Το ισχυρότερο ραδιοτηλεσκόπιο του κόσμου αναζητά χώρο στο νότιο ημισφαίριο

Μάτι ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου

Καλλιτεχνική απεικόνιση του κεντρικού πυρήνα των κεραιών (Πηγή: SKA)  

Η κατασκευή του μεγαλύτερου επίγειου διαστημικού παρατηρητηρίου συμφωνήθηκε το περασμένο Σάββατο 2 Απριλίου στη Ρώμη. Το παρατηρητήριο θα έχει έκταση ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου και θα αποτελείται από χιλιάδες ραδιοτηλεσκόπια. Στην κατασκευή του εμπλέκονται πολλές χώρες και δεκάδες διεθνείς οργανισμοί και εταιρίες και το κόστος του υπολογίζεται ότι θα αγγίξει το 1,5 δισ. ευρώ.

Η λειτουργία του αναμένεται ότι θα βοηθήσει στο να αποκαλυφθούν σημαντικές πληροφορίες για την λειτουργία του Σύμπαντος όπως για παράδειγμα, να δούμε πως έμοιαζε πριν σχηματιστούν οι γαλαξίες, πως εξελίχθηκε η διαδικασία γέννησης άστρων και γαλαξιών και φυσικά η αναζήτηση ζωής στο διάστημα.

Στην κατασκευή του SKA (Square Kilometre Array) συμμετέχουν η Αυστραλία, η Κίνα, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Νέα Ζηλανδία, η Μ.Βρετανία και η Νότιος Αφρική. Όπως αποφασίστηκε το κέντρο του σχεδιασμού και του συντονισμού του εγχειρήματος θα είναι το διαστημικό παρατηρητήριο Jodrell Bank που βρίσκεται λίγο έξω από το Μάντσεστερ στην Αγγλία.

Η τοποθεσία κατασκευής του SKA δεν έχει ακόμη αποφασιστεί αφού αναζητείται μια περιοχή που να καλύπτει διάφορες προϋποθέσεις, παραδείγματος χάριν θα πρέπει να έχει ξερό κλίμα, να είναι μακριά από πηγές ραδιοπαρασίτων (π.χ ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς, ραντάρ κλπ) και ταυτόχρονα να είναι σχετικά εύκολα προσβάσιμο στους επιστήμονες. Όπως έγινε γνωστό Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία και Νότιος Αφρική είναι οι τρεις χώρες στις οποίες θα αναζητηθεί η περιοχή για την κατασκευή του SKA και η τελική απόφαση θα ληφθεί το 2012.

Το "ομόκεντρο" παρατηρητήριο

Το παρατηρητήριο θα αποτελείται από 100 περίπου σταθμούς παρατήρησης. Από αυτούς οι 25 θα βρίσκονται συγκεντρωμένοι σε έναν πυρήνα διαμέτρου 5 χιλιομέτρων, άλλοι 25 σε έναν μεγαλύτερο κύκλο 50 χιλιομέτρων και οι υπόλοιποι 50 σε μια μεγάλη περιοχή ακτίνας 3.000 χιλιομέτρων. Υπολογίζεται ότι το παρατηρητήριο θα αποτελείται από τρεις χιλιάδες τηλεσκόπια τα των οποίων τα πιάτα θα έχουν διάμετρο 15 μέτρων.

Είναι πιθανό βέβαια να χρησιμοποιηθούν και μεγαλύτερα τηλεσκόπια. Τα τηλεσκόπια θα είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους με ένα πανίσχυρο σύστημα τηλεπικοινωνιών, που θα αποτελείται από οπτικές ίνες. Το τελικό κόστος κατασκευής θα εξαρτάται τόσο από το μέγεθος των τηλεσκοπίων όσο και από τον αριθμό τους. Οι μεγάλες κεραίες κοστίζουν ασύγκριτα περισσότερο από τις μικρές, αλλά από την άλλη πλευρά το κόστος διασύνδεσης τριάντα κεραιών είναι ασύγκριτα μικρότερο από το κόστος διασύνδεσης οκτώ χιλιάδων.

Βήμα Science