Φθινοπωρινή Ισημερία

Aπό την Ολυμπιάδα

Ζώντας σε τσιμεντένια παλάτια κλουβιά, είναι επόμενο να θυμόμαστε την ύπαρξη της Μητέρας Γης μόνο σε φυσικές καταστροφές. Λησμονούμε έτσι το θαύμα της ύπαρξης, της δημιουργίας και της υπέροχης συμπαντικής αρμονίας από την οποία συνειδητά ή ασυνείδητα απέχουμε. Και όμως, έξω από το μικρόκοσμο μας, υπάρχει ένας Κόσμος που μπορεί να δώσει απαντήσεις σε όλα τα παράλογα της ύπαρξης μας, ακόμη και στα μικρά προβλήματα που μαστίζουν την καθημερινότητα μας.
Φθινοπωρινό Ισημερινό Σημείο ονομάζουμε το σημείο στο οποίο βρίσκεται ο Ήλιος κατά την Φθινοπωρινή Ισημερία. Είναι σημείο τομής Ισημερινού και εκλειπτικής, όπου προβάλλεται ο Ήλιος στις 23 Σεπτεμβρίου. (www.astronomia.gr)

Η Φθινοπωρινή Ισημερία εορταζόταν από όλα τα Γηγενή φύλα του πλανήτη που είχαν τις σεληνιακές φάσεις όχι για λατρευτικούς αλλά καθαρά μετρικούς – ημερολογιακούς σκοπούς. Τα φύλα αυτά αναγνωρίζοντας τη σημασία του Ηλίου στην καθημερινή τους ύπαρξη και δη στις γεωργικές τροπές, απέδιδαν τις απαιτούμενες τιμές στις ισημερίες και τα ηλιοστάσια. Στις εξελιγμένες πολιτισμικά κοινωνίες, οι τελετές παρουσίαζαν σημάδια έντονου ορθολογισμού σε αντίθεση με τις σεληνιακές – νομαδικές κοινότητες όπου ο μεσσιανισμός επέβαλε τον αυτοκράτορα – δυνάστη γιό Ηλίου, που ενσάρκωνε τη ζωοδόχο Ηλιακή ιδιότητα.
Ενδεικτική είναι η Ορφική Κοσμοθέαση που τιμούσε την
έννοια “Ήφαιστος” την 10^η Φθίνοντος μηνός Βοηδρομιώνος (21^η Σεπτεμβρίου). Γνώριζαν πως η νύχτα μεγάλωνε και ο χειμώνας ερχόταν. Άρα χρειάζονταν το τεχνητό φώς και τη θέρμη της Φωτιάς την οποία συμβόλιζε ο Ήφαιστος. Όλα αυτά επιτυγχάνοντο με την ανάλογη τεχνολογία, ένα από τα χαρακτηριστικά του Θεού. Αξίζει να διαβάσουμε τον Ορφικό ύμνο:

Ηφαίστου, θυμίαμα λιβανομάνναν Ήφαιστ’ ομβριμόθυμε, μεγασθενές, ακάματον πυρ,
 λαμπόμενε φλογέαις αυγαίς, φαεσίμβροτε δαίμον,
φωσφόρε, καρτερόχειρ, αιώνιε, τεχνοδίαιτε,
εργαστήρ, κόσμοιο μέρος, στοιχείον αμεμφές,
παμφάγε, πανδαμάτωρ, πανυπέρτατε, παντοδίαιτε,
 αιθήρ, ήλιος, άστρα, σελήνη, φως αμίαντον·
ταύτα γαρ Ηφαίστοιο μέλη θνητοίσι προφαίνει.
πάντα δε οίκον έχεις, πάσαν πόλιν, έθνεα πάντα,
σώματά τε θνητών οικείς, πολύολβε, κραταιέ.
κλύθι, μάκαρ, κλήιζω σε προς ευιέρους επιλοιβάς,
 αιεί όπως χαίρουσιν επ’ έργοις ήμερος έλθοις.
παύσον λυσσώσαν μανίαν πυρός ακαμάτοιο
καύσιν έχων φύσεως εν σώμασιν ημετέροισιν.

Και η μετάφραση:

ΗΦΑΙΣΤΟΥ θυμίαμα, λιβανομάννναν Ηφαιοτε ίσχυρόκαρδε, μεγαλοδύναμε, πού είσαι τα άσβεστον πυρ,
και φωτίζεσαι από φλογερές λάμψεις, ω θεέ που παρέχεις το φως εις τους ανθρώπους, εσύ πού φέρεις το φως, με τα ισχυρά χέρια, αιώνιε, πού ζής με την τέχνην, συ ο εργάτης, μέρος του κόσμου και στοιχείον άμεμπτον, πού τρώγεις τα πάντα, πού δαμάζεις τα πάντα (ως εκπρόσωπος της φωτιάς), ο υπεράνω όλων υπέρτατος, πού ευρίσκεσαι παντού. ΕΙσαι ο αιθήρ, ο ήλιος, τα άστρα, ή σελήνη, το φως το αμόλυντον διότι αυτό τα μέλη του Ηφαίστου φέρουν το φως είς τους ανθρώπους.
Και κατοικείς εσύ είς πάντα οίκον, όλες τις πόλεις, όλα τα έθνη·
καί κατοικείς (ως πυρ, ως φωτιά) μέσα είς τα σώματα των ανθρώπων, εσύ με την μεγάλην ευτυχίαν, ο ισχυρός.
Ακουσε με μακάριε, εσέ προσκαλώ είς τάς Ιεράς σπονδάς, δια να προσέλθης πάντοτε ήμερος καί με έργα πού φέρουν χαράν.
Κατάπαυσε την λυσσασμένην μανίαν του ακατάβλητου πυρός
παρέχων είς τα ιδικά μας σώματα την φυσικην καύσιν.

Βλέπουμε λοιπόν ότι εκτός από τεχνήτης και φωτοφόρος, ο ¨Ηφαιστος παρουσιάζεται ως παμφάγος. Όσο και αν φαίνεται περίεργο, οι Ορφικοί προ Δωδεκαθέου Έλληνες ήσαν καρποφάγοι. Το χειμώνα όμως αναγκάζοντο να τραφούν με έμψυχα (κυρίως πουλερικά, ΠΟΤΕ βοοειδή), άρα κατ’ ανάγκη, παμφάγος ο Ήφαιστος. Στο τέλος της Ωδής, διαπιστώνουμε ότι γνώριζαν και τα των καύσεων που τελεί ο ανθρώπινος οργανισμός, βασική ζωτική λειτουργία.

Αναφορά εκτενή και για τα άλλα Έθνη, που και σε αυτά ζει ο Ήφαιστος. Ας δούμε λοιπόν επιγραμματικά τι εορτάζουν οι Ιάπωνες στην Ισημερία του Φθινοπώρου:

Η ημέρα τής φθινοπωρινής ισημερίας είναι εθνική γιορτή για τους Ιάπωνες. Δεν είναι μόνο η ημέρα που σηματοδοτεί την αλλαγή των εποχών αλλά και μια ημέρα μνήμης για τους θανόντες συγγενείς. Στις 23 ή 24 Σεπτεμβρίου η διάρκεια τής ημέρας είναι ίδια με την διάρκεια τής νύχτας και από αυτή την ημέρα και μετά, οι ημέρες αρχίζουν να μικραίνουν σε σχέση με τις νύχτες στο βόρειο ημισφαίριο.

Η παραδοσιακή ιαπωνική ονομασία για την περίοδο γύρω από την φθινοπωρινή και την εαρινή ισημερία είναι higan , και όπως λένε οι ιάπωνες «και η ζέστη και το κρύο τελειώνουν με το higan ». Διαρκεί συνολικά επτά ημέρες- τρεις ημέρες πριν από την ισημερία και τρεις ημέρες μετά.
Το higan έχει βουδιστική προέλευση και σημαίνει την «άλλη όχθη του ποταμού του θανάτου». Σ’ αυτή την όχθη του ποταμού είναι ο κόσμος που ζούμε και στην άλλη είναι το βασίλειο των νεκρών. Αυτές τις ημέρες, οι ιάπωνες επισκέπτονται τους οικογενειακούς τάφους και προσεύχονται για την ανάπαυση των ψυχών.

Για τους Κέλτες, η φθινοπωρινή περίοδος μετά την Εαρινή Ισημερία σηματοδοτεί την έναρξη ενός νέου έτους και ονομάζεται η γιορτή αυτή Samhain. Τότε είναι που αποδίδουν ευχαριστίες στη Μητέρα Γη για τις προσφορές της.

Η “Γιορτή των Νεκρών” (Féile na Marbh στα Κέλτικα), συνδεδεμένη με το Samhain, γιορτάζεται ακόμη και σήμερα σε Σκωτία και Ιρλανδία, και συμβολίζει την ένωση του κόσμου των Νεκρών με αυτόν των Ζωντανών (αυτό που σήμερα είναι γνωστό ως Hallowen). Η μεγαλύτερη όμως γιορτή του Φθινοπώρου για τους Κέλτες είναι η Oidhche Shamhna που σηματοδοτεί τον τελευταίο θερισμό των σπαρτών. Μέχρι και τις μέρες μας, στα Κέλτικα χωριά οι κάτοικοι ανάβουνε δαυλούς και θυσιάζουν μια αγελάδα ρίχνοντας στη συνέχεια τα οστά της μέσα στη πυρά. Επίσης στη Κέλτικη Μυθολογία, τη Φθινοπωρινή Ισημερία είναι που ο Θεός του Φωτός Lugh νικάτε από τον Θεό του Σκότους Tanista, ο οποίος είναι ο δίδυμος αδελφός του. 

Οι Σλάβοι έχουν διάφορες γιορτές για το Φθινόπωρο που ξεκινούν κιόλας από το Θερινό Ηλιοστάσιο, με το που η μέρα αρχίζει να μικραίνει. Στις 2 Αυγούστου συγκεκριμένα είναι η γιορτή του Αγίου Ηλία, η οποία έχει να κάνει με τον αρχαίο Θεό Perun, και από αυτήν την ημερομηνία αρχίζει το Φθινόπωρο. Επίσης υπάρχουν και οι γιορτές του θερισμού οι οποίες διαρκούν για τέσσερις μέρες κάθε εβδομάδα μέχρι την Ισημερία και αποκαλούνται Tolo’ka ή Pomoi’. Οι γιορτές στα χωριά πήγαινε από φάρμα σε φάρμα και ο οικοδεσπότης έπρεπε να προσφέρει φαγητό και φιλοξενία. Άλλη μία γιορτή είναι η Yablochnyi/Medovoy Spas η οποία γίνεται προς τιμήν της γονιμότητας της Γης όταν γίνεται η περισυλλογή των φρούτων και του μελιού. Ακόμη μία σημαντική εορτή είναι το Zaziuki, όπου το πνεύμα του θερισμού επιστρέφει στη Γη. Τελευταία γιορτή είναι αυτή της Mokosh όπου δίνονται και πάλι ευχαριστίες προς τη Γη.

Οι γιορτές των Γερμανικών φύλων, και των λαών της Βαλτικής, είναι παρόμοιες με αυτές των Σλάβων. Στη Γερμανία ο Σεπτέμβριος θεωρείται ως Άγιος Μήνας, οι γιορτές όμως των Σαξόνων έχουν χαρακτηριστεί ως φόροι τιμής στο Διάβολο από τους πρώτους χριστιανούς, για ευνόητους λόγους… Διάφορες γιορτές λαμβάνουν χώρα σε όλη τη Γερμανία με χορούς και τραγούδια προς τιμή της Γης για τις προσφορές της (εκεί έχει τις ρίζες του και το διάσημο Oktoberfest).

Οι Σκανδιναβοί πραγματοποιούσαν μάχες με άλογα, μιας και το άλογο αποτελεί ιερό ζώο του Freyr, θεό του Φωτός και της γονιμότητας.

Οι Ισλανδοί πραγματοποιούσουν τον θερισμό και απέδιδαν τιμές στη Γη.

Ας θυμηθούμε αυτές τις ημέρες να τιμήσουμε την τροφό και οικοδέσποινα μας με έναν απλό και εύκολο τρόπο.

Το φύτεμα ενός δένδρου.