Βόγιατζερ: Στα όρια του διαστρικού χώρου

Του GEOFF BRUMFIEL

Το Βόγιατζερ 1 βρίσκεται στο όριο του ηλιακού μας συστήματος, όπου τα σωματίδια που πηγάζουν από τον Ηλιο συγκρούονται με αέρια του γαλαξία.

(φωτ.: NASA) Αντίθετα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων για ένα απότομο και βίαιο άκρο, το όριο δείχνει να είναι ένα ήρεμο σημείο, όπου ο ηλιακός άνεμος συναντά εξωηλιακά σωματίδια.
«Βρισκόμαστε σε μια μπερδεμένη περιοχή, όπου ο Ηλιος συνεχίζει να έχει κάποια επιρροή», λέει ο Σταμάτης Κριμιζής, φυσικός στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Τζον Χόπκινς, στο Λορέλ του Μέριλαντ. «Σίγουρα δεν είναι αυτό που νομίζαμε».
Τα νέα ευρήματα που δημοσίευσαν ο κ. Κριμιζής και οι συνεργάτες του στο περιοδικό «Nature», είναι τα τελευταία από μία σειρά στοιχείων που έχουν συλλεχθεί κατά τη διάρκεια του μεγάλου ταξιδιού του διαστημοπλοίου. Το Βόγιατζερ 1 εκτοξεύθηκε το 1977 και φωτογράφισε ενεργά ηφαίστεια στο φεγγάρι Ιώ καθώς πέρναγε από τον Δία το 1979. Τον επόμενο χρόνο επιβεβαίωσε την ύπαρξη τριών φεγγαριών σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο. Σε μία από τις τελευταίες του φωτογραφίες, που μεταδόθηκε το 1990, η Γη φαίνεται σαν ένας μικρός κόκκος λουσμένος από τις ακτίνες του Ηλιου.
Από τότε, οι επιστήμονες της NASA έχουν κλείσει έξι από τα δέκα όργανά του και βρίσκεται τόσο μακριά που οι αναμεταδόσεις τώρα κάνουν πάνω από 16 ώρες για να φτάσουν στη Γη. Ομως το έργο του Βόγιατζερ συνεχίζεται. Τώρα ταξιδεύει έξω από την ηλιόσφαιρα, τη νοητή φούσκα που γεμίζει ο ηλιακός άνεμος. Στο τέλος του 2004, το Βόγιατζερ 1 πέρασε το «σοκ τερματισμού», το όριο πέρα από το οποίο η επιρροή του ηλιακού ανέμου αρχίζει να φθίνει. Φέτος, οι ερευνητές περιμένουν να περάσει άλλο ένα σημαντικό σημείο -ένα σημείο στο οποίο ο ηλιακός άνεμος αλλάζει απότομα κατεύθυνση, σημαίνοντας την αρχή το διαστρικού χώρου.
Οι μετρήσεις από το διαστημόπλοιο δείχνουν πως ο άνεμος έχει σταδιακά μειωθεί στο μηδέν και ανακατεύεται με διαστρικά αέρια. Οι θεωρίες απέτυχαν να προβλέψουν ένα τέτοιο ενδιάμεσο περιβάλλον, εξηγεί ο κ. Κριμιζής, και υπάρχει η πιθανότητα να είναι τελικά αυτός ο διαστρικός χώρος. «Μπορεί να έχουμε περάσει εκεί και να μην το γνωρίζουμε, γιατί δεν υπάρχει μοντέλο που να περιγράφει τι βλέπουμε», λέει.
Το φύσημα των μακρινών διαστρικών αερίων μπορεί να φαίνεται ασήμαντο σε εμάς που βρισκόμαστε κοντά στον Ηλιο, όμως οι λεπτομέρειες μετράνε, λέει ο επικεφαλής επιστήμονας του Βόγιατζερ, Εντ Στόουν, στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας στην Πασαντίνα. Ο Ηλιος ταξιδεύει ανάμεσα στα συντρίμμια διαφόρων κοντινών σουπερνόβα. Ρεύματα σωματιδίων και τα μαγνητικά πεδία που παράγει το άστρο μας, μας θωρακίζουν από τη διαστρική ακτινοβολία που προέρχεται από την εκτόνωση των αερίων. «Το μέγεθος της φούσκας αυτής είναι σημαντικό».
Το Βόγιατζερ θα μπορέσει να μας δώσει περισσότερες απαντήσεις μέσα στα επόμενα χρόνια. Η μονάδα παραγωγής ενέργειας πλουτωνίου του διαστημοπλοίου θα του επιτρέψει να συνεχίσει την ομαλή λειτουργία του τουλάχιστον έως το 2020, και «θα συνεχίσουμε να λαμβάνουμε πληροφορίες», λέει ο κ. Κριμιζής. Ακόμα και όταν το σήμα του εξασθενίσει, το ταξίδι του θα συνεχιστεί.
© 2011 Nature News
ΠΗΓΗ:ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ