Πέμπτη 30 Δεκεμβρίου 2010

Σενάρια για την αρχή και το τέλος του Χρόνου

Λέμε συχνά ότι ο χρόνος «ρέει», «κυλά» και «φεύγει», χωρίς ποτέ να προσδιορίζουμε επακριβώς τι είδους «πράγμα» είναι αυτό που κυλά και φεύγει ασταμάτητα ή, τουλάχιστον, ποιος ή πώς μπορεί κανείς να μετρά την αδιάκοπη ροή του. Αναμφίβολα, ο «χρόνος» αποτελεί το πιο σκοτεινό και άπιαστο αντικείμενο της ανθρώπινης σκέψης (φυσικής και μεταφυσικής): πρόκειται για κάτι που υπάρχει «πραγματικά» ή, αντίθετα, είναι ένας βολικός τρόπος να «μετράμε» ό,τι συνεχώς μεταβάλλεται και παρέρχεται γύρω από εμάς και μέσα μας; Αραγε, θα συνεχίσει να κυλά αιωνίως, αδιαφορώντας για τις αδυναμίες και τις αγωνίες των ανθρώπων, ή κάποτε θα «τελειώσει», επαναφέροντας στο μηδέν το Σύμπαν και τους κατοίκους του;
Λέγεται ότι όταν ρώτησαν τον Αϊνστάιν «τι είναι ο χρόνος;», αυτός απάντησε χωρίς περιστροφές: «Ο,τι μετράνε τα ρολόγια μας». Με αυτή την προκλητική δήλωση, ο μεγάλος ανανεωτής των παραδοσιακών εννοιών του χώρου και του χρόνου ήθελε πιθανά να μας υπενθυμίσει ότι ο χρόνος δεν είναι «κάτι τι» που μπορεί να συλληφθεί ανεξάρτητα από τον τρόπο που το μετράμε, δηλαδή ανεξάρτητα από το πώς καταγράφουμε την παρουσία του.
Εξάλλου, ο Αϊνστάιν δεν κάνει τίποτε άλλο από το να επαναλαμβάνει ό,τι, πριν από δύο χιλιετίες, είχε υποστηρίξει πρώτος και ρητά ο Αριστοτέλης στο έργο του «Φυσικά» ή «Φυσική Ακρόασις»: «Διότι τούτο είναι ο χρόνος, το αριθμήσιμο ποσό (αριθμός) της κίνησης στη διάρκειά της από ένα πρότερο σε ένα ύστερο» («Φυσικά», 219 b, τόμος 2, μτφ. Β. Μπετσάκος, εκδ. Ζήτρος).
Ο χρόνος λοιπόν, σύμφωνα με τον μεγάλο Σταγειρίτη, δεν είναι παρά «αριθμός» που μετρά τη κίνηση, και μόνο ως μετρήσιμο μαθηματικό μέγεθος έχει το ακριβές φυσικό νόημα που καταγράφεται στις ενδείξεις των ρολογιών και των ημερολογίων μας! Απορρίπτοντας την επικρατούσα στην εποχή του κυκλική σύλληψη του χρόνου και τα παράδοξα της αιώνιας επιστροφής που αυτή γεννά, ο Αριστοτέλης ανοίγει πρώτος τον δρόμο για την εκκοσμίκευση και τη φυσικοποίηση της μέχρι τότε επικρατούσας μετα-φυσικής σύλληψης του χρόνου. Και είναι απορίας άξιον γιατί χρειάστηκε να περάσουν τόσοι αιώνες ώσπου να υιοθετηθεί η αριστοτελική «λύση» (με τη διττή έννοια της επίλυσης αλλά και της διάλυσης) των λογικών παραδόξων που γεννά η αιωνιότητα, δηλαδή η ιδέα ενός άχρονου κυκλικού χρόνου.
Αιωνιότητα: ο άχρονος χρόνος
Κατά την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα, αλλά και αργότερα, η κυκλικότητα του χρόνου εθεωρείτο δεδομένη και προφανής. Ηταν μάλιστα κάτι που μπορούσε να το διαπιστώσει κάποιος «ιδίοις όμμασι» από την εύρυθμη και περιοδική επανάληψη των ίδιων πάντα αστρικών φαινομένων (π.χ. από την περιφορά του Ηλιου και της Σελήνης, την επανεμφάνιση σε τακτά χρονικά διαστήματα των ουράνιων σωμάτων στον ουράνιο θόλο κ.ο.κ.)
Μολονότι το ποτάμι του χρόνου φαινόταν να ρέει αδιάκοπα, ο ίδιος ο χρόνος ήταν «άπαυστος», «ατέλεστος» και «ανώλεθρος». Με άλλα λόγια ήταν αιώνιος. Ο Πλάτων τα συνοψίζει όλα αυτά θαυμάσια στον «Τίμαιο»: ο πατέρας του Σύμπαντος, δηλαδή ο Κοσμικός Νους που ενυπάρχει και ταυτίζεται με τη Φύση, «σκέφτηκε να δημιουργήσει κάποια κινητή εικόνα της αιωνιότητας. Ενώ λοιπόν έβαζε τάξη στον ουρανό, έφτιαξε και τη ρυθμικά κινούμενη εικόνα της ακίνητης στην ενότητά της αιωνιότητας - το δημιούργημα που έχουμε ονομάσει χρόνο... Ο χρόνος λοιπόν γεννήθηκε μαζί με τον ουρανό· και αφού γεννήθηκαν μαζί, θα διαλυθούν μαζί, αν βέβαια χρειαστεί ποτέ να διαλυθούν» («Τίμαιος» 37 d και 38 b, μτφ. Β. Κάλφας, εκδ. Πόλις).
Σύμφωνα με την πλατωνική κοσμογονία, ο κοσμικός Δημιουργός ρυθμίζει το ρολόι του χρόνου από τη «στιγμή» που δημιουργεί τον ουρανό, μόλις δηλαδή θέτει σε τάξη και σε εύρυθμη κίνηση το συν-παν. Συνεπώς, ο χρόνος, ως αιώνια παρών, δεν είναι κάτι μετρήσιμο αλλά, αντίθετα, είναι αυτό που μετρά την τελειότητα των προκαθορισμένων κινήσεων των ουράνιων σωμάτων, οι οποίες βέβαια δεν θα μπορούσαν παρά να είναι κυκλικές και αέναες.
Αν, όπως ισχυρίζεται ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πλωτίνος, η αιωνιότητα είναι το αρχέτυπο ή το πρότυπο του χρόνου («Εννεάς Τρίτη»), τότε η ιδέα του «απείρου» αποτελεί το πρότυπο της αιωνιότητας. Πράγματι, το άπειρο δεν είναι καθόλου μια «αθώα» μαθηματική έννοια· αλλά, η έκφραση της ασίγαστης επιθυμίας του ανθρώπινου νου για αιωνιότητα. Η αφηρημένη μαθηματική ιδέα του απείρου αν χωροποιηθεί, γεννά τον απόλυτο χώρο. Ενώ αν χρονοποιηθεί, γεννά τον απόλυτο χρόνο!
Ο χρόνος ως «εικόνα» της αιωνιότητας είναι μια ατέρμονη σειρά διαδοχικών στιγμών, μια άπειρη διαδοχή από «νυν». Είναι μια ανοίκεια και καθησυχαστική κατάσταση όπου όλες οι «στιγμές» που αποτελούν τον χρόνο καταλήγουν εκεί από όπου ξεκίνησαν: στον ασάλευτο και ψυχρό ωκεανό που αποκαλείται Αιών. Μέσα σε αυτόν συνυπάρχουν αενάως και ταυτοχρόνως όλες οι στιγμές του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος. Αυτή την αποκρουστική εικόνα ακινησίας κάποιοι την περιγράφουν ως αιωνιότητα, κάποιοι άλλοι ως θεό και κάποιοι άλλοι ως θάνατο (βλ. δεύτερο θερμοδυναμικό αξίωμα).
Μια επίμονη ψευδαίσθηση;
Πάντως, είναι εντυπωσιακό το πώς, συν τω χρόνω, οι μεταφυσικές ιδέες του Πλάτωνα και οι φυσικές θεωρίες του Αριστοτέλη συνδυάστηκαν με την ιουδαϊκή-χριστιανική εσχατολογική αντίληψη περί της «συντέλειας του αιώνος» ώστε να διαμορφωθεί -και τελικά να επιβληθεί- η νέα γραμμική και μαθηματικοποιημένη σύλληψη του χρόνου που επικρατεί στη δυτική σκέψη από τον 16ο αιώνα μέχρι σήμερα.
Ετσι, κατά τους «νεότερους χρόνους», η γνωσιακή ανάγκη εκκοσμίκευσης της αφηρημένης έννοιας του χρόνου, δηλαδή η φυσικοποίηση και η μαθηματικοποίηση του άχρονου χρόνου από τις φυσικές επιστήμες, θα αποτελέσει όχι μόνο την προϋπόθεση αλλά και τη νομιμοποίηση της νέας ιστορικής αναγκαιότητας για μια εντελώς διαφορετική διαχείριση και εκμετάλλευση του χρόνου εργασίας και ζωής των ανθρώπων στη Δύση.
Πράγματι, για την κλασική Φυσική ο πραγματικός χρόνος, σε αντίθεση με τον ανθρώπινο χρόνο, δεν κυλάει προς κάποια κατεύθυνση και δεν παράγει ποτέ τίποτα νέο. Οπως το έθεσε ο Νεύτων στην εισαγωγή του μεγάλου βιβλίου του «Philosophiae Naturalis Principia Mathematica»: «Ο απόλυτος, αληθινός και μαθηματικός χρόνος, αφεαυτός και από την ίδια του τη φύση, ρέει ομοιόμορφα χωρίς να εξαρτάται από τίποτα το εξωτερικό...».
Με άλλα λόγια, ο υποκειμενικός χρόνος που βιώνουν οι άνθρωποι, για τον Νεύτωνα αλλά και για ολόκληρη την κλασική Φυσική είναι απλώς μια ψευδαίσθηση που δεν έχει την παραμικρή σχέση με τον απόλυτο -θα έμπαινε κανείς στον πειρασμό να πει: πλατωνικό- κοσμικό χώρο και χρόνο.
Αποψη που, παραδόξως, συμμερίζεται και ο Αϊνστάιν, ο βασικός υπαίτιος της «δολοφονίας» του απόλυτου χρόνου στη σύγχρονη Φυσική. Οπως θα εκμυστηρευθεί ο ίδιος ο Αϊνστάιν σε ένα περίφημο γράμμα του: «Η διάκριση ανάμεσα σε παρελθόν και σε μέλλον αποτελεί μόνο μια ψευδαίσθηση, έστω κι αν πρόκειται για μια επίμονη ψευδαίσθηση».
Αν όμως ο χρόνος είναι απλώς μία παράμετρος στη μαθηματική περιγραφή του Σύμπαντος, μία επιπλέον διάσταση στο τετραδιάστατο συνεχές που σήμερα ονομάζεται «χωρόχρονος», αν δηλαδή αποτελεί μόνο μια μαθηματική συντεταγμένη που αυξάνεται ή μειώνεται από το άπειρο παρελθόν στο άπειρο μέλλον, τότε γιατί το ορατό Σύμπαν δεν είναι στατικό αλλά συνεχώς εξελίσσεται;
Γιατί ο χρόνος της κοσμολογίας, της βιολογίας και της ανθρώπινης ιστορίας φαίνεται να ρέει αποκλειστικά από το παρελθόν προς το μέλλον, είναι δηλαδή ασύμμετρος και ανομοιόμορφος, δεδομένου ότι είμαστε σε θέση να διακρίνουμε σαφώς το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον; Υπάρχει εντέλει κάποια φυσική εξήγηση του γιατί όλα τα πολύπλοκα φυσικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπινων κοινωνιών, περιέχουν καταγεγραμμένο στη δομή και την ιστορία τους αποκλειστικά το παρελθόν αλλά όχι και το μέλλον τους;
Η σύντομη παρουσίαση της προϊστορίας των επιστημονικών ιδεών περί του χρόνου είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να κατανοήσουμε πόσο ρηξικέλευθες και πρωτότυπες είναι οι πιο πρόσφατες κοσμολογικές θεωρίες σχετικά με την αρχή και το τέλος του. Στο επόμενο άρθρο μας -το πρώτο στην αρχή του νέου έτους- θα εξηγήσουμε αναλυτικά γιατί η σύγχρονη επιστήμη είναι πλέον πεπεισμένη ότι το Σύμπαν δεν είναι στατικό αλλά, αντίθετα με ό,τι πιστεύαμε, εξελίσσεται διαρκώς, δημιουργώντας νέες πιο σύνθετες δομές. Γεγονός που αποδεικνύει τη δημιουργική δράση του χρόνου στην οργάνωση του Σύμπαντος. Αλλά, όπως θα δούμε, η αναγνώριση αυτής της ουσιαστικής μη αναστρεψιμότητας του χρόνου γεννά επίσης και κάποια περίεργα κοσμολογικά σενάρια, όπου το παρόν ενδέχεται να μην έχει κανένα μέλλον. Καλή Χρονιά!
enet.gr

Τετάρτη 29 Δεκεμβρίου 2010

Ο Ήλιος ετοιμάζεται να «ξυπνήσει» μέσα στο 2011


Σε μια νέα φάση έντονης δραστηριότητας ετοιμάζεται να εισέλθει από το 2011 το άστρο του ηλιακού μας συστήματος, μετά από μια μακρά περίοδο «ύπνωσης».

Το «ξύπνημα» του Ήλιου αναμένεται να φθάσει στο μέγιστο σημείο του κάποια στιγμή μέσα στο 2013 και μέχρι τότε οι επιστήμονες θα βρίσκονται σε εγρήγορση για πιθανές καταστροφικές συνέπειες στα ηλεκτρονικά συστήματα και στα άλλα δίκτυα της Γης.

Μετά από δύο αιώνες παρατηρήσεων των ηλιακών κηλίδων, των σχετικά πιο ψυχρών περιοχών στην επιφάνεια του ήλιου, οι οποίες σχετίζονται με τη μαγνητική δραστηριότητα του άστρου, οι αστρονόμοι έχουν συμπεράνει ότι ο ήλιος ακολουθεί κατά προσέγγιση ένα 11ετή κύκλο αυξομείωσης της συμπεριφοράς του.

Ο πιο πρόσφατος κύκλος άρχισε το 1996 και, για άγνωστους μέχρι σήμερα λόγους, συνεχίστηκε για περισσότερο χρονικό διάστημα από ό, τι συνήθως.

Όμως πληθαίνουν πλέον τα σημάδια ότι οι Ήλιος βγαίνει από την αδράνεια του, κάτι που θα γίνει φανερό το επόμενο έτος, το οποίο θα σηματοδοτήσει την αρχή μιας ακόμα φάσης ενεργητικότητας με διάρκεια γύρω στα δυόμιση χρόνια και με αποκορύφωμα ένα νέο «ηλιακό μέγιστο» περίπου στα μέσα του 2013, όπως εκτίμησε ο επιστήμονας Τζόε Κούντσες του Κέντρου Πρόβλεψης Διαστημικού Καιρού της NASA σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο.

Οι «εκρήξεις» ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας και φορτισμένων σωματιδίων από τον ήλιο χρειάζονται μερικές μέρες για να φτάσουν στον πλανήτη μας, όπου -εκτός από το φαντασμαγορικό σέλας που προκαλούν στους δύο πόλους, καθώς συγκρούονται με το γήινο μαγνητικό πεδίο- μπορεί να αποσυντονίσουν διάφορα ηλεκτρονικά συστήματα και δορυφόρους.

ΑΠΕ- ΜΠΕ, Παύλος Δρακόπουλος-nooz.gr

Δευτέρα 27 Δεκεμβρίου 2010

Η κρυφή γοητεία της Αστρονομίας

Ο άνθρωπος είναι το μόνο πλάσμα στη δημιουργία που σήκωσε το κεφάλι και κοίταξε με απορία τον ουρανό, τον ήλιο, τα άστρα. Ένα από τα βασικότερα υπαρξιακά του ερωτήματα ήταν το τι υπάρχει στο σύμπαν. Οι Βαβυλώνιοι αστρονόμοι, ο μεγάλος Πυθαγόρας, ο Ερατοσθένης, ο Αρίσταρχος και ο Ίππαρχος ήταν οι πρώτοι που κατάφεραν να δώσουν επιστημονικές και ακριβείς απαντήσεις για τον κόσμο. Ήταν οι πατέρες της σύγχρονης αστρονομίας, δηλαδή της επιστήμης που εξετάζει και ερευνά τα ουράνια σώματα. Στην πορεία του χρόνου, τους ακολούθησαν σπουδαίοι επιστήμονες, όπως ο Αλ Σούφι, ο Κοπέρνικος, ο Γαλιλαίος, ο Νεύτωνας, ο Μεσιέ, ο Κέπλερ, ο σύγχρονος Στήβεν Χόκινγκ.
Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλοί λάτρεις της αρχέγονης αναζήτησης στο άγνωστο. Δεν είναι επαγγελματίες αστρονόμοι.
Το κίνητρό τους είναι η αγνή αγάπη για την αστρονομία. Κοιτούν τα άστρα, όχι μόνο με ρομαντική διάθεση, αλλά με έντονη απορία και με ακόρεστη δίψα για εξερεύνηση, περιπέτεια και γνώση. Είναι τα μέλη του Συλλόγου Ερασιτεχνικής Αστρονομίας και από το 2003 παρουσιάζουν αξιόλογο έργο. Κυρίως, όμως, μοιράζονται το πάθος τους για το σύμπαν, όπως έκαναν οι μεγάλοι αστρονόμοι της ιστορίας. Μάλιστα, για την Τρίτη, 4 Ιανουαρίου, μέρα μερικής έκλειψης του ήλιου, ο Σύλλογος διοργανώνει παρατήρηση του φαινομένου.
Παγκοσμίως, ο όρος «Ερασιτέχνης Αστρονόμος» αφορά μη έμμισθους αστρονόμους, οι οποίοι ασχολούνται με την παρατήρηση ουράνιων φαινομένων με όλη την κλίμακα οργάνων, από γυμνό οφθαλμό έως και τηλεσκόπια υψηλής ακρίβειας, με κίνητρο την αγάπη τους για το αντικείμενο. Η ερασιτεχνική αστρονομία είναι πολύ διαδεδομένη στο εξωτερικό. Μάλιστα έχει σημαντική συνεισφορά στην επιστήμη. Στη Μεγάλη Βρετανία, για παράδειγμα, η British Astronomical Association αποτελείται από ερασιτέχνες αστρονόμους και παράγει έργο, εφάμιλλο εκείνου της Royal Astronomical Society, που μετρά επαγγελματίες. Στην Αμερική υπάρχουν αντίστοιχοι ερασιτεχνικοί αστρονομικοί οργανισμοί, όπως η American Association of Variable Star Observers, η οποία συλλέγει παρατηρήσεις από το 1910, έχοντας στο ενεργητικό της εκατομμύρια παρατηρήσεις και παρέχει τεράστιες βάσεις δεδομένων σε επαγγελματικούς φορείς για αναλύσεις. Σημειώνεται ότι η πρώτη καταγεγραμμένη πρόσκρουση κομήτη στον Άρη βιντεοσκοπήθηκε πέρυσι από την κάμερα του Αυστραλού ερασιτέχνη Anthony Wesley, ενώ οι περισσότεροι κομήτες έχουν πάρει τα ονόματα των ερασιτεχνών, που τους έχουν ανακαλύψει. Οι περισσότεροι εξωπλανήτες έχουν ανακαλυφθεί, επίσης από ερασιτέχνες. Το ίδιο και αστέρια Supernova.
Σε αυτά τα πρότυπα στηρίχθηκε η δημιουργία του Συλλόγου Ερασιτεχνών Αστρονόμων Ελλάδας, ο οποίος έχει στενή συνεργασία με τους αντίστοιχους οργανισμούς του εξωτερικού. «Μακριά από κλειστές κοινότητες και υποτιθέμενους γνώστες, ο ουρανός μάς παραχωρήθηκε, ώστε όλοι να έχουμε δυνατότητα ενατένισης και εξερεύνησης, χωρίς διακρίσεις» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Μάνος Καρδάσης, πρόεδρος του Συλλόγου Ερασιτεχνών Αστρονόμων, σε ημερίδα, που διοργανώθηκε από τον ΣΕΑ και το τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
«Είναι πολύ σημαντικό σε μία κοινωνία που υποβαθμίζεται συνεχώς, να υπάρχουν άνθρωποι και ομάδες που προσπαθούν να κρατούν τον πνευματικό και επιστημονικό ορίζοντα ανέφελο» σημειώνει.
Ο Σύλλογος Ερασιτεχνικής Αστρονομίας στην Ελλάδα επικεντρώνει τις προσπάθειές του στη διεξαγωγή αστρονομικών παρατηρήσεων, τη συγκέντρωση χρήσιμων παρατηρησιακών δεδομένων και προσκόμισή τους σε διεθνείς οργανισμούς, την οργάνωση, την πρόταση και διεξαγωγή παρατηρησιακών σχεδίων, την παροχή πληροφοριών και ανταλλαγή απόψεων με κάθε ενδιαφερόμενο σε κάθε περιοχή της Ελλάδας, ή του πλανήτη.
«Σκοπός μας εν κατακλείδι είναι η αστρονομική εμπειρία στην πράξη και η προώθησή της στην ελληνική πραγματικότητα» αναφέρουν τα μέλη του Συλλόγου. Σε ό,τι αφορά τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για να γίνει κανείς μέλος, σημειώνουν: «Ο Σύλλογος είναι ανοιχτός σε όλους όσοι αγαπούν την αστρονομία. Είτε αφορά την παρατήρηση, είτε τη μελέτη ή την προώθησή της στο ευρύτερο κοινό. Ο σύλλογος έχει δημιουργηθεί από έμπειρους ερασιτέχνες αστρονόμους, εν τούτοις απευθύνεται σε όλους».
Ο Γιώργος Στεφανόπουλος, ο οποίος κατά τη διάρκεια της ημερίδας εκδήλωσης, τιμήθηκε από τον ΣΕΑ ως επίτιμο μέλος, είναι από τους παλαιότερους ερασιτέχνες αστρονόμους στην Ελλάδα. Ξεκίνησε το 1968 και έχει κάνει περισσότερες από 25.000 παρατηρήσεις μεταβλητών αστέρων και εκατοντάδες του ήλιου, τις οποίες παραχώρησε στον Σύλλογο.
«Ασχολήθηκα με την αστρονομία επειδή είχα την ελπίδα ότι παρόλο που είμαστε ένας κόκκος άμμου στη δημιουργία, μπορούμε να κατανοήσουμε τον κόσμο και να γνωρίσουμε την ύπαρξή μας μέσα από αυτή την επιστήμη» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και για τη συμβολή των ερασιτεχνών αστρονόμων στην επιστήμη, δηλώνει: «Η συμβολή των ανθρώπων που αγαπούν την αστρονομία και δεν είναι επαγγελματίες είναι πολύτιμη. Μπορούν να βοηθήσουν τους επαγγελματίες αστρονόμους με τις παρατηρήσεις και τις μελέτες τους, οι οποίες έχουν μεγάλη αξία για τα κέντρα παρατηρήσεων παγκοσμίως». Εκφράζει παράλληλα την επιθυμία να συνεχιστεί το έργο των ερασιτεχνών αστρονόμων και προτρέπει τους νέους να ασχοληθούν με αυτή την επιστήμη. «Αυτή είναι η φύση και το μεγαλείο του ανθρώπου. Η αναζήτηση του προορισμού του. Και η αστρονομία είναι η κατ΄εξοχήν επιστήμη που βοηθάει τον άνθρωπο σε αυτή του την αναζήτηση».
Ο άνθρωπος ταξίδεψε στο διάστημα, πάτησε στη σελήνη, αποκρυπτογραφεί τα μυστικά του σύμπαντος και της αρχής της δημιουργίας. Η γνώση, που αποκτά διαρκώς, βαθαίνει και πλαταίνει. Όχι όμως χωρίς προβλήματα και δυσκολίες. «Ασχολούμαστε με την αστρονομία, γιατί την αγαπάμε. Όλα τα έξοδα τα καλύπτουμε μόνοι μας. Αυτό που χρειαζόμαστε για να προχωρήσουμε με το έργο μας είναι ένας χώρος για να μας φιλοξενεί» υπογραμμίζει ο κ. Καρδάσης, ο οποίος κάνει σαφές ότι θα ήταν ζωτικής σημασίας η διάθεση ενός τέτοιου χώρου. Τονίζει δε, πως «εμείς θα συνεχίσουμε να παρατηρούμε το σύμπαν και να είμαστε ανεξάρτητοι μακριά από δεσμεύσεις» και καλεί όλους τους ενδιαφερόμενους, ανεξάρτητα από την εμπειρία τους, ή τα ενδιαφέροντά τους, να εξερευνήσουν τον μαγικό κόσμο του διαστήματος, με την βοήθεια του ΣΕΑ, ο οποίος έχει ανοιχτές τις πόρτες του σε όλο τον κόσμο κυριολεκτικά.
Περισσότερες πληροφορίες στο site του Συλλόγου Ερασιτεχνικής Αστρονομίας: http://www.hellas-astro.gr/

4 Ιανουαρίου η μερική έκλειψη Ηλίου

Στις 4 Ιανουαρίου, θα έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε και από την χώρα μας μια μερική έκλειψη Ηλίου.

Ωστόσο, εάν οι καιρικές συνθήκες το επιτρέψουν, στην είσοδο του Ψηφιακού Πλανηταρίου του Ιδρύματος Ευγενίδου (οδός Πεντέλης 11, Π. Φάληρο), θα εγκατασταθούν τηλεσκόπια της Ελληνικής Αστρονομικής Ένωσης, ενώ ερασιτέχνες αστρονόμοι θα βοηθούν τους ενδιαφερόμενους να δουν την μερική έκλειψη του Ήλιου μέσα από το τηλεσκόπιο.

Σύμφωνα με τον διευθυντή του Πλανηταρίου Διονύση Σιμόπουλο, στην Ελλάδα θα δούμε μόνο τα δύο τρίτα του Ηλιακού δίσκου να καλύπτονται από τη Σελήνη και αυτό θα συμβεί στη μέγιστη φάση της έκλειψης στις 10:23 π.μ. (ώρα Ελλάδος), εφόσον δεν θα υπάρχουν σύννεφα. Σχεδόν 12 ώρες νωρίτερα, η Γη θα βρίσκεται στο περιήλιο της, δηλαδή στη πλησιέστερη απόστασή της από τον Ήλιο (147.105.721 χλμ.). Η έκλειψη θα αρχίσει στη 8:40 π.μ. στη Βόρεια Αλγερία και θα είναι ορατή από τη Βόρεια Αφρική, το μεγαλύτερο τμήμα της Ευρώπης και την Κεντρική Ασία.
Οι ηλιακές εκλείψεις συμβαίνουν όταν η Σελήνη περνάει μπροστά από τον δίσκο του Ήλιου και τον καλύπτει είτε μερικώς είτε ολικώς με τη σκιά που αφήνει πάνω στον πλανήτη μας. Η σκιά αυτή αποτελείται από δύο διαφορετικές περιοχές: έναν εσωτερικό κώνο πλήρους σκιάς που λέγεται κύρια σκιά και μια περιοχή μερικής σκιάς που λέγεται παρασκιά.
Όταν παρατηρούμε μια έκλειψη του Ήλιου από μια περιοχή της Γης στην οποία πέφτει η παρασκιά, η Σελήνη καλύπτει ένα μόνο τμήμα του Ήλιου και τότε πρόκειται για μερική έκλειψη του Ήλιου. Όταν κοιτάζουμε τον Ήλιο από μια περιοχή που καλύπτει η πλήρης σκιά της Σελήνης, ο Ήλιος είναι τελείως αθέατος και τότε η έκλειψη του Ήλιου είναι ολική.
Σύμφωνα με τον κ.Σιμόπουλο, ο μεγαλύτερος αριθμός σεληνιακών και ηλιακών εκλείψεων που μπορεί να παρατηρηθούν στη διάρκεια ενός έτους, είναι επτά και ο μικρότερος δύο (οπότε και οι δύο θα είναι οπωσδήποτε ηλιακές). Ο μεγαλύτερος αριθμός σεληνιακών εκλείψεων στη διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους δεν υπερβαίνει τις τρεις, ενώ ο μέγιστος αριθμός των ηλιακών εκλείψεων μπορεί να φτάσει τις πέντε.
Υπολογίζεται ότι κάθε αιώνα συμβαίνουν κατά μέσο όρο 238 ηλιακές εκλείψεις, από τις οποίες οι 84 (35%) είναι μερικές, οι 77 (32%) είναι δακτυλιοειδείς, οι 11 (5%) είναι μικτές δακτυλιοειδείς και ολικές και οι 66 (28%) είναι ολικές.
Από την Ελλάδα κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα παρατηρήθηκε μία μόνο ολική ηλιακή έκλειψη στις 19 Ιουνίου του 1936 και δύο δακτυλιοειδείς στις 21 Μαΐου του 1966 και στις 29 Απριλίου του 1976. Στη διάρκεια του 21ου αιώνα στην Ελλάδα θα υπάρξουν δύο ολικές εκλείψεις (στις 29 Μαρτίου του 2006 ορατή μόνο στο Καστελόριζο και στις 21 Απριλίου του 2088 σε περισσότερες περιοχές) και μία δακτυλιοειδής (την 1 Ιουνίου του 2030).
Συνολικά σε όλες τις περιοχές της Γης στον 21ο αιώνα θα συμβούν 226 ηλιακές εκλείψεις, από τις οποίες οι 74 θα είναι (για τμήμα τουλάχιστον της διάρκειάς τους) ολικές, ενώ την ίδια περίοδο, από τις 144 σεληνιακές εκλείψεις, οι 86 θα είναι ολικές.
http://cosmo.gr

Κυριακή 26 Δεκεμβρίου 2010

Μεγάλη Εκρηξη: Ενας σύγχρονος κοσμογονικός μύθος;

Το κυρίαρχο σήμερα κοσμολογικό πρότυπο περιέχει κοσμοϊστορικές αλήθειες αλλά και…
Ευτύχης Μπιτσάκης
ομότιμος καθηγητής του πανεπιστημίου Αθηνών
 
Σύμφωνα με την υπόθεση της Μεγάλης Εκρηξης το Σύμπαν δημιουργήθηκε πριν από 15 περίπου δισ. χρόνια από μια μεγάλη έκρηξη (Βig Βang, ειρωνικός όρος του Fred Ηoyle) από μια «σημειακή ιδιομορφία» μηδενικού όγκου και έκτοτε διαστέλλεται δημιουργώντας τον χώρο. Η υπόθεση αυτή παρουσιάζεται από ειδικούς, εκλαϊκευτές, ΜΜΕ, ως επιστημονική αλήθεια και- συνεπώς- το πρότυπο της Μεγάλης Εκρηξης ως το πραγματικό πρότυπο του Σύμπαντος. Ωστε το μέγα ερώτημα το οποίο απασχόλησε πάντα φιλοσόφους, επιστήμονες και θεολόγους απαντήθηκε στις μέρες μας και μάλιστα από μια αυστηρή, μαθηματικοποιημένη επιστήμη;
 
«Αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις». Ας συζητήσουμε λοιπόν το νόημα των σχετικών εννοιών: σύμπαν σημαίνει καθετί που υπάρχει. Μπορεί όμως η επιστήμη να αποφανθεί για το «Σύμπαν»; Η αρχή του Κοπέρνικου, κατά την οποίαν το Σύμπαν έχει παντού τις ίδιες ιδιότητες, αντιφάσκει με την παρατηρούμενη σήμερα πολυμορφία των κοσμικών σχηματισμών. Οι αρχαίοι, αντίθετα με την πλειοψηφία των σημερινών κοσμολόγων, διέκριναν τις έννοιεςΣύμπανκαι Κόσμος. Το Σύμπαν είναι ένα. Κόσμοι μπορεί να υπάρχουν πολλοί, άπειροι (Αναξίμανδρος, Δημόκριτος, κ.λπ.). Η σημερινή επιστημονική κοσμολογία είναι η επιστήμη του Σύμπαντος ή τοπική επιστήμη, δηλαδή επιστήμη του προσιτού σήμερα μέρους του Σύμπαντος; Οπως είναι γνωστό, το μαθηματικό πλαίσιο των κοσμολογικών υποθέσεων (προτύπων) είναι η Γενική θεωρία της Σχετικότητας. Ομως η θεωρία αυτή, αντίθετα με τη θεωρία της βαρύτητας του Νεύτωνα, είναι μιατοπικήθεωρία, δηλαδή μια θεωρία η οποία περιγράφει τα φαινόμενα ως διαδικασίες με «μικρά», απειροστά βήματα, από σημείο σε σημείο. Οπως σημειώνει ο αείμνηστος καθηγητής Αχ. Παπαπέτρου, η πλήρης λύση του κοσμολογικού προβλήματος θα απαιτούσε άπειρο χρόνο. Η εννοιολογική σύγχυση (Σύμπαν=Κόσμος) είναι απλώς μια γλωσσική παραδρομή; Οπως θα υποστηρίξω, πρόκειται για θεμελιώδες φιλοσοφικό-οντολογικό σφάλμα. Σύμφωνα λοιπόν με την υπόθεση του Βig Βang, πριν από την έκρηξη δεν υπήρχε ούτε ο χώρος ούτε ο χρόνος. Αλλά κάθε φαινόμενο γίνεται κάπου (εν χώρω) και κάποια χρονική στιγμή (εν χρόνω). Η Μεγάλη Εκρηξη, αντίθετα, αν καταλαβαίνουμε τι λέμε, έγινε στοπουθενάκαι στοποτέ. Χωρίς να έχω το δικαίωμα να ισχυριστώ ότι όλοι οι κοσμολόγοι είναι υπέρ της Δημιουργίας, οφείλω να σημειώσω ότι η προηγούμενη παραδοχή ταυτίζεται με την άποψη του ιερού Αυγουστίνου, κατά την οποίαν ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο, ουχί εν χώρω και χρόνω, αλλά μετά του χώρου και του χρόνου. Πέρα όμως από την ομοιότητα, η παραδοχή αυτή αντιφάσκει όχι μόνο με τις απόψεις των Προσωκρατικών και ειδικά του Αριστοτέλη, αλλά και με την ειδική θεωρία της Σχετικότητας (βέλος του Χρόνου, παρούσα στιγμή ως τελευτή του παρελθόντος και αρχή του μέλλοντος Χρόνου, φαινόμενα ως φυσικές διεργασίες με χρονικό πάχος).
Πριν από την Εκρηξη λοιπόν η ύλη (ποια ύλη;) υπήρχε στο πουθενά, καθ΄ ότι το σημείο μηδέν ορίζεται σε σχέση με τον ανύπαρκτο περιβάλλοντα χώρο, σε άπειρη πυκνότητα και σε άπειρη θερμοκρασία. Ποιο φυσικό νόημα μπορούν να έχουν αυτές οι δύο αποφάνσεις; Το άπειρον είναι έννοια δυναμική (αεί γε έτερον και έτερον, Αριστοτέλης). Σε σύγχρονη γλώσσα: δεν υπάρχει μέτροντου απείρου. Αν επιχειρήσουμε να ορίσουμε κάποιο σχετικό μέτρο, αυτό θα συνιστούσε την άρνηση του απείρου.
Η Εκρηξη δεν έγινε λοιπόν εν χώρω και χρόνω, όπως κάθε φυσικό φαινόμενο. Εγινε στο πουθενά και στο ποτέ. Η ύλη (ποια ύλη;) υπήρχε στο πουθενά, σε άπειρη πυκνότητα και θερμοκρασία. Μετά την Εκρηξη το «Σύμπαν» διαστέλλεται (πού διαστέλλεται;) δημιουργώντας τον χώρο και τον χρόνο. Συμπέρασμα: και οι τέσσερις βασικές παραδοχές του κυρίαρχου σήμερα κοσμολογικού προτύπου στερούνται φυσικού νοήματος. Το σημερινό κυρίαρχο πρότυπο είναι έναοιονεί μεταφυσικό πρότυπο.
Ο Αριστοτέλης έλεγε ότι οι Πυθαγόρειοι, έγκλειστοι στον αφηρημένο κόσμο των μαθηματικών, πίστεψαν πως οι μαθηματικές κατασκευές τους αντιστοιχούσαν στον πραγματικό φυσικό κόσμο. Η παρατήρηση του Σταγειρίτη θα ταίριαζε και για τους οπαδούς του Βig Βang. Αλλά εδώ, εκτός από τις αντιφάσεις που σημειώσαμε, ανακύπτει και ένα μαθηματικό εμπόδιο. Οι εξισώσεις της βαρύτητας του Αϊνστάιν δεν λύνονται στο σημείο μηδέν, που υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύει την απαρχή του χώρου. Λοιπόν; Λοιπόν αναζητήθηκε μια οδός διαφυγής: δεν μπορούμε να μάθουμε ποτέ τι συνέβη στο σημείο μηδέν και στον χρόνο μηδέν. Αρχίζουμε λοιπόν να περιγράφουμε την εξέλιξη του «Σύμπαντος» 10 δευτερόλεπτα μετά την Απαρχή. Ετσι, λύνεται κατά κάποιον τρόπο η μαθηματική δυσκολία, όλα τα άλλα όμως παραμένουν: απουσία χώρου και χρόνου, διαστολή στο πουθενά, αδυναμία να μάθουμε τι υπήρχε πριν από την Εκρηξη. Επιπλέον: η ύλη (την έχουν λέει υπολογίσει, 10 gr) υπήρχε πριν από την έκρηξη; Αν ναι, τι συνέβη και εξερράγη πριν από 15 δισ.; Αν δεν υπήρχε, τότε δημιουργήθηκε μετά του χώρου και του χρόνου; Η θετικίζουσα συλλογιστική των οπαδών του Βig Βang απαντά ότι τα ερωτήματα αυτά στερούνται νοήματος και ότι το κυρίαρχο πρότυπο «είναι το καλύτερο της Αγοράς» (και εδώ αγοραία κριτήρια;). Αλλά τα ερωτήματα αυτά είναι ερωτήματα φυσικά και όχι μεταφυσικά. Οι υπεκφυγές δεν συνιστούναπαντήσεις.
 
Δεν θα μάθουμε λοιπόν ποτέ τι έγινε στο Μηδέν, ή έστω πριν από τον χρόνο Πλανκ. Αλλά και τα λεγόμενα πληθωριστικά πρότυπα, ενώ επιχειρούν να ενέσουν φυσικό περιεχόμενο στις υποθέσεις τους (π.χ. ανάδυση ύλης από το κβαντικό κενό, το οποίο δεν είναι «κενό»), υπονομεύονται επειδή προϋποθέτουν απρόσιτες φυσικές καταστάσεις και διεργασίες. Επιπλέον, και στην περίπτωση αυτή πάσχει εκ νέου η λογική: πολλαπλά σύμπαντα, μίνι σύμπαντα, κ.λπ. Ωστε το πρότυπο της Μεγάλης Εκρηξης είναι απλώς μια μαθηματική-ιδεολογική κατασκευή; Πώς θα κριθεί η αλήθεια μιας θεωρίας; Η υπόθεση του Βig Βang δεν είναι ούτε επαληθεύσιμη ούτε διαψεύσιμη. Συνεπώς δεν είναι καν επιστημονική υπόθεση. Εχει παρά ταύτα υπέρ αυτής μια σειρά παρατηρησιακά δεδομένα, τα οποία όμως επιδέχονται και αντίθετες ερμηνείες.
 
Ας τα απαριθμήσουμε, εφόσον ο χώρος δεν επιτρέπει να τα «συζητήσουμε».
Μάζα του Σύμπαντος. Ζυγίσαμε λοιπόν το Σύμπαν;
Ομοιογένεια και ισοτροπία στην κατανομή της ύλης. Η υπόθεση είχε ήδη αμφισβητηθεί από τον Αμπαρτσουμιάν (τον επιλεγόμενο «μπουλντόζα της κοσμολογίας»). Τα σημερινά παρατηρησιακά δεδομένα αποκαλύπτουν μια άκραετερογένεια: Τεράστιες «πίτες» ύλης, μήκους δισεκατομμυρίων ετών φωτός περιβαλλόμενες από αχανείς εκτάσεις κενού. Αλυσίδες πλάτους δισ. ετών φωτός. Ιεραρχική κατανομή γαλαξιών, κ.λπ. Αλλά η ομοιογένεια αποτελεί βασική παραδοχή του Βig Βang.
Μετατόπιση του φάσματος των γαλαξιών που εξηγείται με τη φυγή των γαλαξιών. Αλλά υπάρχουν και διαφορετικές ερμηνείες: υπόθεση του «κουρασμένου φωτός», υπόθεση δημιουργίας ύλης (Ηoyle, Νarlikar, Αrp) κ.λπ.
Ηλικία του «Σύμπαντος: Υπολογίζεται με βάση την τιμή της σταθεράς του Χαμπλ. Εντούτοις δεν υπάρχει συμφωνία ως προς αυτή την τιμή. Με τιμή 45, το «Σύμπαν» έχει ηλικία 18 δισ. (Santage). Με τιμή 85, 8 δισ. (Vaucouleurs). Λοιπόν;
Ακτινοβολία βάθους 2,7 απόλυτων βαθμών. Θεωρήθηκε ως απόδειξη του Βig Βang. Αλλά η ακτινοβολία αυτή είχε ήδη προβλεφθεί από τους Findlay-Frieundlich και Μax Βorn στο πλαίσιο ενός στάσιμου πρότυπου. Επίσης από τον Εντιγκτον, χωρίς Βig Βang. Κατ΄ άλλους, δεν έχει κοσμολογική προέλευση.
Νουκλεοσύνθεση. Υποτίθεται ότι τα ελαφρά στοιχεία δημιουργήθηκαν κατά την πρώτη στιγμή. Αλλά κατά τους Βurbidge, Fowell και Ηoyle, τα στοιχεία δημιουργούνται στην καρδιά των γαλαξιών, όχι κατά το Βig Βang. Κατά τον J.C. Ρecker, εξάλλου, η νουκλεοσύνθεση συνεχίζεται σε κάθε εποχή.
Κβάζαρς. Εξαιρετικά φωτεινά αντικείμενα, με ισχυρή μετατόπιση προς το ερυθρό. Η ανακάλυψή τους θεωρήθηκε περίπου απόδειξη του κυρίαρχου προτύπου. Αλλά σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του Ηalton Αrp, τα κβάζαρς δεν βρίσκονται στις εσχατιές του ουρανού. Τα κβάζαρς εξακοντίζονται με τεράστιες ταχύτητες από την καρδιά γαλαξιών, είναι πιο πολλά γύρω από γαλαξίες και συνδέονται με γαλαξίες με γέφυρες ύλης. Αλλο ένα από τα θεμέλια του προτύπου φαίνεται να κλονίζεται.
 
Αλλά, ανεξάρτητα από παραδοχές χωρίς νόημα και αμφισβητήσιμες αλήθειες, τα κεκτημένα της αστροφυσικής και της κοσμολογίας μπορούν να συγκροτήσουν ένα διαλεκτικό σενάριο, με τον όρο ότι θα αποκαθαρθούν από την αξίωση ότι η κοσμολογία μπορεί να περιγράψει τη γέννηση και την εξέλιξη του Σύμπαντος. Η θραύση των συμμετριών, η δημιουργία νέων μορφών ύλης, η μελέτη και η γνώση των θεμελιωδών αλληλεπιδράσεων, οι νόμοι της διατήρησης και οι νόμοι μετασχηματισμού, το αναλλοίωτο και το μεταβλητό, η υπέρβαση της σωματιδιακής αντίληψης του αντικειμένου ως αυτόνομης και συμπαγούς οντότητας στον χώρο, η αναζήτηση της διαλεκτικής ανάμεσα στα πράγματα και στις σχέσεις, όλη η μεγάλη σειρά ανακαλύψεων και ιδεών, συνιστούν ήδη ένα πλούσιο υλικό για την επεξεργασία των στοιχείων μιας διαλεκτικής της κοσμογένεσης.
 
Εν τέλει το κυρίαρχο πρότυπο περιέχει κοσμοϊστορικές αλήθειες, έγκλειστες σε ένα μαθηματικο-ιδεολογικό σχήμα. Με την ανάπτυξη της φυσικής των στοιχειωδών σωματίων και τη συγκεκριμένη γνώση των φυσικών αλληλεπιδράσεων, το πρότυπο αυτό απέκτησε φυσικό περιεχόμενο. Απαλλαγμένο από τα μηδέν και τα άπειρα, θεωρούμενο ως πρότυπο του προσιτού σήμερα μέρους του Σύμπαντος, είναι ένα πρότυπο κοσμογένεσης: δημιουργίας και καταστροφής μορφών. Ειδικά στην πορεία της κοσμικής εξέλιξης η ύλη έχει αλλάξει μορφές: η ύλη δεν αποτελείτο πάντα από τα άτομα του Δημόκριτου και του Νεύτωνα. Ηιστορικότητατων μορφών της ύλης είναι μια κεφαλαιώδης κατάκτηση της κοσμολογίας.
Εν τέλει, μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο κόσμος μας προήλθε από μία ή έναν τεράστιο αριθμό εκρήξεων στον υπάρχοντα χώρο και χρόνο, εκρήξεων της υπάρχουσας ύλης ή με την ανάδυση ύλης από το υποκβαντικό επίπεδο.
Κατά τον Αλφβεν (βραβείο Νομπέλ) η υπόθεση του Βig Βang είναι ένας ωραίος μύθος. Ομως ένας μύθος που περιέχει επαναστατικές αλήθειες, έγκλειστες στο ιδεολογικό σχήμα.
http://elearningtheology.wordpress.com

Ερευνώνται τα αίτια συντριβής του δορυφόρου

Ινδικός μη επανδρωμένος δορυφόρος εξερράγη το απόγευμα του Σαββάτου λίγα λεπτά μετά την εκτόξευσή του από το αεροδιαστημικό κέντρο Σατίς Νταουάν, στη νοτιοανατολική Ινδία.

Πύραυλος που μετέφερε ινδικό διαστημικό δορυφόρο εξοπλισμένο με τηλεπικοινωνιακό υλικό εξερράγη το απόγευμα του Σαββάτου, λίγο μετά την απογείωσή του.
Ο δορυφόρος που εκτοξεύθηκε από το κρατικό Αεροδιαστημικό Κέντρο «Σατίς Νταουάν» στην χερσόνησο της Σριχαρικότα, παρεξέκλινε της πορείας του και συνετρίβη εν πτήσει, ανακοίνωσε το ινδικό πρακτορείο ειδήσεων «Press Trust».

Ερευνώνται τα αίτια συντριβής του δορυφόρου
Η εκτόξευσή του είχε αρχικώς προγραμματισθεί για τις 20 Δεκεμβρίου, αναβλήθηκε όμως όταν διαπιστώθηκε μηχανική διαρροή.
Τα αίτια της συντριβής δεν έχουν ακόμη διακριβωθεί.
Ερευνώνται τα αίτια συντριβής του δορυφόρου

Παρασκευή 24 Δεκεμβρίου 2010

Μια ζωή περιπέτειας Ρεκόρ επιβίωσης στον Αρη για το ρομπότ Opportunity της NASA


Ο ρομποτικός γεωλόγος Οpportunity έκλεψε το ρεκόρ της πιο μακρόχρονης αποστολής στην εχθρική επιφάνεια του Αρη που κατείχε μέχρι σήμερα η αποστολή Viking 1 της δεκαετίας του 1970, ανακοίνωσε ενθουσιασμένη η NASA.
Η στατική εξερευνητική συσκευή του Viking 1 λετούργησε στον Κόκκινο Πλανήτη για έξι (γήινα) χρόνια και 116 ημέρες. To ρεκόρ καταρρίφθηκε την Πέμπτη 20 Μαΐου από το Opportunity, το οποίο προσεδαφίστηκε το 2004 για μια αποστολή που επρόκειτο να διαρκέσει μόλις 90 ημέρες.
Περισσότερο από έξι χρόνια αργότερα, το ακούραστο ρομπότ συνεχίζει ακάθεκτο, έχοντας διανύσει σχεδόν 30 χιλιόμετρα στον ξερό, παγωμένο πλανήτη.
Τρεις εβδομάδες νωρίτερα από το Opportunity είχε φτάσει στον Αρη το πανομοιότυπο ρομπότ Spirit, το οποίο όμως σταμάτησε να επικοινωνεί με τη Γη στις 22 Μαρτίου και δεν αποκλείεται να έχει πεθάνει οριστικά. Το ρομπότ έμεινε κουτσό από βλάβες σε δύο από τους έξι τροχούς του και απέτυχε να στρέψει τους ηλιακούς συλλέκτες του προς τον αμυδρό χειμωνιάτικο ήλιο.
Αν τελικά ξυπνήσει το επόμενο διάστημα, θα κατακτήσει και το ρεκόρ.
Στα έξι χρόνια της αποστολής τους, τα δίδυμα ρομπότ προσέφεραν πειστικές ενδείξεις για το υγρό παρελθόν του Αρη, όταν μεγάλες λίμνες και θάλασσες κάλυπταν μεγάλο μέρος της επιφάνειάς του.
Ο ερευνητής Ρέι Αρβιντσον του Πανεπιστημίου Ουάσινγκτον, ο οποίος συμμετείχε τόσο στην αποστολή των δίδυμων ρομπότ όσο και στις αποστολές Viking, δήλωσε έκπληκτος με το κατόρθωμα του Opportunity. «Δεν πίστευα ότι θα έβλεπα κάτι τέτοιο όσο ζω» σχολίασε..
Το πρόγραμμα Viking, που ξεκίνησε το 1975, περιλάμβανε δύο σκάφη που τέθηκαν σε τροχιά γύρω από τον Αρη καθώς και δύο συσκευές προσεδάφισης. Το Viking Lander 1 ήταν η πρώτη αποστολή που έφτασε στην επιφάνεια του Αρη. Αγγιξε το εξωγήινι έδαφος στις 20 Ιουλίου 1976 και συνέχισε να λειτουργεί μέχρι τις 13 Νοεμβρίου 1982.
Το Viking Lander 2 έφτασε στον Αρη λίγο αργότερα αλλά λειτούργησε μόνο για 3 χρόνια και 221 ημέρες μέχρι να εξαντληθούν οι μπαταρίες.
Το Viking 1 θα μπορούσε να έχει επιζήσει ακόμα περισσότερο αν δεν είχε συμβεί ένα ανθρώπινο λάθος: Η NASA το απενεργοποίησε κατά λάθος το 1982 και δεν κατάφερε ποτέ να το επαναφέρει


ΠΗΓΗ

ΕΠΙΚΡΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΑΚΤΗΡΙΟ GFAJ-1 Οι εξωγήινοι αργούν ακόμη Επιστήμονες κριτικάρουν δριμύτατα τη NASA για την ανακάλυψη ζωής βασισμένης στο αρσενικό


Ας ανακεφαλαιώσουμε: στις 2 Δεκεμβρίου, η NASA, ύστερα από μια σχεδόν «διαφημιστική» καμπάνια μυστηρίου, ανακοίνωσε την ανακάλυψη ενός βακτηρίου που χρησιμοποιεί αποκλειστικά αρσενικό για τη δόμηση του DNA του - και όχι φώσφορο, όπως κάθε επίγεια μορφή ζωής.
Η Φελίσα Γουλφ-Σάιμον επιδεικνύει το βακτήριο GFAJ-1 στην όχθη της λίμνης Μόνο. Τα αρχικά του δεν παραπέμπουν σε χημικά στοιχεία, αλλά στο «Give Felisa Α Job» («Δώστε δουλειά στη Φελίσα»). Η Φελίσα Γουλφ-Σάιμον επιδεικνύει το βακτήριο GFAJ-1 στην όχθη της λίμνης Μόνο. Τα αρχικά του δεν παραπέμπουν σε χημικά στοιχεία, αλλά στο «Give Felisa Α Job» («Δώστε δουλειά στη Φελίσα»). «Ανοίξαμε διάπλατα την πόρτα στην πιθανότητα ζωής και αλλού στο Σύμπαν», δήλωσε περήφανα στη συνέντευξη τύπου η Φελίσα Γουλφ-Σάιμον του Ινστιτούτου Αστροβιολογίας της NASA και της Γεωλογικής Επιθεώρησης των ΗΠΑ, επικεφαλής της έρευνας.
Οι αστροβιολόγοι της NASA πήραν δείγματα ενός είδους βακτηρίου που ονόμασαν GFAJ-1 από τη γεμάτη ορυκτά ηφαιστειακή λίμνη Μόνο της Βόρειας Καλιφόρνιας και, στο εργαστήριο, σταδιακά μείωσαν την παροχή φωσφορικών αλάτων, αντικαθιστώντας τα με αρσενικό. Τα μικρόβια συνέχισαν να αναπτύσσονται με τη νέα τους, δηλητηριώδη διατροφή. Και άρα... ιδού η λογική συνέπεια, που πλημμύρισε τα ΜΜΕ του κόσμου: «Η NASA ανακάλυψε εξωγήινη μορφή ζωής». Ομως η Ρόζι Ρέντφιλντ, καθηγήτρια Μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο British Columbia, διαβάζοντας τη μελέτη εξοργίστηκε από την ελλιπή τεκμηρίωση και δημοσίευσε στο ιστολόγιό της μια απαξιωτική κριτική της μεθόδου που ακολουθήθηκε.
Με τη σειρά του, ο Καρλ Ζίμερ, γνωστός επιστημονικός συντάκτης, ζήτησε τη γνώμη ειδικών για λογαριασμό του έγκυρου διαδικτυακού περιοδικού «Slate». Απαντήσεις; «Θα ήταν πραγματικά ψώνιο αν υπήρχε τέτοιο μικρόβιο, αλλά κανένα από τα επιχειρήματα δεν είναι αρκετά πειστικό από μόνο του», ήταν η θετικότερη κριτική από τον Φόρεστ Ρόβερ του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Σαν Ντιέγκο, που αναζητά νέα είδη βακτηρίων και ιών σε κοραλλιογενείς υφάλους. «Η μελέτη αυτή δεν θα έπρεπε να έχει δημοσιευθεί», δήλωσε η Σέλεϊ Κόπλεϊ του Πανεπιστημίου του Κολοράντο.
Κανείς από τους επιστήμονες που πήραν τη σκυτάλη της κριτικής δεν απέκλεισε την ύπαρξη ενός τέτοιου «περίεργου» βακτηρίου - όντως, μερικοί από αυτούς είχαν συνυπογράψει το 2007 μια έκθεση για την εξωγήινη ζωή προς τις Εθνικές Ακαδημίες Επιστημών των ΗΠΑ, όπου υποστήριζαν πως πρέπει να ενταθούν οι έρευνες, μεταξύ άλλων, και στις βασισμένες στο αρσενικό βιολογικές μορφές. Ολοι όμως θεώρησαν ότι η ομάδα της ΝΑΣΑ δεν πήρε τα απαραίτητα μέτρα ώστε τα πορίσματά της να είναι αξιόπιστα.
Για παράδειγμα, όταν αφαίρεσαν προς εξέταση το DNA από τα βακτήρια, δεν έκαναν τα απαραίτητα βήματα ώστε να ξεπλύνουν άλλα είδη μορίων. Με αυτό τον τρόπο, το αρσενικό μπορεί απλώς να προσκολλήθηκε στο DNA, όπως μια τσίχλα στο παπούτσι. Εξάλλου, οι επιστήμονες της NASA παραδέχονται στην έκθεσή τους πως τροφοδοτούσαν τα βακτήρια με άλατα που περιείχαν και ελάχιστες ποσότητες φωσφόρου. Οι επικριτές τους ισχυρίζονται πως είναι πολύ πιθανό τα βακτήρια να επέζησαν με αυτά τα ψήγματα γήινης «τροφής» - στη Θάλασσα των Σαργασσών υπάρχουν πολλά μικρόβια που επιβιώνουν με 300 φορές λιγότερα φωσφορικά άλατα.
Οι συγγραφείς της μελέτης δεν έχουν απαντήσει σε όσα τους προσάπτουν, ισχυριζόμενοι ότι πρέπει να ακολουθηθούν οι δέουσες επιστημονικές διαδικασίες επαλήθευσης. «Είναι κάπως φτηνό να λένε κάτι τέτοιο από τη στιγμή που έκαναν όλο αυτόν τον ντόρο στα ΜΜΕ πριν καν δημοσιεύσουν τη μελέτη», λέει η Ρέντφιλντ. Εξάλλου, ένας παλιός καθηγητής της Φελίσα Γουλφ-Σάιμον αποκάλυψε ότι τα αρχικά GFAJ-1 δεν παραπέμπουν σε κάποια εξωτική χημική σύνθεση, αλλά στο «Give Felisa Α Job» («Δώστε δουλειά στη Φελίσα») - κάτι που δεν είναι ακριβώς κολακευτικό για τα κίνητρα της ερευνήτριας. Οσο για τα κίνητρα της NASA, ο Τζον Ροθ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας λέει: «Υποπτεύομαι πως η NASA έψαχνε τόσο εναγωνίως τη θετική δημοσιότητα που δεν έκανε τον κόπο να αναζητήσει σοβαρές συμβουλές από ειδικούς στο DNA και στη μικροβιολογία».
Ακόμη κι αν όλες οι επικρίσεις πυροδοτήθηκαν από τη (διόλου ασυνήθιστη) επιστημονική ζηλοφθονία, είναι γεγονός ότι υπάρχουν αρκετά κενά στην τεκμηρίωση, τα οποία και οι ίδιοι οι ερευνητές της NASA δηλώνουν πως θα διερευνήσουν συν τω χρόνω και ψύχραιμα. Σ' αυτό το πλαίσιο εντάσσονται οι πρόσφατες ανακοινώσεις για την εύρεση ανάλογων βακτηρίων στον πυθμένα του υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπος, στα ανοιχτά της Σαντορίνης, όπου η έμφαση δίνεται σε αυτό που βεβαιωμένα ισχύει: πρόκειται για οργανισμούς οι οποίοι δεν φωτοσυνθέτουν παρά «χημοσυνθέτουν» στο σκοτεινό και τοξικό τους περιβάλλον. Οποιο άλλο συμπέρασμα πρέπει να περάσει από τη βάσανο της επιστημονικής επαλήθευσης πριν γίνει πιασάρικο αφιέρωμα στις «Πύλες του Ανεξήγητου»...
enet.gr

Η κρυφή γοητεία της αστρονομίας

Ο άνθρωπος είναι το μόνο πλάσμα κατά τη δημιουργία του κόσμου, που σήκωσε το κεφάλι και κοίταξε με απορία τον ουρανό, τον ήλιο, τα άστρα. Ένα από τα βασικότερα υπαρξιακά του ερωτήματα, ήταν το τι υπάρχει στο σύμπαν.

Οι Βαβυλώνιοι αστρονόμοι, ο μεγάλος Πυθαγόρας, ο Ερατοσθένης, ο Αρίσταρχος και ο Ίππαρχος ήταν οι πρώτοι που κατάφεραν να δώσουν επιστημονικές και ακριβείς απαντήσεις για τον κόσμο. Ήταν οι πατέρες της σύγχρονης αστρονομίας,... δηλαδή της επιστήμης που εξετάζει και ερευνά τα ουράνια σώματα.

Στην πορεία του χρόνου, τους ακολούθησαν σπουδαίοι επιστήμονες, όπως ο Αλ Σούφι, ο Κοπέρνικος, ο Γαλιλαίος, ο Νεύτωνας, ο Μεσιέ, ο Κέπλερ, ο σύγχρονος Στήβεν Χόκινγκ. Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλοί λάτρεις της αρχέγονης αναζήτησης στο άγνωστο. Δεν είναι επαγγελματίες αστρονόμοι. Το κίνητρό τους είναι η αγνή αγάπη για την αστρονομία. Κοιτούν τα άστρα, όχι μόνο με ρομαντική διάθεση, αλλά με έντονη απορία και με ακόρεστη δίψα για εξερεύνηση, περιπέτεια και γνώση.

Είναι τα μέλη του Συλλόγου Ερασιτεχνικής Αστρονομίας και από το 2003 παρουσιάζουν αξιόλογο έργο. Κυρίως, όμως, μοιράζονται το πάθος τους για το σύμπαν, όπως έκαναν οι μεγάλοι αστρονόμοι της ιστορίας. Μάλιστα, για την Τρίτη, 4 Ιανουαρίου, μέρα μερικής έκλειψης του ήλιου, ο Σύλλογος διοργανώνει παρατήρηση του φαινομένου.

Παγκοσμίως, ο όρος «Ερασιτέχνης Αστρονόμος» αφορά μη έμμισθους αστρονόμους, οι οποίοι ασχολούνται με την παρατήρηση ουράνιων φαινομένων με όλη την κλίμακα οργάνων, από γυμνό οφθαλμό έως και τηλεσκόπια υψηλής ακρίβειας, με κίνητρο την αγάπη τους για το αντικείμενο.

Η ερασιτεχνική αστρονομία είναι πολύ διαδεδομένη στο εξωτερικό. Μάλιστα έχει σημαντική συνεισφορά στην επιστήμη. Στη Μεγάλη Βρετανία, για παράδειγμα, η British Astronomical Association αποτελείται από ερασιτέχνες αστρονόμους και παράγει έργο, εφάμιλλο εκείνου της Royal Astronomical Society, που μετρά επαγγελματίες.

Στην Αμερική υπάρχουν αντίστοιχοι ερασιτεχνικοί αστρονομικοί οργανισμοί, όπως η American Association of Variable Star Observers, η οποία συλλέγει παρατηρήσεις από το 1910, έχοντας στο ενεργητικό της εκατομμύρια παρατηρήσεις και παρέχει τεράστιες βάσεις δεδομένων σε επαγγελματικούς φορείς για αναλύσεις.

Σημειώνεται ότι η πρώτη καταγεγραμμένη πρόσκρουση κομήτη στον Άρη βιντεοσκοπήθηκε πέρυσι από την κάμερα του Αυστραλού ερασιτέχνη Anthony Wesley, ενώ οι περισσότεροι κομήτες έχουν πάρει τα ονόματα των ερασιτεχνών, που τους έχουν ανακαλύψει. Οι περισσότεροι εξωπλανήτες έχουν ανακαλυφθεί, επίσης από ερασιτέχνες. Το ίδιο και αστέρια Supernova.

Σε αυτά τα πρότυπα στηρίχθηκε η δημιουργία του Συλλόγου Ερασιτεχνών Αστρονόμων Ελλάδας, ο οποίος έχει στενή συνεργασία με τους αντίστοιχους οργανισμούς του εξωτερικού. «Μακριά από κλειστές κοινότητες και υποτιθέμενους γνώστες, ο ουρανός μάς παραχωρήθηκε, ώστε όλοι να έχουμε δυνατότητα ενατένισης και εξερεύνησης, χωρίς διακρίσεις» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Μάνος Καρδάσης, πρόεδρος του Συλλόγου Ερασιτεχνών Αστρονόμων, σε ημερίδα, που διοργανώθηκε από τον Σ.Ε.Α. και το τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

«Είναι πολύ σημαντικό σε μία κοινωνία που υποβαθμίζεται συνεχώς, να υπάρχουν άνθρωποι και ομάδες που προσπαθούν να κρατούν τον πνευματικό και επιστημονικό ορίζοντα ανέφελο» σημειώνει. Ο Σύλλογος Ερασιτεχνικής Αστρονομίας στην Ελλάδα επικεντρώνει τις προσπάθειές του στη διεξαγωγή αστρονομικών παρατηρήσεων, τη συγκέντρωση χρήσιμων παρατηρησιακών δεδομένων και προσκόμισή τους σε διεθνείς οργανισμούς, την οργάνωση, την πρόταση και διεξαγωγή παρατηρησιακών σχεδίων, την παροχή πληροφοριών και ανταλλαγή απόψεων με κάθε ενδιαφερόμενο σε κάθε περιοχή της Ελλάδας, ή του πλανήτη.

«Σκοπός μας εν κατακλείδι είναι η αστρονομική εμπειρία στην πράξη και η προώθησή της στην ελληνική πραγματικότητα» αναφέρουν τα μέλη του Συλλόγου. Σε ό,τι αφορά τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για να γίνει κανείς μέλος, σημειώνουν: «Ο Σύλλογος είναι ανοιχτός σε όλους όσοι αγαπούν την αστρονομία. Είτε αφορά την παρατήρηση, είτε τη μελέτη ή την προώθησή της στο ευρύτερο κοινό. Ο σύλλογος έχει δημιουργηθεί από έμπειρους ερασιτέχνες αστρονόμους, εν τούτοις απευθύνεται σε όλους».

Ο Γιώργος Στεφανόπουλος, ο οποίος κατά τη διάρκεια της ημερίδας εκδήλωσης, τιμήθηκε από τον Σ.Ε.Α. ως επίτιμο μέλος, είναι από τους παλαιότερους ερασιτέχνες αστρονόμους στην Ελλάδα. Ξεκίνησε το 1968 και έχει κάνει περισσότερες από 25.000 παρατηρήσεις μεταβλητών αστέρων και εκατοντάδες του ήλιου, τις οποίες παραχώρησε στον Σύλλογο.

«Ασχολήθηκα με την αστρονομία επειδή είχα την ελπίδα ότι παρόλο που είμαστε ένας κόκκος άμμου στη δημιουργία, μπορούμε να κατανοήσουμε τον κόσμο και να γνωρίσουμε την ύπαρξή μας μέσα από αυτή την επιστήμη» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και για τη συμβολή των ερασιτεχνών αστρονόμων στην επιστήμη, δηλώνει:

«Η συμβολή των ανθρώπων που αγαπούν την αστρονομία και δεν είναι επαγγελματίες είναι πολύτιμη. Μπορούν να βοηθήσουν τους επαγγελματίες αστρονόμους με τις παρατηρήσεις και τις μελέτες τους, οι οποίες έχουν μεγάλη αξία για τα κέντρα παρατηρήσεων παγκοσμίως».

Εκφράζει παράλληλα την επιθυμία να συνεχιστεί το έργο των ερασιτεχνών αστρονόμων και προτρέπει τους νέους να ασχοληθούν με αυτή την επιστήμη. «Αυτή είναι η φύση και το μεγαλείο του ανθρώπου. Η αναζήτηση του προορισμού του. Και η αστρονομία είναι η κατ’ εξοχήν επιστήμη που βοηθάει τον άνθρωπο σε αυτή του την αναζήτηση».

Ο άνθρωπος ταξίδεψε στο διάστημα, πάτησε στη σελήνη, αποκρυπτογραφεί τα μυστικά του σύμπαντος και της αρχής της δημιουργίας. Η γνώση, που αποκτά διαρκώς, βαθαίνει και πλαταίνει. Όχι όμως χωρίς προβλήματα και δυσκολίες. «Ασχολούμαστε με την αστρονομία, γιατί την αγαπάμε. Όλα τα έξοδα τα καλύπτουμε μόνοι μας.

Αυτό που χρειαζόμαστε για να προχωρήσουμε με το έργο μας είναι ένας χώρος για να μας φιλοξενεί» υπογραμμίζει ο κ. Καρδάσης, ο οποίος κάνει σαφές ότι θα ήταν ζωτικής σημασίας η διάθεση ενός τέτοιου χώρου. Τονίζει δε, πως «εμείς θα συνεχίσουμε να παρατηρούμε το σύμπαν και να είμαστε ανεξάρτητοι μακριά από δεσμεύσεις» και καλεί όλους τους ενδιαφερόμενους, ανεξάρτητα από την εμπειρία τους, ή τα ενδιαφέροντά τους, να εξερευνήσουν τον μαγικό κόσμο του διαστήματος, με την βοήθεια του Σ.Ε.Α., ο οποίος έχει ανοιχτές τις πόρτες του σε όλο τον κόσμο κυριολεκτικά.

Πηγή:Καλά τα λες!

Πέμπτη 23 Δεκεμβρίου 2010

Οι γειτονιές του σύμπαντος

Λευκούς νάνους, ένα «χριστουγεννιάτικο δέντρο», τη χρυσόσκονη των άστρων και άλλα εντυπωσιακά ουράνια φαινόμενα μάγεψαν τους επισκέπτες στο Επιμελητήριο Ηρακλείου κατά την παρουσίαση του έντυπου λευκώματος των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης

Στον νυχτερινό μαγευτικό κόσμο του σύμπαντος, στο «χριστουγεννιάτικο δέντρο» του ουρανού, στη χρυσόσκονη των άστρων, στους ποικιλόμορφους γαλαξίες, στη σελήνη, στους λευκούς νάνους και σε άλλα εντυπωσιακά ουράνια φαινόμενα ξενάγησαν τους Κρητικούς οι αστροφυσικοί του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Το εξώφυλλο του λευκώματος των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης
Το εξώφυλλο του λευκώματος των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης
Οι ερευνητές παρουσίασαν σε γιγαντοοθόνη αλλά και σε έντυπο λεύκωμα των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης συναρπαστικές φωτογραφίες του Αστεροσκοπείου με? ζουμ στο σύμπαν από τον Ψηλορείτη. Μικροί και μεγάλοι που βρέθηκαν στην αίθουσα του Επιμελητηρίου Ηρακλείου εντυπωσιάστηκαν από το? ζωντανό θέαμα, αλλά και από τα «μυστικά» του σύμπαντος όπως τα παρουσίασαν και τα ανέλυσαν οι ερευνητές Γ. Παπαμαστοράκης, διευθυντής του Αστεροσκοπείου Κρήτης, Μ. Παλαιολόγος, αστροφυσικός και Ν. Κυλάφης, κοσμήτορας της σχολής θετικών επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης.
«Ολες οι φωτογραφίες έχουν γίνει από το αστεροσκοπείο Σκίνακα του Ψηλορείτη. Κάναμε τις καλύτερες δυνατές έγχρωμες φωτογραφήσεις χρησιμοποιώντας τρία διαφορετικά τηλεσκόπια ώστε να έχουμε μεγαλύτερη κάλυψη και καταγραφή των δεδομένων. Μέσα από τις φωτογραφίες και το νέο εκδοτικό λεύκωμα των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων οι πολίτες μπορούν να απολαύσουν την ομορφιά του ουρανού, την αίσθηση του διαφορετικού, αλλά και να ενημερωθούν για τα στοιχεία και τα φαινόμενα του σύμπαντος», δήλωσε ο Γιάννης Παπαμαστοράκης.
Οι δημιουργοίΣτο λεύκωμα των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης που κυκλοφόρησε και επιμελήθηκαν οι Γ. Παπαμαστοράκης και Μ. Παλαιολόγος γίνεται αναφορά για τα δισεκατομμύρια άστρα του γαλαξία μας, για τα 200 εκατομμύρια γαλαξίες του ορατού σύμπαντος, τους κομήτες, για τα πλανητικά νεφελώματα, τα φωτοστέφανα των λευκών νάνων, τον υπέρυθρο Δία, για την ήρεμη και την ταραγμένη ζωή των αστεριών κ.ά.
Γίνεται επίσης λόγος και παρουσιάζονται εντυπωσιακές φωτογραφίες από τα νεφελώματα εκπομπής και ανάκλασης τα οποία φέρουν ονομασίες λόγω ομοιότητας όπως: το νεφέλωμα του κώνου χριστουγεννιάτικου δέντρου, το νεφέλωμα της γούνας της αλεπούς, του πελεκάνου, του αλόγου κ.ά.
Το ταξίδι στο σύμπαν, όπως είπε στο «Εθνος» ο κ. Παπαμαστοράκης, ήταν εντυπωσιακό και είχε αφετηρία το αστεροσκοπείο του Σκίνακα, που βρίσκεται στα 1.750 μέτρα.
ΜΑΝΟΛΗΣ ΚΟΚΟΛΑΚΗΣ-ΕΘΝΟΣ

Τετάρτη 22 Δεκεμβρίου 2010

Τηλεσκόπια για το κοινό θα διαθέσει το Πλανητάριο στις 4/1

Καιρού επιτρέποντος στις 4 Ιανουαρίου 2011, το Ψηφιακό Πλανητάριο Ευγενίδου θα στήσει τηλεσκόπια έξω από το κτίριό του στην λεωφόρο Συγγρού για να δώσει στο κοινό την ευκαιρία να παρακολουθήσει τη μερική έκλειψη Ηλίου.

Σύμφωνα με τον διευθυντή του Πλανηταρίου Διονύση Σιμόπουλο, στην Ελλάδα θα δούμε μόνο τα δύο τρίτα του ηλιακού δίσκου να καλύπτονται από τη Σελήνη -αυτό θα συμβεί στη μέγιστη φάση της έκλειψης στις 10:23 το πρωί.

Τα τηλεσκόπια που προσφέρει για την εκδήλωση η Ελληνική Αστρονομική Ένωση θα περιμένουν από τις 9 το πρωί.

Σχεδόν 13 ώρες νωρίτερα, η Γη θα βρίσκεται στο περιήλιο, δηλαδή στην ελάχιστη απόστασή της από τον Ήλιο, που είναι 147.105.721 χλμ.

Το φαινόμενο θα αρχίσει στις 8:40 πμ (ώρα Ελλάδας) πάνω από τη Βόρεια Αλγερία και θα είναι ορατή από τη Βόρεια Αφρική, το μεγαλύτερο τμήμα της Ευρώπης και την Κεντρική Ασία.
ΠΗΓΗ

Μέτρησαν το μαγνητικό πεδίο στον πυρήνα της Γης

Το μαγνητικό πεδίο του πυρήνα είναι κατά μέσο όρο 25 Γκάους, δηλαδή περίπου 50 φορές πιο ισχυρό από αυτό που υπάρχει στην επιφάνεια της Γης

Την ισχύ του μαγνητικού πεδίου στο εσωτερικό του πυρήνα της Γης σε βάθος περίπου 3.000 χιλιομέτρων κατάφεραν να μετρήσουν οι επιστήμονες.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, το μαγνητικό πεδίο του πυρήνα είναι κατά μέσο όρο 25 Γκάους, δηλαδή περίπου 50 φορές πιο ισχυρό από αυτό που υπάρχει στην επιφάνεια της Γης και «αναγκάζει» τις βελόνες των πυξίδων να ευθυγραμμίζονται στον άξονα Βορρά-Νότου. 

Μέτρησαν το μαγνητικό πεδίο στον πυρήνα της Γης
Η ισχύς των 25 Γκάους αυξομειώνεται συνεχώς, καθώς το εσωτερικό μαγνητικό πεδίο του πλανήτη μας δεν παραμένει σταθερό.
Η μέτρηση μπορεί να βοηθήσει τους επιστήμονες να ρίξουν περισσότερο φως στις πηγές θερμότητας που τροφοδοτούν τις μυστηριώδεις διαδικασίες στο εσωτερικό του πλανήτη μας.
«Η μέτρηση του μαγνητικού πεδίου μάς λέει ποιες είναι οι ενεργειακές απαιτήσεις και οι πηγές θερμότητας», σύμφωνα με τον Μπρους Μπάφετ, καθηγητή γεωεπιστημών του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας-Μπέρκλεϊ, ο οποίος έκανε την μέτρηση και δημοσίευσε τα σχετικά στοιχεία στο περιοδικό «Nature».
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η θερμότητα του εσωτερικού της Γης προέρχεται από τρεις πηγές:
  • Το κατάλοιπο της θερμότητας που είχε αναπτυχθεί κατά το σχηματισμό του πλανήτη μας πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, όταν ακόμα αυτός ήταν καυτός και λιωμένος.
  • Την απελευθέρωση βαρυτικής ενέργειας, καθώς τα βαριά χημικά στοιχεία βυθίζονται ολοένα προς το κέντρο του λιωμένου πυρήνα.
  • Τη ραδιενεργή αποσύνθεση μακρόβιων στοιχείων, όπως το κάλιο, το ουράνιο και το θόριο.
Καθώς η Γη ψύχθηκε σταδιακά, «συνέλαβε» το αρχικό μαγνητικό πεδίο της από τον πρωτοπλανητικό δίσκο, στον οποίο διαμορφώθηκε το ηλιακό σύστημα. Αυτό το πρωταρχικό μαγνητικό πεδίο θα είχε όμως εξαφανιστεί μέσα σε 10.000 χρόνια το πολύ, αν στο μεταξύ δεν είχε τεθεί σε λειτουργία το «γεω-δυναμό» στο εσωτερικό της Γης, το οποίο συνεχώς «αναγεννά» το μαγνητικό πεδίο χάρη στη θερμότητα που αέναα παράγεται στα έγκατα του πλανήτη.
Αυτή η θερμότητα λιώνει τον εξωτερικό πυρήνα (που έχει πάχος περίπου 2.250 χλμ.) και τον κάνει να βράζει. Υπό την επίδραση των παραγομένων ρευμάτων θερμότητας, τα μέταλλα κινούνται και βουλιάζουν, δημιουργώντας ηλεκτρικά ρεύματα που συντηρούν το μαγνητικό πεδίο, το οποίο γίνεται αισθητό, αλλά με χαμηλότερη ισχύ, και στην επιφάνεια του πλανήτη.
Ο Μπάφετ έκανε την μέτρησή του με ένα πρωτότυπο τρόπο, με τη βοήθεια της ακτινοβολίας που φτάνει μέχρι τη Γη από τα μακρινά πολύ φωτεινά κβάζαρ (κέντρα άλλων γαλαξιών). Οι μετρήσεις αυτών των ραδιοκυμάτων από επίγεια και δορυφορικά τηλεσκόπια επέτρεψαν τον εντοπισμό των ανεπαίσθητων μεταβολών στον άξονα περιστροφής της Γης, τις οποίες προκαλεί η παλιρροϊκή έλξη της Σελήνης.
Η περιοδική αυτή έλξη, που αυξομειώνεται, επιβραδύνει τον άξονα περιστροφής της Γης προς την αντίθετη κατεύθυνση, κάτι που παράγει μαγνητικές μεταβολές στον εξωτερικό γήινο πυρήνα και επιτρέπει έτσι με τη βοήθεια των ραδιοκυμάτων από τα κβάζαρ να μετρηθεί η ισχύς του μαγνητικού πεδίου του πλανήτη μας.
Ο εσωτερικός πυρήνας της Γης, η «καρδιά» του πλανήτη μας, εκτιμάται ότι είναι μια σφαίρα που αποτελείται από στέρεο (παγωμένο) σίδηρο και νικέλιο, με μέγεθος όσο περίπου η Σελήνη.
Γύρω από αυτή την «μπάλα», υπάρχει το εξωτερικό υγρό (λιωμένο λόγω θερμότητας) τμήμα του πυρήνα και πιο πάνω το καυτό μάγμα (που μερικές φορές βγαίνει στην επιφάνεια ως λάβα ηφαιστείων) και, τελικά, ο εξωτερικός πετρώδης φλοιός.
Για την πρωτότυπη επιστημονική εργασία (με συνδρομή) πατήσετε εδώ
Πηγή: ΑΠΕ-ΕΘΝΟΣ

H ζωή στην Γη "εξεράγη" πριν απο 3 δις χρόνια

Η ζωή στη Γη ξαφνικά «τέθηκε» σε λειτουργία περίπου πριν τρία δισεκατομμύρια χρόνια, σύμφωνα με μια νέα μελέτη.
Οι επιστήμονες έχουν μελετήσει αρχαία γονίδια δίνοντας  μια νέα εικόνα από τους πρώτους κατοίκους του πλανήτη μας και πιστεύουν ότι η πρώτη ζωή αναπτύχθηκε όταν τα μικρόβια έμαθαν να χρησιμοποιούν το οξυγόνο και την ενέργεια από τον ήλιο για να ζήσουν.
Ερευνητές από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), μελέτησαν 1.000 βασικά γονίδια που υπάρχουν σήμερα και τα επεξεργάστηκαν για να δουν πώς έχει εξελιχθεί η ζωή από το πολύ μακρινό παρελθόν.
Στα πειράματα με γονιδιακά απολιθώματα που ανακάλυψαν, δόθηκαν απαντήσεις όχι μόνον πότε  τα γονίδια τέθηκαν σε λειτουργία, αλλά και ποια ήταν τα αρχαία μικρόβια τα οποία κατείχαν αυτά τα γονίδια.
Οι υπολογισμοί τους δείχνουν ότι περίπου το 27 τοις εκατό του συνόλου των υφιστάμενων γονιδίων τέθηκε σε λειτουργία μεταξύ 3,3 και 2,8 δισεκατομμύρια χρόνια πριν.
Περίπου 580 εκατομμύρια χρόνια πριν, η ζωή στη Γη άρχισε μια γρήγορη περίοδο αλλαγών που ονομάζεται Κάμβρια Έκρηξη, με μια τεράστια νέα γκάμα των ζωικών μορφών.
Τα απολιθώματα βοήθησαν τους παλαιοντολόγους να καταγράψουν την εξέλιξη της ζωής από τότε, αλλά σαφής εικόνα της ζωής κατά τη διάρκεια των 3 δισεκατομμυρίων χρόνων που προηγήθηκαν της Κάμβρια περιόδου είναι δύσκολη να δύσκολη να υπάρξει, διότι η υφή  τους δεν ήταν σε ικανοποιητική.
Επειδή όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί κληρονομούν τα γονιδιώματα τους από τα πατρογονικά γονιδιώματα, βιολόγοι στο MIT προσπάθησαν να βρουν εκείνες τις πληροφορίες  που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα σύγχρονα γονιδιώματα για την ανοικοδόμηση της εξέλιξης των αρχαίων μικροβίων.
Οι επιστήμονες Eric Alm και Lawrence David έχουν ονομάσει αυτή την περίοδο Archean επέκταση επειδή τόσο πολλά από τα νέα γονίδια που εντοπίστηκαν σχετίζονται με το οξυγόνο, ο Alm και ο David αναφέρουν ότι πρώτη σκέψη τους ήταν  ότι η εμφάνιση του οξυγόνου που μπορεί να ευθύνεται για την Archean επέκταση.
Οξυγόνο δεν υπήρχε στην ατμόσφαιρα της Γης τα μέχρι περίπου 2,5 δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Όταν άρχισε να δημιουργείται το οξυγόνο πολλές μορφές ζωής «δολοφονήθηκαν» από αυτό σε ένα γεγονός το ονομάστηκε «'The Great Oxidation» (η μεγάλη οξείδωση) το ήταν ίσως το πιο καταστροφικό γεγονός στην ιστορία της κυτταρικής ζωής, χωρίς όμως να έχουμε καμία βιολογικό αρχείο για αυτό»
www.7news.gr

Τρίτη 21 Δεκεμβρίου 2010

Με ολική έκλειψη γιόρτασε η Σελήνη το χειμερινό ηλιοστάσιο

Ουράνιο δώρο

Ο σεληνιακός δίσκος βάφτηκε κόκκινος από την αντανάκλαση της Γης
Ο σεληνιακός δίσκος βάφτηκε κόκκινος από την αντανάκλαση της Γης   (Φωτογραφία:  Reuters)
Nέα Υόρκη
Σε μια σπάνια σύμπτωση, η μόνη ολική έκκλειψη Σελήνης του 2010 συνέβη την ημέρα του χειμερινού ηλιοστάσιου, την Τρίτη 21 Δεκεμβρίου. Το φαινόμενο, πάντως, δεν ήταν ορατό από την Ελλάδα.

Η ολική έκλειψη ήταν ορατή τα ξημερώματα για τους κατοίκους της Βόρειας και Νότιας Αμερικής, της βόρειας Ασίας και της Ευρώπης βόρεια της Ιρλανδίας (αριστερά, η θέα από το Βλαδιβοστόκ της Ρωσίας).

Για 72 λεπτά, ο δίσκος της Σελήνης καλύφθηκε εντελώς από τη σκιά της Γης. Δεν εξαφανίστηκε όμως τελείως, καθώς φωτιζόταν από την κοκκινωπή ανάκλαση του πλανήτη.

Η τελευταία φορά που μια ολική έκλειψη Σελήνης συνέπεσε με το χειμερινό ηλιοστάσιο -την ημέρα με τη μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου- ήταν στις 21 Δεκεμβρίου του 1638.

Η επόμενη θα είναι στις 21 Δεκεμβρίου του 2094.

Καρέ - καρέ η ολική έκλειψη σελήνης - Εγινε την πιο μεγάλη νύχτα του χρόνου

Ετσι είδαν το φεγγάρι στη Νέα Υόρκη λίγα λεπτά πριν αρχίσει η ολική έκλειψη ΦΩΤΟ REUTERS
ής έκλειψης σελήνης την μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου απόλαυσαν εκατομμύρια κάτοικοι του δυτικού ημισφαιρίου. Ο φωτογραφικός φακός κατέγραψε όλες τις φάσεις από διάφορες περιοχές του κόσμου...




Ολες οι φάσεις της έκλειψης
Ολες οι φάσεις της έκλειψης

To φεγγάρι σιγά - σιγά χάνεται ΦΩΤΟ REUTERS
To φεγγάρι σιγά - σιγά χάνεται ΦΩΤΟ REUTERS

Μέσα σε λιγότερο από δέκα λεπτά έχει μείνει στο φως μόνο ένα μικρό κομμάτι του...ΦΩΤΟ REUTERS
Μέσα σε λιγότερο από δέκα λεπτά έχει μείνει στο φως μόνο ένα μικρό κομμάτι του...ΦΩΤΟ REUTERS

Ζήτημα λίγων λεπτών είναι να χαθεί το φεγγάρι στο σκοτάδι...
Ζήτημα λίγων λεπτών είναι να χαθεί το φεγγάρι στο σκοτάδι...

Και με ένα μαγικό ραβδί ο φεγγάρι χάνεται από... προσώπου γης ΦΩΤΟ REUTERS
Και με ένα μαγικό ραβδί ο φεγγάρι χάνεται από... προσώπου γης ΦΩΤΟ REUTERSΠΗΓΗ newsit.gr

Δευτέρα 20 Δεκεμβρίου 2010

Ολική έκλειψη σελήνης τη μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου!


Το φετινό χειμερινό ηλιοστάσιο, στις 21 Δεκεμβρίου, η μικρότερης διάρκειας μέρα του έτους, η οποία σηματοδοτεί την επίσημη έναρξη του χειμώνα, συμπίπτει με μια ολική έκλειψη της Σελήνης.

Η έκλειψη, που θα αρχίσει στις 6:33 π.μ. (ώρα Γκρίνουιτς) το πρωί της Τρίτης, θα διαρκέσει περίπου τρεισήμισι ώρες, ενώ η σκιά της Γης θα καλύψει πλήρως το δορυφόρο της από τις 7:41 π.μ. (ώρα Γκρίνουιτς) και για τα επόμενα 72 λεπτά, σύμφωνα με τη NASA.

Στην Ελλάδα το φαινόμενο θα συμβεί ουσιαστικά στη "δύση" του φεγγαριού, συνεπώς δεν θα είναι ορατό.

Αν και πρόκειται για σύμπτωση, το γεγονός ότι η έκλειψη συμπίπτει με το ηλιοστάσιο (χειμερινό για όσους ζουν στο βόρειο ημισφαίριο και θερινό για όσους ζουν στο νότιο), σημαίνει ότι -για όσους μπορούν να δουν το φαινόμενο- το φεγγάρι θα εμφανιστεί πολύ ψηλά στο νυχτερινό ουρανό.

Αυτό θα συμβεί, επειδή το χειμερινό ηλιοστάσιο σηματοδοτεί την εποχή που η κλίση του άξονα περιστροφής της Γης βρίσκεται στο πιο μακρινό σημείο σε σχέση με τον Ήλιο, με συνέπεια ο βόρειος πόλος να δείχνει στην μακρύτερη δυνατή κατεύθυνση σε σχέση με τον Ήλιο και ο τελευταίος να βρίσκεται στο χαμηλότερο δυνατό σημείο στον ουρανό του βορείου ημισφαιρίου.

Μια σεληνιακή έκλειψη λαμβάνει χώρα όταν η Γη παρεμβάλλεται (ευθυγραμμίζεται απολύτως) ανάμεσα στη Σελήνη και τον Ήλιο, εμποδίζοντας με αυτό τον τρόπο τις ηλιακές ακτίνες να πέσουν στο φεγγάρι. Καθώς η Σελήνη μετακινείται σταδιακά στη ζώνη της σκιάς, την οποία ρίχνει πάνω της η Γη, ο δορυφόρος αλλάζει βαθμιαία χρώματα, από το γκρι προς το πορτοκαλί ή το βαθύ κόκκινο.

Η αλλαγή χρώματος συμβαίνει, επειδή, έμμεσα, το ηλιακό φως μπορεί ακόμα να φτάσει στο φεγγάρι, περνώντας μέσα από την ατμόσφαιρα της Γης και δημιουργώντας έτσι χρωματικές ανταύγειες πάνω στη Σελήνη. Αντίθετα με τις ηλιακές εκλείψεις, οι σεληνιακές εκλείψεις είναι απολύτως ασφαλείς για παρατήρηση με γυμνά μάτια.

Το φαινόμενο, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, θα είναι πλήρως ορατό μόνο στη βόρεια και νότια Αμερική, τη βορειοδυτική Ευρώπη (Σκανδιναβικές χώρες και Ισλανδία) και στη νοτιοανατολική Ασία. Υπολογίζεται ότι περίπου ενάμισι δισεκατομμύριο άνθρωποι του πλανήτη μας θα μπορέσουν να δουν την έκλειψη, στο βαθμό που το επιτρέπουν οι κατά τόπους καιρικές συνθήκες.

Η προηγούμενη ολική σεληνιακή έκλειψη είχε γίνει στις 21 Φεβρουαρίου του 2008. Το 2011, θα υπάρχουν δύο ολικές σεληνιακές εκλείψεις στη Γη, στις 15 Ιουνίου και στις 10 Δεκεμβρίου. Την επόμενη φορά που θα συμπέσουν πανσέληνος, ολική σεληνιακή έκλειψη και χειμερινό ηλιοστάσιο θα είναι στις 21 Δεκεμβρίου 2094.
www.newsit.gr

Το Άστρο της Βηθλεέμ (απόπειρα αστρονομικής ερμηνείας)


Το αστέρι της Βηθλεέμ, που κατά τη παράδοση καθοδήγησε τους μάγους στο Θείο Βρέφος, είναι μια γνωστή και ισχυρή ιστορία για τους Χριστιανούς. Αλλά ποια εξήγηση δίνουν οι επιστήμονες για αυτό το φαινόμενο;
Η ιστορική έρευνα προτείνει ότι είναι πιθανόν η Γέννηση του Ιησού να έγινε το έτος 7 π.Χ. όταν κατέφθασε στην αυλή του βασιλιά Ηρώδη μια ομάδα σοφών, αστρολόγων και ιερέων που τους ονόμαζαν Μάγους. Οι Μάγοι κατά τον Ηρόδοτο ήταν ιερείς στην Περσία που ασχολούνταν με τον αποκρυφισμό, ιδιαιτέρως με την αστρολογία. Ενώ κατά τον Κέπλερ ήταν Χαλδαίοι, από εκεί που γεννήθηκε η αστρολογία. Επίσης άλλοι αναφέρουν πως οι Μάγοι ήρθαν από την Αίγυπτο.
Όταν έφθασαν στην Ιουδαία η παράδοση αναφέρει πως έψαχναν αυτόν που γεννήθηκε σαν Βασιλιάς των Ιουδαίων για να τον προσκυνήσουν. Η εξήγηση που έδωσαν ήταν ότι είχαν δει ένα άστρο στην Ανατολή.
Το άστρο της Βηθλεέμ αναφέρεται μόνο από τον Ευαγγελιστή Ματθαίου. Κατά αυτόν δεν ήταν ένα έντονο φως στον ουρανό, αλλά ήταν ένα διακριτικό σημάδι, μήνυμα μόνο για εκείνους που έψαχναν. Το άστρο της Βηθλεέμ αναφέρεται επίσης και σε ένα μη-βιβλικό κείμενο το πρωτευαγγέλιο του Αγίου Ιακώβου.
Εδώ όμως η περιγραφή του άστρου είναι πολύ διαφορετική: “Και οι μάγοι είπαν: Είδαμε πώς ένα απερίγραπτα μεγαλύτερο αστέρι από αυτά που βρίσκονται στον ουρανό έλαμψε τόσο, που το φως των αστεριών δεν μπορούσε να φανεί πλέον.”
Η εξήγηση για την διαφορά μεταξύ των δύο αναφορών, μπορεί να βρίσκεται στην ανάγκη να συνδέσει ο συγγραφέας του πρωτευαγγελίου, το Μεσσία με ένα μεγάλο αστέρι πιστεύοντας ότι, χωρίς ένα μεγάλο αστέρι, δεν θα μπορούσε να υπάρξει ο ερχομός κανενός Μεσσία.
Ο σοφός Ωριγένης ήταν ο πρώτος που σύνδεσε την εμφάνιση του άστρου με κάτι το φυσικό. Παραδείγματος χάριν με την εμφάνιση ενός τεράστιου κομήτη.

Ενδείξεις στις Γραφές

Το άστρο έπρεπε να έχει εμφανιστεί πριν πεθάνει ο Βασιλιάς Ηρώδης, που επί των ημερών του έγινε η Γέννηση. Η ιστορία μας καθορίζει το θάνατο του πριν από την 11η Απριλίου του 4 π.Χ..  Γνωρίζουμε επίσης ότι ο λόγος για τον οποίο ο Ιωσήφ και η Παναγία είχαν ταξιδέψει από τη Ναζαρέτ στη Βηθλεέμ ήταν η απογραφή, η οποία θεσπίστηκε από το Ρωμαίο Αυτοκράτορα Αύγουστο περίπου το 8 π.Χ..
Ο Ιησούς όμως πρέπει να ήταν περίπου δύο χρονών όταν διέταξε ο Ηρώδης να σφαγιαστούν τα παιδιά κάτω από 2 χρονών. Άρα αν ο Ιησούς γεννήθηκε κατά την εποχή του Ηρώδη αυτό πρέπει να έγινε περίπου το 6 π.Χ.. Άλλωστε αναφέρεται πως οι Μάγοι πήγαν να προσκυνήσουν εκεί που βρισκόταν “παιδίον” κι όχι το “βρέφος”.
Μια άλλη ένδειξη για τη χρονολογία είναι ότι η άφιξη των Μάγων αποτέλεσε μεγάλη έκπληξη στον Ηρώδη. Αυτό δείχνει ότι οι σύμβουλοί του δεν είχαν δει το άστρο.
Κάτι που πρέπει να παρατηρήσουμε επίσης είναι ότι οι Μάγοι είπαν ότι είδαν το άστρο στην Ανατολή. Αυτό όμως μπορεί να είναι ένα λάθος στη μετάφραση από το “εν τη ανατολή”, που είναι μια φράση η οποία έχει μια ειδική αστρονομική σημασία. Σημαίνει ότι το αστέρι ήταν ψηλά στον Ουρανό όλη τη νύχτα. Ανέτειλε όπως ο ήλιος και στάθηκε όπως ο ήλιος.
Αυτό είναι μια από τις πέντε κύριες αστρολογικές θέσεις των Βαβυλωνίων, όταν θεωρήθηκε ότι έτσι συνέβαινε για να έχει ένα ουράνιο σώμα τη μέγιστη επιρροή του στα παγκόσμια γεγονότα.
Στο Ματθαίο έχουμε ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα για την ερμηνεία του άστρου της Βηθλεέμ. Οι Μάγοι είπαν ότι το άστρο “πήγε πριν από αυτούς” και στάθηκε πάνω από εκεί όπου γεννήθηκε ο Ιησούς. Αυτό δεν μπορούμε εύκολα να εξηγήσουμε.
Έτσι έχουν οι ενδείξεις και οι αναφορές. Υπάρχει όμως κάτι αντικειμενικό που να μας δίνει μια ικανοποιητική εξήγηση για τα γεγονότα;

Μήπως ήταν μια σύνοδος του Δία και του Κρόνου;

Πολλά αστρονομικά αντικείμενα και γεγονότα έχουν προταθεί μεταξύ των άλλων, αστέρια, διάττοντες αστέρες ή μετεωρίτες, ο πλανήτης Αφροδίτη, σύνοδοι του Δία και του Κρόνου και ακόμη το πέρασμα του κομήτη Halley. Μερικές εξηγήσεις μπορούν να απορριφθούν αμέσως. Παραδείγματος χάριν, οι αρχαίοι αστρολόγοι γνώριζαν καλώς την Αφροδίτη, δεν τους ήταν άγνωστη.
Ο κομήτης του Halley επισημάνθηκε πάλι από τους Κινέζους τον Αύγουστο του 12 π.Χ.. και, αντίθετα από την πρόσφατη, μη λαμπρή, παρουσίασή του τότε θα ήταν ένα θεαματικό φαινόμενο στο νυκτερινό Ουρανό. Αλλά είχε εμφανιστεί πολύ νωρίτερα από τη Γέννηση του Ιησού (περίπου 6 π.Χ.).
Υπάρχει, εντούτοις, μια άλλη σημαντική ένδειξη χίλια χρόνια μετά από τη Γένηηση του Χριστού. Το 1377μ.Χ., ένας άγνωστος συγγραφέας έγραψε στο Χρονικό του Κοινοβίου του Worcester για ένα γεγονός που συνέβη το 1285 μ.Χ.. Οι πλανήτες Δίας και Κρόνος είχαν κάνει σύνοδο στον ουρανό κοντά στον αστερισμό του Υδροχόου.
Αιώνες αργότερα, ο Johannes Kepler, ο τελευταίος εκ των των μεγάλων αστρολόγων και συγχρόνως αστρονόμος,  πίστευε επίσης ότι μια σύνοδος, μια προσέγγιση Δία και Κρόνου, ήταν το αστέρι της Βηθλεέμ.
Τα Χριστούγεννα του 1603 μ.Χ., από το παρατηρητήριό του στην πόλη Hradcyn κοντά στην Πράγα, είδε πάλι τον Δία και τον Κρόνο να κάνουν πάλι σύνοδο στον ουρανό. Ο Kepler ήταν γοητευμένος επειδή η σύνοδος έγινε στον αστερισμό των Ιχθύων, ένας αστερισμός με ειδική σημασία για το Ισραήλ. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι τελευταίες φορές που είχε συμβεί η σύνοδος αυτή ήταν το 799 μ.Χ. και το 7 π.Χ..
Ακόμη και ο Τύχων Μπράχε έχει την ίδια άποψη με τον Κέπλερ.
Μπορούμε να υπολογίσουμε πότε συνέβη σύνοδος του Δία και του Κρόνου ανάμεσα στο 8 και στο 7 π.Χ. και βλέπουμε ότι ο Δίας και ο Κρόνος ήρθαν σε στενή επαφή στον Ουρανό τρεις φορές. Στις 27 Μαΐου του 7 π.Χ., σταμάτησαν απέχοντας απόσταση μία μοίρα και δύο μήνες αργότερα ήταν σε απόσταση 3 μοιρών.
Ακολούθως έκαναν σύνοδο δύο περισσότερες φορές, απέχοντας 1 μοίρα στις 6 Οκτωβρίου και στις 1 Δεκεμβρίου του 7 π.Χ. προτού να απομακρυνθούν οριστικά ο ένας από τον άλλον. Ήταν αυτό που οι αστρονόμοι καλούν τριπλή σύνοδος. Ένα αστρονομικό γεγονός που συμβαίνει κάθε 20 χρόνια, έγινε τρεις φορές σε λίγους μήνες.
Στις 25 Φεβρουαρίου μάλιστα συμμετείχε στη σύνοδο Δία-Κρόνου και ο Άρης σχηματίζοντας ένα ισοσκελές τρίγωνο. Αυτό μάλλον ήταν που έκανε τους μάγους να υποθέσουν τη γέννηση ενός Βασιλιά. Μάλιστα αν σκεφθούμε ότι έγιναν στο ζώδιο των Ιχθύων, το σύμβολο των Εβραίων και των Χριστιανών αργότερα, αυτό μάλλον έκανε τους μάγους να συνδέσουν την εμφάνιση των άστρων με το Βασιλιά των Ιουδαίων.
Για τους αστρολόγους της εποχής εκείνης τα γεγονότα αυτά ήταν εκπληκτικά. Ο Κρόνος ταυτιζόταν συνήθως με το Θεό του Ισραήλ και ο Δία με το Μεσσία. Είχαν ενωθεί στον αστερισμό των Ιχθύων, το σημάδι του νερού. Και το νερό πέφτει στη Γη και την καθιστά εύφορη. Κάτι που θεωρήθηκε ότι ήταν ο ρόλος του Ισραήλ μεταξύ των εθνών.
Και κάτι εκπληκτικό. Η ιστορία μας λέει ότι το υπέρλαμπρο άστρο σταμάτησε να φαίνεται για λίγο καιρό, όταν οι Μάγοι βάδιζαν προς την Ιερουσαλήμ για να εμφανιστεί λίγο αργότερα, οδηγώντας τους στη Φάτνη. Έτσι η σύνοδος του Δία-Κρόνου που αρχικά εμφανίστηκε, εξαφανίστηκε και ύστερα επανεμφανίστηκε ίσως είναι το άστρο της Βηθλεέμ και το άστρο της Ανατολής.
Εάν ο Ιησούς γεννήθηκε το 7 π.Χ., όπως πολλοί θεωρούν σωστό, και εάν η θεωρία συνόδου είναι σωστή τότε αυτό δείχνει τη Γέννηση του Ιησού τον Αύγουστο ή το Σεπτέμβριο. Δεν έχουμε κανέναν τρόπο να είμαστε βέβαιοι για την ακριβή ημέρα αλλά θα μπορούσαμε να πάρουμε την ημέρα κατά την οποία ο Δίας και ο Κρόνος όταν ήταν στον ουρανό όλη η νύχτα.
Αυτό έγινε τη Τρίτη 15 Σεπτεμβρίου του 7 π.Χ..
Η ημερομηνία αυτή αντιστοιχεί στον εβραϊκό μήνα Τισρί, (κρατάει από τα μέσα Σεπτεμβρίου έως στις αρχές του Οκτωβρίου). Αν κοιτάξουμε τις Γραφές ο Ζαχαρίας (πατέρας του Ιωάννη του Πρόδρομου) ήταν ιερέας και συνάντησε τον αρχάγγελο Γαβριήλ τις ημέρες της εφημερίας του στον Ναό (δηλαδή στην εποχή του Ταμμούζ (Ιούνιο-Ιούλιο). Μετά την υπηρεσία του, η στείρα γυναίκα του, η Ελισάβετ, συνέλαβε – όπως προανήγγειλε ο αρχάγγελος – τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Τον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης της Ελισάβετ, πιθανώς τον μήνα Τεμπέθ (Δεκέμβριος-Ιανουάριος), ο αρχάγγελος Γαβριήλ ανήγγειλε και στην Παρθένο Μαρία ότι πρόκειται να γίνει μητέρα του Υιού του Θεού, γεγονός που συνέβη 9 μήνες αργότερα, πιθανώς τον μηνά Τισρί, δηλαδή τον Σεπτέμβριο, που ίσως είναι ο μήνας γέννησης του Χριστού.
Όσο για την ημερομηνία 25η Δεκεμβρίου αυτό αποφασίστηκε το 355 από την Εκκλησία της Ρώμης και την αποδέχθηκαν όλοι. Την ημερομηνία εκείνη γιορτάζονταν ειδωλολατρικές εορτές προς τιμήν του Μίθρα και η Εκκλησία ήθελε να τις αντικαταστήσει με τη Γέννηση του Χριστού.

Μήπως ήταν μια σύνοδος του Δία και της Αφροδίτης;

Στις 12 Αυγούστου του 3 π.Χ. συνέβη μια σύνοδος του Δία και της Αφροδίτης που θα είχε ειδική σημασία για τους αστρολόγους, που είχαν γνώση των προφητειών για την έλευση του Ιησού. Εκείνο το πρωί η λαμπρή αυτή σύνοδος έλαβε χώρα στον αστερισμό του Λέοντα, πλησίον του άστρου Regulus. Ο Λέων είναι το φυλετικό ζώδιο των Ιουδαίων. Στους Βαβυλωνίους, ο Δίας ήταν ο βασιλεύς των πλανητών και το όνομα που είχαν δώσει στο άστρο Regulus ήταν Sharru, που σήμαινε ο Βασιλιάς. Στην Αφροδίτη είχαν δώσει το όνομα Ishtar, την κύρια βαβυλωνιακή θεότητα και συνδεδεμένη με την θηλυκότητα. Έτσι, αστρολογικά ήταν μια σπουδαία σύνοδος.
Ίσως, το πιο σπουδαίο ενδιαφέρον σημάδι στους αρχαίους αστρολόγους ήταν ότι στις 14 Σεπτεμβρίου του 3 π.Χ. ο Δίας ήρθε σε σύνοδο με το άστρο Regulus, προχώρησε μπροστά, φάνηκε μετά να σταματάει και να κινείται ανάδρομα έως ότου πέρασε από το άστρο Regulus για 2η φορά. Αυτό συνέβη στις 17 Φεβρουαρίου του 2 π.Χ. και στις 8 Μαΐου του 2 π.Χ. πέρασε για 3η φορά. Αναμφισβήτητα ήταν θεϊκό σημάδι για τους αστρολόγους.
Τελικά, στις 17 Ιουνίου του 2 π.Χ. ο Δίας και η Αφροδίτη ήρθαν πάλι σε σύνοδο πλησίον του Regulus, τόσο κοντά που φαινόταν σαν ένα λαμπρό αστέρι στον ουρανό ακόμα και την ημέρα, έως ότου έδυσαν τα δύο άστρα προς δυσμάς (προς την πλευρά της Ιερουσαλήμ όπως φαινόταν από τη Βαβυλώνα).
Σύμφωνα με το σενάριο αυτό, το 3 π.Χ. πρέπει να εκδόθηκε το διάταγμα της απογραφής, ο θάνατος του Ηρώδη να συνέβη στις αρχές του 1 π.Χ. και άρα η γέννηση του Χριστού πρέπει να έγινε στα μέσα περίπου του 2 π.Χ. www.physics4u.gr
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΕΔΩ

Παρασκευή 17 Δεκεμβρίου 2010

ΑΠΟΛΛΩΝ 11 ΜΕΡΟΣ 3 ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

«Πώς βρήκαμε εκατοντάδες πλανήτες σαν τη Γη»


tvxs.gr | Πώς βρήκαμε εκατοντάδες πλανήτες σαν τη Γη
Ανέβηκε από tvxorissinora. - Βρείτε περισσότερα οικογενειακά βίντεο.

Νέο κεφάλαιο για την αστρονομία ανοίγει η ανακάλυψη εννέα εξωπλανητών

Εννέα νέους εξωπλανήτες οι οποίοι κινούνται έξω από το ηλιακό μας σύστημα, ανακάλυψε ομάδα αστρονόμων, ανεβάζοντας πλέον σε 452 τον αριθμό των εξωπλανητών που έχουν ανακαλυφθεί από το 1995.
Παράλληλα, οι ερευνητές βρήκαν νέα στοιχεία που φαίνεται να ανατρέπουν την καθιερωμένη θεωρία για το πώς σχηματίστηκαν και πώς κινούνται οι πλανήτες γύρω από τα άστρα τους, καθώς μερικοί από τους νεοανακαλυφθέντες εξωπλανήτες κινούνται σε ανάποδη κατεύθυνση σε σχέση με την (περιστροφική) κίνηση του μητρικού άστρου τους.
Όπως προέκυψε από την έρευνα των επιστημόνων, αντίθετα με τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, που όλοι κινούνται στην ίδια κατεύθυνση με του ήλιου, δύο από τους νέους εξωπλανήτες κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση σε σχέση με την περιστροφή του άστρου τους, ενώ με αφορμή τη νέα αυτή ανακάλυψη, οι αστρονόμοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι και άλλοι εξωπλανήτες, που είχαν ήδη ανακαλυφθεί στο παρελθόν, κινούνται ανάποδα σε σχέση με το άστρο τους, αν και μέχρι πρότινος πιστευόταν το αντίθετο.
Η ανακάλυψη των εξωπλανητών που κινούνται αντίθετα από το μητρικό άστρο τους ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην αστρονομία και παράλληλα αποτελεί πρόκληση για τους θεωρητικούς της δημιουργίας των πλανητών, που τώρα καλούνται να δώσουν εξήγηση στο φαινόμενο και ίσως ξαναγράψουν την ιστορία της αστροφυσικής από την αρχή.
Μέχρι τώρα οι επιστήμονες πίστευαν ότι οι πλανήτες σχηματίζονται από ένα δίσκο σκόνης και αερίων που κινείται συμπαρασυρόμενος από ένα άστρο και, όταν το άστρο τελικά συμπυκνώνεται, ακολουθεί «κατά πόδας» και αναγκαστικά την φορά του άστρου-ήλιου του. Για «πραγματική βόμβα που έπεσε στο πεδίο των εξωπλανητών», έκανε λόγο ο αστρονόμος Αμορί Τριό του Αστεροσκοπείου της Γενεύης, ο οποίος ήταν επικεφαλής των ερευνητών.
Οι νέοι εξωπλανήτες περιφέρονται γύρω από διάφορα άστρα σε απόσταση μέχρι 1.000 ετών φωτός από τη Γη, μέσα στο γαλαξία μας. Ανήκουν στην κατηγορία του «καυτού Δία» επειδή αποτελούν γιγάντιους αέριους πλανήτες των οποίων η τροχιά βρίσκεται σε πολύ μικρή απόσταση από το άστρο-ήλιο τους, γι' αυτό και η θερμοκρασία τους είναι τόσο μεγάλη.
Από τότε που ανακαλύφθηκε ο πρώτος «καυτός Δίας», η προέλευση τέτοιων πλανητών αποτελεί ένα αίνιγμα. Επειδή πάντως είναι μεγάλοι και κοντά στο άστρο τους, είναι πιο εύκολο να εντοπιστούν από τη Γη, χάρη στη βαρυτική επίδραση που ασκούν στον ήλιο τους. Σύμφωνα με μια θεωρία, οι «καυτοί Δίες» σχηματίσθηκαν μακριά από τα άστρα τους και στη συνέχεια η βαρυτική έλξη τους έφερε κοντά σε αυτά, γύρω από τα οποία πλέον περιφέρονται. Όμως αυτή η θεωρία δεν μπορεί να εξηγήσει γιατί μερικοί τέτοιοι εξωπλανήτες, αλλά όχι όλοι, καταλήγουν να έχουν τροχιά με αντίθετη κατεύθυνση σε σχέση με την περιστροφική κίνηση του άστρου τους.
tvxs.gr

Αν έλειπε απ΄ τον ουρανό μας το φεγγάρι... Πώς θα ήταν η ζωή μας χωρίς φεγγάρι; Με τη βοήθεια του αστροφυσικού Κλ. Τσιγάνη, ξετυλίξαμε το νήμα της σχέσης Γης και Σελήνης και είδαμε πόσα εξαρτώνται από τον δορυφόρο μας: οι εποχές, τα βουνά και τα ηφαίστεια, τα δέντρα, η γνώση, αλλά και η ίδια η ύπαρξή μας

Αν δεν υπήρχε η Σελήνη, η επιφάνεια της Γης θα σαρωνόταν από θύελλες και ανέμους που δεν θα άφηναν τα δέντρα να φυτρώσουν

Η Σελήνη συντροφεύει τη Γη εδώ και 4,5 δισ. χρόνια, από τα πρώτα στάδια της δημιουργίας της. «Πιστεύουμε ότι ο σχηματισμός της έγινε σε μερικές δεκάδες εκατομμύρια χρόνια- που είναι “τίποτε” σε αστρονομική κλίμακα- μετά τον σχηματισμό της πρωτο-Γης και του ηλιακού μας συστήματος ως συνόλου» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο Κλεομένης Τσιγάνης, λέκτορας στον Τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής του Τμήματος Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. Διάφορες θεωρίες έχουν προταθεί για τη γέννησή της. Μια από αυτές υποστήριζε ότι σχηματίστηκε σε κάποια άλλη περιοχή και περνώντας από τη «γειτονιά» μας συνελήφθη βαρυτικά σε τροχιά γύρω από τη Γη. Αυτό όμως όπως λέει ο αστροφυσικός δεν είναι συμβατό με την παρατηρήσιμη τιμή της στροφορμής του συστήματος. Κάποια άλλη πρότεινε ότι αποκολλήθηκε από τη νεαρή Γη όταν αυτή ήταν ακόμη ρευστή. «Και αυτό όμως είναι μάλλον απίθανο», θεωρεί ο κ. Τσιγάνης.

Η «Θεία» της Σελήνης
«Η πιθανότερη εκδοχή», εξηγεί, «είναι ότι κάποιος μικρός πλανήτης, λίγο μικρότερος πιθανώς από τον Αρη, ίσος περίπου με το ένα δέκατο της μάζας της Γης,συγκρούστηκε με τη Γη, πράγμα το οποίο εκείνη την περίοδο δεν ήταν κάτι το ασύνηθες» . Κατά τη σύγκρουση αυτή ένα πολύ μεγάλο μέρος της μάζας του «χαμένου» αυτού πλανήτη- ο οποίος έχει ονομαστεί Θεία από τη μητέρα τής Σελήνης στη μυθολογία - και ένα σημαντικό μέρος της μάζας των εξωτερικών στρωμάτων της Γης έλιωσαν και εκτοξεύτηκαν στο Διάστημα. Καθώς άρχισαν να ψύχονται, τα πιο βαριά κομμάτια μάζας έπεσαν ξανά στη Γη, ενώ τα υπόλοιπα συνέχισαν να περιστρέφονται γύρω της και, αλληλοσυγκρουόμενα, σχημάτισαν τελικά τη Σελήνη. «Αυτό δικαιολογεί το γεγονός ότι η σύσταση της Γης και της Σελήνης μοιάζουν τόσο πολύ» επισημαίνει. «Παρ΄ ότι το μεγαλύτερο μέρος της μάζας της Σελήνης πρέπει να έχει προέλθει από το σώμα-βλήμα, τη Θεία, αυτό θα πρέπει να αναμείχθηκε με κάποιο ποσοστό μάζας που ανήκε αρχικά στη Γη».

Χωρίς βουνά και ηφαίστεια
Η θεωρία αυτή δικαιολογεί επίσης τη μορφολογία των εξωτερικών στρωμάτων της Γης και το γεγονός ότι διαθέτει ευκίνητες λιθοσφαιρικές πλάκες. Μετά την πρόσκρουση με τη Θεία ο φλοιός της Γης, έχοντας χάσει ένα μεγάλο τμήμα του, ψύχθηκε και σχηματίστηκε ξανά. Ο νέος φλοιός υπολογίζεται ότι ήταν κατά 70% λεπτότερος από τον αρχικό με αποτέλεσμα να σπάει πιο εύκολα. Σύμφωνα με ορισμένους γεωλόγους, αυτή είναι η αιτία σχηματισμού των λιθοσφαιρικών πλακών, που με τις συγκρούσεις τους δημιούργησαν τις ηπείρους και τις μεγάλες οροσειρές της Γης. «Τα Ιμαλάια, για παράδειγμα», λέει ο κ. Τσιγάνης, «ξέρουμε ότι σχηματίστηκαν από τη σύγκρουση της ινδικής πλάκας με την ασιατική.Αν δεν είχε γίνει η σύγκρουση της Γης με τη Θεία και δεν είχε σχηματιστεί η Σελήνη ο φλοιός του πλανήτη μας θα ήταν πάρα πολύ παχύς,δεν θα είχαν δημιουργηθεί ευκίνητες λιθοσφαιρικές πλάκες και δεν θα υπήρχε αυτό το θαυμάσιο τερέν της Γης.Θα ήμαστε ένας πλανήτης ο οποίος θα είχε μια σχεδόν σφαιρική επιφάνεια και θα είχε καλυφθεί από νερό,με μερικές νησίδες μόνο από ΄δώ κι από ΄κεί».
Χωρίς ζωή;
Οι τεκτονικές πλάκες αποτελούν επιπλέον καθοριστικό παράγοντα για το κλίμα ενός πλανήτη και για την ανάπτυξη της ζωής σε αυτόν. «Οταν οι πλανητολόγοι συζητούν για το κατά πόσον ένας πλανήτης μπορεί να φιλοξενήσει ζωή λαμβάνουν υπόψη τους αν έχει ή όχι τεκτονική δραστηριότητα» , τονίζει ο αστροφυσικός. «Θα μπορούσε κάποιος να πει:“Μα τι τις θέλουμε τις τεκτονικές πλάκες από τη στιγμή που ευθύνονται για σεισμούς και ηφαίστεια;”.Και όμως, αυτά τα φαινόμενα έχουν τη συνεισφορά τους στον κύκλο της ζωής και του κλίματος».

Χωρίς παλίρροια
Η παλίρροια ανακάτεψε τα νερά της Γης ευνοώντας τη ζωή και βοήθησε την ημέρα μας να μεγαλώσει
Από τη στιγμή της δημιουργίας τους η Γη και η Σελήνη αποτελούν ένα ζευγάρι τόσο στενά συνδεδεμένο ώστε ορισμένοι πλανητολόγοι μιλούν για «διπλό πλανήτη». Το κάθε σώμα περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του, ενώ ταυτόχρονα η Σελήνη περιφέρεται γύρω από τη Γη και η Γη περιφέρεται γύρω από τον Ηλιο. Αυτός ο μόνιμος «χορός» κυβερνάται από τις βαρυτικές δυνάμεις που διέπουν ολόκληρο το Σύμπαν, με μια σειρά αποτελεσμάτων. Ενα από αυτά είναι οι παλίρροιες, ένα φαινόμενο που δεν περιορίζεται μόνο στο «φούσκωμα» των νερών που βλέπουμε στις θάλασσές μας αλλά έχει πολύ μεγαλύτερες προεκτάσεις.

«Τα δύο σώματα περιφέρονται γύρω από το κέντρο μάζας, το φυσικό κέντρο της κίνησης. Αυτό όμως δεν βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο της Γης,που είναι το κέντρο της βαρυτικής έλξης,αλλά λίγο πιο έξω» εξηγεί ο κ. Τσιγάνης. «Ετσι ενώ όλα τα σημεία της Γης εξαναγκάζονται να περιφέρονται με την ίδια γωνιακή ταχύτητα γύρω από το κέντρο κίνησης, αυτά που βρίσκονται προς τη μεριά της Σελήνης δέχονται ισχυρότερη βαρυτική δύναμη,αφού είναι πιο κοντά στη Σελήνη, ενώ αυτά που βρίσκονται προς την αντίθετη πλευρά δέχονται μεγαλύτερη φυγόκεντρο δύναμη, αφού είναι πιο μακριά από το κέντρο μάζας». Το αποτέλεσμα είναι ότι η Γη παύει να έχει απολύτως σφαιρικό σχήμα, οι ωκεανοί της, αλλά σε ένα βαθμό και η στερεά της επιφάνεια, διογκώνονται τόσο προς τη Σελήνη όσο και προς την αντίθετη πλευρά, δημιουργώντας την παλίρροια.

Χωρίς 24ωρο
Ο άξονας του σχεδόν ελλειπτικού σχήματος των ωκεανών που δημιουργείται- του λεγόμενου παλιρροϊκού εξογκώματος- δεν συμπίπτει ακριβώς με την ευθεία που ενώνει τα κέντρα της Γης και της Σελήνης. Εξαιτίας της μεγάλης διαφοράς ανάμεσα στην περίοδο περιστροφής της Γης (24 ώρες) και την περίοδο περιφοράς της Σελήνης (περίπου 28 ημέρες) και λόγω της τριβής μεταξύ του νερού και του στερεού πυθμένα των ωκεανών, ο άξονας του εξογκώματος μετατοπίζεται και δεν «κοιτάζει» τη Σελήνη ακριβώς σε ευθεία αλλά με απόκλιση περίπου 10 μοιρών. Λόγω αυτής της απόκλισης, το παλιρροϊκό εξόγκωμα ασκεί ροπή τόσο στη Γη όσο και στη Σελήνη, προσπαθώντας έτσι να αλλάξει τον ρυθμό περιστροφής και περιφοράς των δύο σωμάτων. «Το τελικό αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι ότι,επειδή η συνολική στροφορμή διατηρείται σταθερή καθώς η συνολική ενέργεια του συστήματος μειώνεται,η Σελήνη απομακρύνεται σιγά-σιγά από τη Γηδηλαδήη ακτίνα της τροχιάς της μεγαλώνει- και η συχνότητα περιστροφής της Γης μειώνεται» καταλήγει. «Αν θέλετε,η παλίρροια φρενάρει τον πλανήτη μας».

Το φρενάρισμα που επιφέρει η Σελήνη του πλανήτη έχει οδηγήσει στην ημέρα των 24 ωρών που γνωρίζει η ζωή στη Γη. «Υπολογίζεται ότι η διάρκεια της περιστροφής της Γης όταν πρωτοσχηματίστηκε ήταν γύρω στις εννέα ώρες» εξηγεί ο αστροφυσικός. «Αν δεν υπήρχε η Σελήνη και αν δεν υπήρχαν οι παλίρροιες η διάρκεια της ημέρας σε απόλυτο χρόνο θα ήταν λιγότερο από το μισό απ΄ ό,τι σήμερα. Θα μεγάλωνε διαρκώς και πάλι, λόγω των παλιρροιών που ασκεί ο Ηλιος, αλλά σε μικρότερο βαθμό. Η ημέρα θα διαρκούσε περίπου 11 με 12 ώρες στην εποχή μας».

Χωρίς δέντρα
Μια τόσο γρήγορη περιστροφή του πλανήτη σημαίνει ότι η ατμόσφαιρά του θα περιστρεφόταν και αυτή με ιλιγγιώδη ταχύτητα γύρω από την επιφάνειά του δημιουργώντας μόνιμες θύελλες με ανέμους που κινούνται με ταχύτητες 200 χιλιομέτρων την ώρα. «Σε τέτοιες συνθήκες μάλλον δεν μπορεί να φυτρώσει ούτε χορτάρι,πό σω μάλλον τα δέντρα» επισημαίνει ο κ. Τσιγάνης.

Θάλασσες χωρίς αλάτι
Το σεληνόφως βοήθησε τους προγόνους των σημερινών θηλαστικών να επιβιώσουν στην εποχή των δεινοσαύρων
Πριν από 4,5 δισ. χρόνια, όταν όλα στο ηλιακό μας σύστημα βρίσκονταν στα πρώτα στάδια του σχηματισμού τους, η Γη περιστρεφόταν πολύ πιο γρήγορα, ενώ η Σελήνη βρισκόταν πολύ πιο κοντά της με αποτέλεσμα οι παλίρροιες να είναι περισσότερο συχνές και πολύ πιο έντονες- δέκα φορές μεγαλύτερες απ΄ ό,τι σήμερα. «Την περίοδο εκείνη έχουμε τεράστια τσουνάμι τα οποία χτυπάνε τις ηπείρους και διαβρώνουν το έδαφος με αποτέλεσμα να μεταφέρουν μέσα στο θαλασσινό νερό άλατα και οργανική ύλη» εξηγεί ο κ. Τσιγάνης. Αυτά τα υλικά, που έπεφταν στο νερό και ανακατεύονταν διαρκώς, κατέληξαν τελικά να δημιουργήσουν ένα μείγμα με τις κατάλληλες χημικές ενώσεις για να αναπτυχθεί η ζωή.

«Προφανώς θα πρέπει να πέρασαν αρκετά εκατομμύρια χρόνια για να μεταφερθούν ικανές ποσότητες υλικών και να σχηματιστούν οι σύνθετες χημικές ενώσεις,οι οποίες πιθανώς δεν θα μπορούσαν να δημιουργηθούν σε ήρεμη κατάσταση» υπογραμμίζει. «Μάλιστα, κάποιοι υποστηρίζουν ότι η ενέργεια των ισχυρών παλιρροιών αποτέλεσε βασικό στοιχείο για τη δημιουργία μακρομορίων από τα οποία προέκυψαν τα βασικά συστατικά της ζωής». Χωρίς εποχές και σταθερό κλίμα
Φανταστείτε τη Γη σαν μια σβούρα. Με βάση τη γήινη εμπειρία μας, μας φαίνεται πολύ φυσικό ότι αυτή η σβούρα θα πρέπει να περιστρέφεται γύρω από έναν ελαφρώς κεκλιμένο ίσως αλλά σχεδόν κατακόρυφο άξονα. Στο Διάστημα όμως τα πράγματα δεν λειτουργούν ακριβώς έτσι. Εξαιτίας της βαρυτικής δύναμης που οι πλανήτες ασκούν ο ένας στον άλλο, οι άξονες περιστροφής τους δεν είναι πάντοτε κάθετοι στο επίπεδο της τροχιάς τους και κυρίως δεν είναι πάντοτε σταθεροί. Ο άξονας του Αρη π.χ. μπορεί για ένα χρονικό διάστημα να έχει κλίση 24 μοιρών, περίπου όσο αυτός της Γης, αλλά ύστερα από μερικές χιλιάδες χρόνια να γυρίσει στις 60 μοίρες, αλλάζοντας εντελώς την οπτική γωνία του πλανήτη σε σχέση με τον Ηλιο. Η Γη έχει τη σπάνια τύχη να έχει έναν άξονα περιστροφής ο οποίος παραμένει σχεδόν σταθερός σε κλίση περίπου 23 μοιρών και αυτό το οφείλει αποκλειστικά και μόνο στην παρουσία της Σελήνης.

Γιατί αυτό είναι τύχη; Για δύο λόγους: «Αν δεν υπήρχε αυτή η γωνία των περίπου 23 μοιρών, αν ο άξονας περιστροφής μας ήταν κατακόρυφος,δεν θα υπήρχε αυτό που ξέρουμε σαν φαινόμενο των εποχών - τουλάχιστον όχι με τη μορφή που το ξέρουμε» απαντά ο κ. Τσιγάνης. «Το ότι η λόξωση του άξονα παραμένει σταθερή συνεπάγεται ότι η ηλιακή ενέργεια που “μαζεύει” κάθε ζώνη του βόρειου ή του νότιου ημισφαιρίου της Γης κατά τη διάρκεια ενός έτους δεν αλλάζει πολύ από χρονιά σε χρονιά. Η ακριβής τιμή της λόξωσης του άξονα περιστροφής δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία,από τη στιγμή που “δείχνει” κοντά στην κατακόρυφο και όχι στις 90 μοίρες, όπως του πλανήτη Ουρανού» επισημαίνει ο αστροφυσικός. «Αξία έχει η σταθερότητα.Γιατί αυτή επιτρέπει στον πλανήτη να αναπτύξει σταθερό κλίμα,μέσα στο οποίο μπορεί να αναπτυχθεί η ζωή. Αυτό δεν θα συνέβαινε στη Γηαν δεν υπήρχε η Σελήνη,ή αν είχε πολύ διαφορετική μάζα, ή αν βρισκόταν σε αρκετή απόσταση».

Χωρίς τη βαρυτική επιρροή του δορυφόρου μας, όπως διευκρινίζει, οι παρέλξεις που ασκούν ο Ηλιος και οι άλλοι πλανήτες θα μπορούσαν να «περιστρέφουν» τον άξονά μας με ακανόνιστο τρόπο, με τη λόξωση να παίρνει όλες τις δυνατές τιμές από 0 ως 90 μοίρες. Αυτό σημαίνει ότι θα είχαμε ανά περιόδους δραματικές κλιματικές μεταβολές. «Σε κάποια περίοδο», εξηγεί, «θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένας σχετικά σταθερός κλιματικός κύκλος, να αναπτυχθεί κάτι που να μοιάζει με πρώτα στάδια ζωής και μετά ξαφνικά να αλλάξει εντελώς η τιμή του άξονα περιστροφής και να διαλυθούν τα πάντα».

Χωρίς φως τη νύχτα, χωρίς θηλαστικά
Ο δορυφόρος μας έχει χαρακτηριστικά μοναδικά στο πλανητικό μας σύστημα. Η παρουσία του διατηρεί τον άξονα περιστροφής της Γης σε σχεδόν σταθερή κλίση, προσφέροντας ισορροπία στο κλίμα της
Αν δεν υπήρχε η Σελήνη οι νύχτες μας θα ήταν πολύ πιο σκοτεινές. Αυτό- θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος- είναι μεν δυσάρεστο αλλά σίγουρα δεν αποτελεί και τη συντέλεια του κόσμου, θα είχαμε βρει κάποιον τρόπο για να προσαρμοστούμε σε αυτή την πραγματικότητα. Ναι σίγουρα, υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα υπήρχαμε, κάτι το οποίο δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα ίσχυε χωρίς το φως του φεγγαριού. Οταν οι δεινόσαυροι επικράτησαν στη Γη πριν από περίπου 200 εκατομμύρια χρόνια οι μακρινοί θερμόαιμοι πρόγονοι των σημερινών θηλαστικών έτρεξαν να κρυφτούν. Εξαναγκάστηκαν να βγαίνουν προς αναζήτηση της τροφής τους τη νύχτα. Αν και δεν ήταν νυκτόβια όντα, το ημίφως που η Σελήνη προσφέρει στον πλανήτη μας τις περισσότερες νύχτες του έτους βοήθησε οπωσδήποτε πολύ στην επιβίωσή τους. Σιγά-σιγά, με το πέρασμα των χρόνων, τα μάτια τους προσαρμόστηκαν στη «νυχτερινή όραση»: η ίρις απέκτησε την ικανότητα να διαστέλλεται περισσότερο για να αφήνει να περάσει μεγαλύτερη ποσότητα φωτός, ενώ ο αμφιβληστροειδής ενισχύθηκε με την παραγωγή της ροδοψίνης, μιας πρωτεΐνης που εμπλέκεται στην παραγωγή των φωτοευαίσθητων κυττάρων που «βλέπουν» στο αμυδρό φως. Χωρίς το σεληνόφως κανείς δεν μπορεί να ξέρει αν θα υπήρχαμε σήμερα. Και οπωσδήποτε θα είχαμε χειρότερη όραση. lalina@tovima.gr

Ο ΟΨΙΜΟΣ ΣΦΟΔΡΟΣ ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΣ
Ενας σφοδρός βομβαρδισμός από αστεροειδείς και κομήτες έπληξε τη Σελήνη πριν από 3,9 δισεκατομμύρια χρόνια, αλλάζοντας τη μορφολογία της επιφάνειάς της
Εκτός από τις επιστημονικές παρατηρήσεις που μας έχει επιτρέψει να κάνουμε, η Σελήνη μας έχει επίσης αποκαλύψει μυστικά του ηλιακού μας συστήματος που χωρίς την παρουσία της θα εξακολουθούσαν να παραμένουν κρυφά.«Από τις αναλύσεις των δειγμάτων σεληνιακών πετρωμάτων που έφεραν οι διαστημικές αποστολές “Απόλλων” καταλάβαμε ότι στη Σελήνη υπάρχουν περιοχές που η ηλικία τους είναι κατά πολύ νεότερη από την εποχή του σχηματισμού της»λέει ο κ. Τσιγάνης.«Ενώ δηλαδή η Σελήνη σχηματίστηκεσχεδόν μαζί με τη Γηπριν από περίπου 4,5 δισ. χρόνια, μεγάλο μέρος της επιφάνειάς της έχει ηλικία 3,9 δισ. ετών». Αυτό, εξηγεί, σημαίνει ότι η Σελήνη θα πρέπει να βομβαρδίστηκε μαζικά από αστεροειδείς και κομήτες με αποτέλεσμα σημαντικό μέρος της επιφάνειάς της να διαλυθεί και να σχηματιστεί ξανά από την αρχή. Και δεν ήταν η μόνη στην οποία συνέβη κάτι τέτοιο: η Γη και οι γειτονικοί πλανήτες της βομβαρδίστηκαν κατά τον ίδιο τρόπο.

Το επεισόδιο αυτό, το οποίο έχει ονομαστεί Οψιμος Σφοδρός Βομβαρδισμός (Late Ηeavy Βombardment, LΗΒ) και θεωρείται σήμερα κεφαλαιώδους σημασίας για την εξέλιξη των εσωτερικών πλανητών και της βιόσφαιρας της Γης, δεν θα μας ήταν γνωστό αν δεν υπήρχε η Σελήνη.«Τα σημάδια αυτού του βομβαρδισμού στη Γη έχουν σβηστεί»υπογραμμίζει ο αστροφυσικός. «Εχουν σβηστεί λόγω της γεωλογικής και της ατμοσφαιρικής δραστηριότητας στη Γη, που διάβρωσαν τους κρατήρες πρόσκρουσης, εξομαλύνοντας τις διαφορές με τις γύρω περιοχές. Σήμερα, ίχνη του LΗΒ διακρίνονται μόνο στα αρχαιότερα γήινα πετρώματα, όπως π.χ. στα ονομαζόμενα “ζιρκόνια του Αδη” που έχουν ηλικία 4,2- 4,3 δισ. ετών, καθώς η εργαστηριακή ανάλυσή τους αποκαλύπτει ότι υπέστησαν έντονο “σοκ” κατά την εποχή του LΗΒ. Η επιφάνεια της Σελήνης όμως είναι αυτή που μας αποκάλυψε τον βομβαρδισμό και μας έδωσε την ευκαιρία να προσδιορίσουμε πότε έγινε, πόση ένταση και πόση διάρκεια είχε».

Ο κ. Τσιγάνης έχει μελετήσει μαζί με τους συνεργάτες του ιδιαίτερα αυτό το περιστατικό της ιστορίας του πλανητικού μας συστήματος, καταλήγοντας σε πολύ σημαντικά συμπεράσματα ως προς την αιτία που πιθανώς το προκάλεσε. Αυτή η δουλειά μάλιστα, σε συνδυασμό με το υπόλοιπο ερευνητικό του έργο, του χάρισε, πριν από δύο χρόνια, μια σπάνια τιμητική διάκριση: η Διεθνής Αστρονομική Ενωση έδωσε το όνομά του σε έναν αστεροειδή.«Εμείς μπορέσαμε να συνδέσουμε την εποχή του σφοδρού βομβαρδισμού με ένα συγκεκριμένο φαινόμενο»διευκρινίζει. «Με τα πειράματά μας στον υπολογιστή δείξαμε ότι για να συμβεί ο σφοδρός βομβαρδισμός, με τα χαρακτηριστικά τα οποία γνωρίζουμε, θα πρέπει οι τροχιές των μεγάλων πλανητών, του Δία, του Κρόνου και των άλλων που βρίσκονται μακρύτερα από εμάς, να άλλαξαν με βίαιο τρόπο».

Οπως λέει ο ερευνητής η «υποψία» αυτή δεν γεννήθηκε τυχαία.«Πιστεύαμε εδώ και χρόνια», τονίζει,«ότι οι μεγάλοι πλανήτες δεν δημιουργήθηκαν εκεί που τους παρατηρούμε σήμερα αλλά πιο κοντά στον Ηλιο. Αυτό που δεν ξέραμε ήταν ο τρόπος με τον οποίο μετακινήθηκαν προς τα έξω.

Εμείς λοιπόν βρήκαμε αυτόν τον τρόπο και δείξαμε ότι πιθανότατα δεν ήταν και τόσο ομαλός, αλλά συνοδεύτηκε από “χαοτική”, βίαιη ανακατάταξη των πλανητικών τροχιών. Αυτό ακριβώς προκάλεσε την αποσταθεροποίηση μεγάλου μέρους των αστεροειδών και των κομητών και τον σφοδρό βομβαρδισμό της Σελήνης και του εσωτερικού ηλιακού συστήματος» .

Για να κατανοήσει κάποιος περίπου πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα θα πρέπει να φανταστεί ένα ηλιακό σύστημα όχι ήρεμο και τακτοποιημένο, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, αλλά σε μια κατάσταση πυρετώδους δραστηριότητας και έντονου συνωστισμού.

Εξω από τις τροχιές των μεγάλων πλανητών υπήρχε ένας τεράστιος αριθμός πολύ μικρών σωμάτων, σαν τους σημερινούς κομήτες. Καθώς αυτοί οι κομήτες περνούσαν κοντά από τους πλανήτες, δέχονταν από αυτούς μια βαρυτική «κλωτσιά» ικανή να τους εκτοξεύσει εκτός ηλιακού συστήματος ενώ οι πλανήτες, αντιδρώντας, μετακινούνταν λίγο προς τα έξω. Η διαδικασία αυτή, όπως επισημαίνει ο κ. Τσιγάνης, θα μπορούσε να είναι απολύτως ομαλή για τους πλανήτες, αλλά δεν συνέβη έτσι:«Εμείς δείξαμε ότι το πιθανότερο σενάριο για το ηλιακό μας σύστημα είναι ότι, καθώς οι πλανήτες μετανάστευαν, σε μια χρονική στιγμή που αντιστοιχεί στην έναρξη του όψιμου σφοδρού βομβαρδισμού, οι τροχιές τους άρχισαν ξαφνικά να τέμνονται μεταξύ τους, εξαιτίας ενός “βαρυτικού συντονισμού” ανάμεσα στον Δία και στον Κρόνο. Τελικά, οι πλανήτες “ηρέμησαν”- έπειτα από μερικές δεκάδες εκατομμύρια χρόνια- φθάνοντας στις σημερινές τους τροχιές. Στο μεσοδιάστημα όμως υπήρξε μια τεράστια ροή κομητών και αστεροειδών από τα εξωτερικά μέρη του ηλιακού συστήματος προς την περιοχή της Γης, η οποία συντέλεσε τον σφοδρό βομβαρδισμό».  
ΛΑΛΙΝΑ ΦΑΦΟΥΤΗ

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...