του έργου του Καρτέσιου, του Γαλιλαίου και του Νεύτωνα και μια ανάλυση των φυσικών και επιστημολογικών τους προϋποθέσεων. Στο τέλος του κεφαλαίου σκιαγραφείται η μηχανιστική κοσμοαντίληψη ως μια από τις οντολογικές προκείμενες της Μηχανικής, που στηρίχθηκε στις μηχανικές επιστήμες του 17ου και του 18ου αιώνα και κυριάρχησε μέχρι και το τέλος του 19ου αιώνα. Όπως κριτικά αναφέρει ο Ε. Μπιτσάκης, η διατύπωση της μηχανιστικής κοσμοαντίληψης θεμελιώθηκε σε διαλεκτική αντίθεση με τις αντιλήψεις του Αριστοτέλη για την κίνηση, όπως άλλωστε και η κοπερνίκεια θεώρηση επιβλήθηκε ως η γόνιμη διαλεκτική άρνηση του αριστοτελικού - πτολεμαϊκού προτύπου. Ωστόσο, η θεμελίωση αυτή δεν έπαψε να προϋποθέτει μια στατική αντίληψη για τη φύση, στη βάση μιας λογικής της ταυτότητας και με αποδοχή της στιγμιαίας δράσης από απόσταση.
 
Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται ανάλυση των γενικευμένων διατυπώσεων του Lagrange και του Hamilton, η διατύπωση και χρήση της αρχής της ελάχιστης δράσεως, καθώς και μια ουσιαστική αναφορά στη λογική δομή της Μηχανικής. Η εξέλιξη της επιστήμης αυτής, σ’ αυτό το στάδιο, δεν χαρακτηρίζεται από «τομές» και ριζικές ασυνέχειες αλλά από γνωσιακές αλλαγές και υπερβάσεις, που δεν απορρίπτουν την παλαιότερη θεώρηση. Σ’ αυτό το στάδιο η Μηχανική αποτέλεσε το επιστημολογικό πρότυπο για τις υπόλοιπες φυσικές θεωρίες αλλά και για τη φιλοσοφία.
 
Η αποδοχή, από τη μια μεριά, ενός νευτώνειου απόλυτου πλαισίου για το χώρο και το χρόνο, και μιας στιγμιαίας δράσης από απόσταση, και η προσπάθεια, από την άλλη μεριά, μιας μηχανικής ερμηνείας των νόμων του ηλεκτρομαγνητισμού –που περιγράφουν μια φυσική αλληλεπίδραση που διαδίδεται με πεπερασμένη ταχύτητα– οδήγησε, όπως σημειώνει ο Μπιτσάκης, στην κρίση της κλασικής Φυσικής. Απάντηση στην κρίση αυτή έδωσε η θεωρία της Σχετικότητας, που οδήγησε ουσιαστικά στη διαλεκτική υπέρβαση και άρνηση του οντολογικού και εννοιολογικού πλαισίου της κλασικής Μηχανικής. Στην ηλεκτρομαγνητική, λοιπόν, θεωρία και στη θεωρία της σχετικότητας (την ειδική και τη γενική) αναφέρεται το τέταρτο κεφάλαιο, όπου γίνεται μια κριτική συζήτηση και παρουσίαση του σχετικού και του απόλυτου, των παλιών απόλυτων εννοιών της κλασικής Μηχανικής και των νέων απόλυτων μεγεθών της σχετικιστικής Φυσικής –με την τοπικότητα, ως ένα θεμελιακό χαρακτηριστικό της, και τον τετραδιάστατο φορμαλισμό της– του χώρου Μινκόφσκι και των εννοιών της ύλης, της μάζας και της ενέργειας. Η γενική θεωρία της σχετικότητας αποτέλεσε, άλλωστε, το μαθηματικό πλαίσιο της νεώτερης κοσμολογίας. Με αυτόν τον συνδετικό κρίκο περνάει λοιπόν ο Μπιτσάκης στο κοσμολογικό πρόβλημα.
 
Το πέμπτο και το έκτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένα στο κοσμολογικό ερώτημα, που ξεκινάει από τις μυθικές κοσμογονίες και τις αρχαιοελληνικές φιλοσοφικές κοσμολογίες και καταλήγει στα σύγχρονα κοσμολογικά πρότυπα, με ενδιάμεσα στάδια την κυριαρχία του γεωκεντρικού συστήματος και του έργου του Κοπέρνικου (ηλιοκεντρικό σύστημα), του Κέπλερ (νόμοι των πλανητικών τροχιών), του Γαλιλαίου (παρατηρησιακή θεμελίωση του ηλιοκεντρικού συστήματος και των νόμων των πλανητικών τροχιών) και του Νεύτωνα (ρεαλιστικό «κοσμολογικό» πρότυπο). Ιδιαίτερα στο έκτο κεφάλαιο, ο Ε. Μπιτσάκης προχωράει σε μια ουσιαστική, επιστημονικά τεκμηριωμένη κριτική των προϋποθέσεων και των επί μέρους παραδοχών του κυρίαρχου σήμερα προτύπου της Μεγάλης Έκρηξης, υποστηρίζοντας ότι οι βασικές προϋποθέσεις του στερούνται φυσικού νοήματος, και αναδεικνύοντας το δυναμικό του χαρακτήρα.
 
Τα τρία τελευταία κεφάλαια αναφέρονται στα προβλήματα ερμηνείας της κβαντικής μηχανικής και στις δύο κύριες, αντίθετες σχολές –τη θετικιστική, ουσιαστικά, Σχολή της Κοπεγχάγης (Μπορ, Χάιζενμπεργκ κ.ά.) και τη Ρεαλιστική Σχολή (Αϊνστάιν, Πλανκ, κ.ά.)– που επιχείρησαν να ερμηνεύσουν μέσα από δύο διαφορετικές επιστημολογικές αντιλήψεις, τα θεμέλια της μικροφυσικής αυτής θεωρίας. Στη διαμάχη αυτή, ο Μπιτσάκης τάσσεται με επιστημονικά τεκμηριωμένη αιτιολόγηση, υπέρ της Ρεαλιστικής Σχολής, για μια τοπική και αιτιοκρατική ερμηνεία της κβαντικής μηχανικής.
 
Στο τέλος του βιβλίου παρουσιάζονται τέσσερα χρήσιμα παραρτήματα: για τους μετρικούς χώρους, την αρχή της ελάχιστης δράσεως, τη δυαδικότητα σωματίου - κύματος, και την έννοια της κβαντικής κατάστασης. Ένας συνοπτικός όσο και λεπτομερειακός Πίνακας Τεχνικών και Επιστημονικών Εξελίξεων, καθώς και μια μερική αλλά χρήσιμη επισήμανση της σχετικής ελληνικής βιβλιογραφίας (με αναφορά βιβλίων και περιοδικών με επιστημολογικά κείμενα) ολοκληρώνουν τη συγγραφή αυτού του πολύ ενδιαφέροντος έργου.
 
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο Ευτύχης Μπιτσάκης «Το βιβλίο έχει άποψη. Αλλά κάθε προσωπική ερμηνεία, συνοδεύεται από την κριτική ανάλυση των αντίθετων ερμηνειών».
 
Πρόκειται πράγματι για μια φιλόδοξη όσο και επιτυχημένη προσπάθεια μιας επιστημονικής, επιστημολογικής και κοινωνικο-ιστορικής μελέτης της εξέλιξης των θεωριών της Φυσικής, που σίγουρα δεν θα μπορούσε να ευδοκιμήσει, αν δεν στηριζόταν γερά πάνω στο σπάνιο, πολυσύνθετο, συνεχές και σοβαρό επιστημονικό, φιλοσοφικό και κοινωνικό έργο του συγγραφέα. Ένα βιβλίο, που σίγουρα αξίζει να διαβασθεί και να συζητηθεί.
 
Ι. Ν. Mαρκόπουλος

Η
 στιγμή που ο φακός κατέγραψε την ηλιακή έκρηξη
Ακόμη και οι πιο... προσγειωμένοι επιστήμονες έμειναν με το στόμα ανοιχτό. Οι εικόνες του ήλιου που έδωσε το διαστημικό τηλεσκόπιο της NASA, Solar Dynamics Observatory (SDO), Παρατηρητήριο Ηλιακής Δυναμικής, είναι οι εντυπωσιακότερες που έχουν δει μέχρι σήμερα. Ελπίζουν μάλιστα πως θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν καλύτερα τι είναι αυτό που προκαλεί την ηλιακή δραστηριότητα.

Οι εκρήξεις αποτυπώθηκαν με λεπτομέρειες, όπως και το σύνολο του ηλιακού δίσκου, κάτι που καθιστά την εξερεύνηση με το SDO ακόμη περισσότερο ενδιαφέρουσα επιστημονικά αλλά και συναρπαστική.

«Όταν βλέπουμε αυτές τις φανταστικές εικόνες ακόμη και οι ... σκληροπυρηνικοί φυσικοί που μελετούν τον ήλιο, όπως εγώ, εντυπωσιάζονται», επισημαίνει η Λίκα Γκουχατακούρτα, η επικεφαλής του προγράμματος SDO στην έδρα της NASA.





«Οι εικόνες που βλέπουμε είναι εντυπωσιακές και οι λεπτομέρειες που αποκαλύπτουν θα οδηγήσουν αναμφισβήτητα σε νέα πεδία έρευνας για τον τρόπο με τον οποίο τα ηλιακά μαγνητικά πεδία σχηματίζονται και εξελίσσονται, οδηγώντας μας στην καλύτερη κατανόηση της ηλιακής δραστηριότητας», τόνισε από την πλευρά του ο ερευνητής του βρετανικού εργαστηρίου Rutherford Appleton Laboratory, Ρίτσαρντ Χάρισον.

Πολλές  από τις εικόνες-ορισμένες δόθηκαν σήμερα στη δημοσιότητα-ελήφθησαν σε διάστημα μερικών δευτερολέπτων.

Όλα αυτά κάνουν τους ειδικούς να ελπίζουν πως, κατά την εξερεύνηση του ήλιου, έφτασαν λίγο πιο κοντά στον μεγάλο στόχο τους-να προβλέπουν δηλαδή την συμπεριφορά του στη Γη.

Τρίτη 20 Απριλίου 2010

Οι χρονομηχανές και η ιστορία τους


Το όνειρο για ένα ταξίδι στο χρόνο, στο παρελθόν ή στο μέλλον, είναι πιθανόν τόσο παλιό όσο και η ανθρώπινη φαντασία.
Όταν ο H.G. Wells δημοσίευσε το 1895 τη ‘Μηχανή του Χρόνου’, την αποκάλεσε ‘επιστημονικό ρομάντζο’, επειδή κανείς δεν ήξερε εάν το ταξίδι στο χρόνο ήταν πιθανό.
Περίπου 10 χρόνια αργότερα, ο Albert Einstein θα παρουσίαζε τη θεωρία του για την ειδική σχετικότητα και μέρος της ερώτησης θα έπαιρνε τελικά απάντηση.

Μία από τις προβλέψεις του Einstein, που πλέον έχει επαληθευτεί από αμέτρητα πειράματα, μπορεί να περιγραφτεί καλύτερα με την παραβολή των διδύμων. Ό ένας από τους δίδυμους μένει στη Γη, ενώ ο άλλος κάνει μια βόλτα στο εξωτερικό διάστημα, ταξιδεύοντας για 10 χρόνια όπως μετριούνται από αυτόν που παραμένει στη Γη - με μια ταχύτητα που πλησιάζει αυτήν του φωτός. Όταν ο δίδυμος επιστρέφει, ανακαλύπτει ότι ο αδελφός του έχει γεράσει κατά 10 χρόνια, ενώ ο ίδιος μόλις που έχει σημάδια ότι πέρασε χρόνος από πάνω του. Ταξίδευσε δηλαδή, 10 χρόνια στο μέλλον.

Δευτέρα 19 Απριλίου 2010

Η Θεωρία της Σχετικότητας ισχύει και σε κοσμική κλίμακα

Δύο νέες και ανεξάρτητες μεταξύ τους αμερικανικές επιστημονικές μελέτες, που βασίζονται σε αστρονομικές παρατηρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου ακτινών-Χ «Τσάντρα» της NASA, έθεσαν υπό έλεγχο τις θεωρίες του Αϊνστάιν, με τρόπο που ποτέ πριν δεν είχε συμβεί – και κατέληξαν να τις επιβεβαιώσουν, δείχνοντας ότι αυτές ισχύουν σε μια τεράστια γκάμα αποστάσεων χώρου και χρόνου στο αχανές σύμπαν.

Οι δύο νέες έρευνες δείχνουν ότι η Θεωρία της Σχετικότητας παραμένει –προς το παρόν τουλάχιστον- το καλύτερο εργαλείο ερμηνείας στην Κοσμολογία. Κάθε μια από τις δύο επιστημονικές ομάδες αξιοποίησε τα δεδομένα του αμερικανικού τροχιακού παρατηρητηρίου «Τσάντρα» (που έχει εκτοξευτεί από το 1999 και συνεχίζει το πολύτιμο έργο του) σχετικά με πολλά σμήνη γαλαξιών, που αποτελούν τα μεγαλύτερα αντικείμενα που έχουν παρατηρηθεί στο σύμπαν και τα οποία συγκρατούνται από τη δύναμη της βαρύτητας.

Η πρώτη μελέτη έγινε υπό τον Φάμπιαν Σμιτ του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας (Caltech) και η δεύτερη υπό τον Ντέηβιντ Ραπέτι του πανεπιστημίου Στάνφορντ της Καλιφόρνιας. Τα τελευταία χρόνια, πολλοί φυσικοί έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους σε θεωρίες ανταγωνιστικές προς τις εκείνες του Αϊνστάιν, αναζητώντας μια εναλλακτική λύση στη Γενική Σχετικότητα ως πιθανή εξήγηση για την επιταχυνόμενη επέκταση του σύμπαντος. Η πιο δημοφιλής εξήγηση γι’ αυτή την επιτάχυνση, προς το παρόν, είναι η λεγόμενη «κοσμολογική σταθερά», η οποία μπορεί να κατανοηθεί ως ενέργεια που υπάρχει στον κενό χώρο και η οποία επίσης αποκαλείται «σκοτεινή» ενέργεια, επειδή δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή άμεσα.

Η πρώτη μελέτη δεν βρήκε στοιχεία που να επιβεβαιώνουν τη λεγόμενη θεωρία «f(R) βαρύτητα», η οποία προβάλλει ως αντίπαλο δέος στη Γενική Σχετικότητα, επικυρώνοντας έτσι έμμεσα την θεωρία του Αϊνστάιν. Η δεύτερη μελέτη εξέτασε άμεσα την ισχύ της ίδιας της θεωρίας της Γενικής Σχετικότητας, σε μεγαλύτερη από ποτέ πριν κοσμολογική κλίμακα. Μέχρι σήμερα, η θεωρία του Αϊνστάιν είχε ελεγχθεί και επαληθευθεί μόνο σε πειράματα είτε εργαστηρίου είτε μέχρι μικρότερης κλίμακας (του ηλιακού μας συστήματος), αφήνοντας ανοιχτή την πιθανότητα ότι σε μεγαλύτερη κλίμακα στο σύμπαν η θεωρία μπορεί τελικά να καταρρέει.

Οι ερευνητές του Στάνφορντ σύγκριναν τις παρατηρήσεις του «Τσάντρα» σχετικά με το πόσο γρήγορα έχουν διαχρονικά μεγαλώσει τα σμήνη γαλαξιών, με τις θεωρητικές προβλέψεις της θεωρίας του Αϊνστάιν. Το αποτέλεσμα ήταν μια σχεδόν πλήρης συμφωνία ανάμεσα στις προβλέψεις της Γενικής Σχετικότητας και τις αστρονομικές παρατηρήσεις. Η θεωρία πέτυχε να προβλέψει με μεγάλη ακρίβεια πόσες μεγάλες ομάδες γαλαξιών θα έπρεπε να έχουν σχηματιστεί κατά τα τελευταία πέντε δισεκατομμύρια χρόνια υπό την ώθηση της βαρύτητας.

Οι παρατηρήσεις αφορούσαν εκατοντάδες σμήνη γαλαξιών σε όλο τον ουρανό, σε συνδυασμό με παρατηρήσεις σούπερ-νόβα, της μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου στο σύμπαν, της κατανομής και των αποστάσεων μεταξύ των γαλαξιών κ.α. Τα σμήνη γαλαξιών αποτελούν κρίσιμο παράγοντα παροχής πληροφοριών για να κατανοήσουν οι επιστήμονες το σύμπαν ως σύνολο, κυρίως επειδή οι παρατηρήσεις των μαζών των ομάδων γαλαξιών επηρεάζονται άμεσα από τη δύναμη της βαρύτητας.

Άλλες τεχνικές, όπως η παρατήρηση των σούπερ-νόβα και οι μετρήσεις σχετικά με την κατανομή των γαλαξιών, μετρούν κοσμικές αποστάσεις που εξαρτώνται μόνο από τον ρυθμό επέκτασης του σύμπαντος. Αντίθετα, η παρατήρηση των ομάδων γαλαξιών, που χρησιμοποιήθηκε χάρη στα νέα στοιχεία του «Τσάντρα», μετρά επιπροσθέτως τον ρυθμό επέκτασης του Κόσμου υπό την επίδραση της βαρύτητας.

«Η κοσμική επιτάχυνση (σ.σ. διαστολή-επέκταση) αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για τη σύγχρονη φυσική. Οι μετρήσεις της επιτάχυνσης έχουν φέρει στο προσκήνιο το πόσα λίγα γνωρίζουμε για τη βαρύτητα σε κοσμικές κλίμακες, όμως αρχίζουμε τώρα πια να μειώνουμε την άγνοιά μας», δήλωσε ο Άνταμ Μαντς του Κέντρου Διαστημικών Πτήσεων Goddard της NASA, ο οποίος συμμετείχε στη δεύτερη επιστημονική έρευνα

Κυριακή 18 Απριλίου 2010

Deva Premal αγάπη ~ ~ είναι Διάστημα

ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΟ ΣΤΑΘΜΟ!



Σαν σήμερα πέθανε ο Αϊνστάιν


     Σαν σήμερα, πριν 55 χρόνια, στις 18 Απριλίου 1955, απεβίωσε ο μεγαλύτερος φυσικός του 20ου αιώνα, ο Albert Einstein


     Ο Αϊνστάιν πέθανε από καρδιακή ανεπάρκεια σε ηλικία 76 ετών στο Νοσοκομείο του Princeton. Ο παθολόγος του νοσοκομείου αφαίρεσε τον εγκέφαλό του για να συντηρηθεί και να μελετηθεί, με την ελπίδα ότι οι επιστήμονες θα μπορούσαν να καταλάβουν στο μέλλον, γιατί ήταν τόσο έξυπνος. Η τέφρα του σκορπιστηκε στην αυλή του πανεπιστημίου του Princeton, στο οποίο ήταν καθηγητής από το 1933.
     Με την ευκαιρία αυτή το περιοδικό LIFE δημοσιεύει φωτογραφίες που πήρε την ημέρα της κηδείας. Οι φωτογραφίες αρχικά δεν δημοσιεύτηκαν...
... μετά από απαίτηση του γιου του Αϊνστάιν, Hans Albert Einstein, αλλά σήμερα μετά και το θάνατο και του τελευταίου απογόνου του μεγάλου φυσικού το 2008, δεν υπάρχει λόγος να παραμείνουν αδημοσίευτες. 



    Περισσότερα και ενδιαφέροντα στο Hebrew University's Einstein archives.

Παρασκευή 16 Απριλίου 2010

Channel History - Η ζωή μετά τον άνθρωπο

Ανακαλύφθηκαν εννέα νέοι εξωπλανήτες


Από διεθνή ομάδα αστρολόγων

 
Μια διεθνής ομάδα αστρονόμων ανακάλυψε εννέα ακόμα πλανήτες έξω από το ηλιακό μας σύστημα, ανεβάζοντας έτσι πλέον σε 452 τον αριθμό των εξωπλανητών που έχουν ανακαλυφθεί από το 1995, όταν εντοπίστηκε ο πρώτος.

Παράλληλα, οι ερευνητές βρήκαν νέα στοιχεία που φαίνεται να ανατρέπουν την καθιερωμένη θεωρία για το πώς σχηματίστηκαν και πώς κινούνται οι πλανήτες γύρω από τα άστρα τους, καθώς μερικοί από τους νεοανακαλυφθέντες εξωπλανήτες κινούνται σε ανάποδη κατεύθυνση σε σχέση με την κίνηση του μητρικού άστρου τους, γύρω από το οποίο βρίσκονται σε τροχιά.

Αντίθετα με τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, που όλοι μιμούνται την κίνηση του ήλιου μας, δύο από τους νέους εξωπλανήτες κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση σε σχέση με την περιστροφή του άστρου τους.

Οι ερευνητές, κάνοντας νέους υπολογισμούς, συνειδητοποίησαν για πρώτη φορά ότι και άλλοι εξωπλανήτες, που είχαν ήδη ανακαλυφθεί στο παρελθόν, κινούνται ανάποδα σε σχέση με το άστρο τους.

Οι θεωρητικοί της δημιουργίας των πλανητών καλούνται τώρα να εξηγήσουν πώς γίνεται ένας εξωπλανήτης να κινείται ανάποδα από το άστρο του. Μέχρι τώρα οι επιστήμονες πίστευαν ότι οι πλανήτες σχηματίζονται από ένα δίσκο σκόνης και αερίων που κινείται συμπαρασυρόμενο από ένα άστρο και, όταν το άστρο τελικά συμπυκνώνεται, ακολουθεί «κατά πόδας» και αναγκαστικά την φορά του άστρου-ήλιου του.

Για «πραγματική βόμβα που έπεσε στο πεδίο των εξωπλανητών», έκανε λόγο ο αστρονόμος Αμορί Τριό του Αστεροσκοπείου της Γενεύης, ο οποίος ήταν επικεφαλής των ερευνητών.

Η ανακάλυψη, που έγινε αρχικά με το γιγάντιο τηλεσκόπιο του Ευρωπαϊκού Νοτίου Παρατηρητηρίου στην Χιλή και η οποία ανατρέπει τη «συμβατική σοφία» γύρω από τη δημιουργία των πλανητών, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά διεθνώς σε αστρονομικό συνέδριο στη Γλασκώβη της Σκωτίας, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, ενώ θα ακολουθήσουν λεπτομερείς ανακοινώσεις σε επιστημονικά περιοδικά.

Οι νέοι εξωπλανήτες περιφέρονται γύρω από διάφορα άστρα σε απόσταση μέχρι 1.000 ετών φωτός από τη Γη, μέσα στο γαλαξία μας.

Τα άστρα βρίσκονται σε διάφορους αστερισμούς: Πήγασος, Παρθένος, Ιχθείς, Ανδρομέδα (στο βόρειο ημισφαίριο) και Ηριδανός, Ύδρα, Φοίνιξ κ.α. (στο νότιο ημισφαίριο).

Και οι εννέα εξωπλανήτες ανήκουν στην κατηγορία του «καυτού Δία», επειδή αποτελούν γιγάντιους αέριους πλανήτες, των οποίων η τροχιά (αντίθετα με τον αυθεντικό Δία του δικού μας ηλιακού συστήματος) βρίσκεται σε πολύ μικρή απόσταση από το άστρο-ήλιο τους, γι’ αυτό η θερμοκρασία τους είναι τόσο μεγάλη.

Μια ειρηνική στιγμή

Τιτάν


Ο Τιτάν είναι ο μεγαλύτερος δορυφόρος του Κρόνου και ο μοναδικός στο Ηλιακό Σύστημα που έχει πυκνή ατμόσφαιρα (60% πυκνότερη από της Γης). Ανακαλύφτηκε από τον Ολλανδό αστρονόμο Christiaan Huygens το 1655. Έχει διάμετρο 5.150 χιλιόμετρα και απέχει από τον Κρόνο 1.221.850 Km.
Ο Τιτάν είναι ο 15ος σε απόσταση φυσικός δορυφόρος του Κρόνου. Είναι ο μεγαλύτερος δορυφόρος του αέριου αυτού γίγαντα και ο δεύτερος σε μέγεθος σ’όλο το Ηλιακό Σύστημα ( ο μεγαλύτερος είναι ο Γανυμήδης του Δία ). Αποτελεί ένα από τους πιο μελετημένους δορυφόρους λόγω του μεγέθους και των φυσικών και χημικών του χαρακτηριστικών που θυμίζουν εσωτερικό πλανήτη. Ο Τιτάν τυγχάνει εξονυχιστικής μελέτης χάρη στηδιαστημική αποστολή Cassini-Huygens. Ειδικότερα, το σκάφος Huygens προσεδαφίστηκε επιτυχώς στον Τιτάν δίνοντας στους επιστήμονες ένα τεράστιο όγκο πληροφοριών που ήταν αδύνατον να παρθούν από το διάστημα λόγω της πυκνής του ατμόσφαιρας.
Ανακάλυψη και ονομασίαΟ Τιτάν ανακαλύφθηκε στις 25 Μαρτίου του 1655 από τον Ολλανδό αστρονόμο Christiaan Huygens. Το όνομα Τιτάν οφείλεται στον Άγγλο John Herschel. Αρχικά, ο Huygens είχε ονομάσει το δορυφόρο που ανακάλυψε απλά “ Το Φεγγάρι του Κρόνου “ . Ήταν προφανώς ο μόνος γνωστός δορυφόρος του πλανήτη. Όταν ο Giovanni Domenico Cassini ανακάλυψε άλλους τέσσερις δορυφόρους στον Κρόνο ( αυτούς που σήμερα ονομάζουμε Τηθύ, Διώνη, Ρέα και Ιαπετό ), τους έδωσε του όνομα “ Τα άστρα του Louis “ ( προς τιμή του τότε Γάλλου βασιλιά Louis XIV ) .

Η ζωή δεν είναι γήινο προνόμιο


Το Σύμπαν είναι ένας αφιλόξενος τόπος που επιβουλεύεται τη ζωή ή, αντίθετα, η φιλόξενη μήτρα που την κυοφορεί;
Το καλοκαίρι του 2004 το διαστημόπλοιο «Κασίνι» (Cassini) τέθηκε επιτυχώς σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη Κρόνο και κατόπιν απελευθέρωσε την προσαρτημένη διαστημική βολίδα «Χόιχενς» (Huygens), η οποία αφού διαπέρασε την πυκνή ατμόσφαιρα του Τιτάνα (ενός από τους δορυφόρους του Κρόνου), προσεδαφίστηκε με αλεξίπτωτο στην επιφάνειά του και άρχισε να στέλνει εντυπωσιακά στοιχεία και εικόνες για τη μορφολογία και τη σύσταση του δορυφόρου.
Ηταν η απόλυτη δικαίωση όσων είχαν στοιχηματίσει στην επιτυχία του φιλόδοξου επιστημονικού προγράμματος Cassini- Huygens. Αποτέλεσμα πολυετούς συνεργασίας της ESA (Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος) και της NASA (του αντίστοιχου αμερικανικού οργανισμού), το πρόγραμμα αυτό είχε σχεδιαστεί για να προσφέρει στους ειδικούς τη δυνατότητα να μελετήσουν τον δακτυλιοφόρο πλανήτη Κρόνο και τους πιο σημαντικούς δορυφόρους του. Ομως τα αποτελέσματα αυτής της αποστολής -που συνεχίζεται μέχρι σήμερα- ξεπερνούν κάθε φαντασία και ανατρέπουν πολλές απόψεις μας για τη ζωή στο Σύμπαν.

Πέμπτη 15 Απριλίου 2010

Πτώση μετεωρίτη στις ΗΠΑ - Ανησυχία στους επιστήμονες για την αύξηση της πτώσης μετεωριτών (video)


Aνήσυχη εμφανίζεται η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα αστροφυσικής από την συχνή πτώση κομητών και μετεωριτών στο ηλιαακό μας σύστημα, Χθες το βράδυ στις πολιτείες της   Indiana, του Michigan, της  Dakota και της  Iowa των ΗΠΑ οι κάτοιχοι έγιναν μάρτυρες μιας εντυπωσιακής πτώσης μετέωρου –αυτή είναι τουλάχιστον η επικρατούσα εκδοχή- η πτώση του οποίου όμως συνοδευόταν από δυνατό θόρυβο.
Από την αρχή του χρόνου έχουν πέσει τόσο μεγάλα ουράνια σώματα επάνω στο Ήλιο, όσα συνήθως πέφτουν κατά την διάρκεια μιας ολόκληρης χρονιάς.
Κάμερα από αστυνομικό αυτοκίνητο στην ανατολική Iowa κατέγραψε την εντυπωσιακή αυτή πτώση του μετέωρου μέσα από τα σύννεφα, και το γεγονός σχολιάστηκε από τα αμερικανικά ΜΜΕ.
Ένα άλλο μεγάλο ουράνιο σώμα το οποίο βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση, για την ώρα, από το ηλιακό μας σύστημα, παρακολουθείτε με μεγάλη προσοχή από τους επιστήμονες

Ανακαλύφθηκε ο κοντινότερος στη Γη «σκοτεινός ήλιος»


Το άστρο είναι τόσο κρύο που τυχόν παρατηρητές σε ένα πλανήτη σε τροχιά γύρω από αυτό, θα έβλεπαν έναν «σκοτεινό ήλιο» στον έναστρο ουρανό της «μέρας» τους.


Ένα αχνό ουράνιο σώμα, σε απόσταση μικρότερη από δέκα έτη φωτός από τη Γη, το οποίο ανακαλύφθηκε από διεθνή επιστημονική ομάδα, φαίνεται πως είναι ο πιο κοντινός στον πλανήτη μας «σκοτεινός ήλιος», δηλαδή καφέ «νάνος», που έχει ποτέ βρεθεί. Είναι η πρώτη φορά μετά το 1947 που οι αστρονόμοι ανακαλύπτουν ένα νέο άστρο-ήλιο τόσο κοντά στη Γη. Οι ερευνητές δεν αποκλείουν ότι υπάρχουν και άλλα τέτοια σκοτεινά άστρα ακόμα πιο κοντά στη Γη.
Το άστρο είναι τόσο κρύο που τυχόν παρατηρητές σε ένα πλανήτη σε τροχιά γύρω από αυτό, θα έβλεπαν έναν «σκοτεινό ήλιο» στον έναστρο ουρανό της «μέρας» τους. Η ανακάλυψη, μετά από έρευνα σε ένα μικρό μόνο τμήμα του ουρανού, δείχνει ότι τέτοια άστρα είναι συνηθισμένα και μπορεί κάλλιστα να υπάρχουν πολύ πιο κοντά στη Γη, αλλά δεν είναι εύκολο να εντοπιστούν λόγω του χλωμού φωτός που εκπέμπουν.
Οι καφέ «νάνοι» έχουν τόσο μικρή μάζα, που δεν καταφέρνουν ποτέ να αποκτήσουν την κατάλληλη υψηλή θερμοκρασία, ώστε να διατηρήσουν τις αναγκαίες αντιδράσεις πυρηνικής σύντηξης που λαμβάνουν συνεχώς χώρα σε άστρα όπως ο δικός μας ήλιος. Παρόλα αυτά, λάμπουν χάρη στην θερμοκρασία του σχηματισμού τους, αν και σταδιακά, όσο παγώνουν, φέγγουν όλο και λιγότερο.
Οι ερευνητές, υπό τον Φίλιπ Λούκας του βρετανικού πανεπιστημίου του Χερτφορντσάιρ, σύμφωνα με το New Scientist, «βάφτισαν» UGPS 0722-05 το σκοτεινό άστρο που (με βάση προκαταρκτικούς υπολογισμούς στηριγμένους στην παράλλαξη) απέχει 9,6 έτη φωτός από τη Γη. Έχει, δηλαδή, υπερδιπλάσια απόσταση από το άστρο Proxima Centauri, το πλησιέστερο άστρο στη Γη μετά τον ήλιο μας.
Αν η εκτιμώμενη απόσταση είναι σωστή (θα επιβεβαιωθεί σε λίγες εβδομάδες), τότε το UGPS 0722-05 είναι το κοντινότερο σκοτεινό άστρο στη Γη. Μέχρι σήμερα κάτοχος του ρεκόρ εγγύτητας ήταν ένα ζεύγος καφέ «νάνων» κοντά στο άστρο Έψιλον Ίντι, σε απόσταση 11,8 ετών φωτός από τον πλανήτη μας.
Το νεοανακαλυφθέν σκοτεινό άστρο σπάει και άλλα ρεκόρ. Είναι ο πιο παγωμένος καφέ «νάνος» που έχει ποτέ βρεθεί, με θερμοκρασία μόλις 400 - 500 βαθμών Κελσίου (τρομερά χαμηλή για «ήλιο»). Είναι επίσης το πιο αχνό, καθώς εκπέμπει μόλις το 0,000026% της ενέργειας του δικού μας ήλιου και αυτή η λιγοστή ενέργεια γίνεται αντιληπτή κατά βάση στο υπέρυθρο παρά στο ορατό μήκος κύματος.
Θα χρειάζονταν 3,8 εκατομμύρια τέτοιοι καφέ «νάνοι» για να παράγουν ενέργεια ισοδύναμη με τον ήλιο μας, ενώ το μέγεθος του σκοτεινού άστρου είναι περίπου όσο του Δία, αλλά η μάζα του είναι πέντε έως 30 φορές μεγαλύτερη.
www.kathimerini.gr

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...