Ηφαίστειο πάγου εντοπίστηκε στον Τιτάνα, γιγάντιος κυκλώνας στον Κρόνο

H εξερεύνηση συνεχίζεται

Αυτό το ύψωμα που εντόπισε το ραντάρ του Cassini στον Τιτάνα είναι πιθανώς ένα εξωτικό «κρυοηφαίστειο»   (Φωτογραφία:  NASA/JPL )

Ουάσινγκτον

Ένας κυκλώνας στο μέγεθος της Ευρώπης μαίνεται στον Κρόνο εδώ και μια πενταετία, ενώ στον Τιτάνα, τον μεγαλύτερο δορυφόρο του πλανήτη, φαίνεται ότι υπάρχει ένα ηφαίστειο που ξερνά παγωμένο μεθάνιο.

Τις δύο εντυπωσιακές ανακαλύψεις έκανε η αποστολή Cassini της NASA, που μελετά το σύστημα του Κρόνου από το 2004.

Ισπανοί ερευνητές που εξετάζουν τα δεδομένα από το σκάφος ανακοίνωσαν ότι παρακολουθούν έναν κυκλώνα διαμέτρου 4.000 χιλιομέτρων (σημειώνεται με το βέλος στην ένθετη αριστερά), ο οποίος συνέχιζε να μαστίζει τον Κρόνο από το 2004 έως τουλάχιστον το 2009 -τα δεδομένα για το 2010 δεν έχουν ακόμα αναλυθεί.

«Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις μας ο κυκλώνας αυτός είναι ο μακροβιότερος που έχει βρεθεί ποτέ στους γιγάντιους πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος, τον Δία και τον Κρόνο» δήλωσε στο AFP η Τερέσα ντελ Ρίο-Γκαζτελουρούτρια, επικεφαλής των ερευνητών στο Πανεπιστήμιο της Χώρας των Βάσκων.

Η γιγάντια δίνη κινείται με ταχύτητα 245 χιλιομέτρων ανά ώρα, ωστόσο η μέγιστη ταχύτητα ανέμου είναι μάλλον μικρή στα 72 χλμ/ώρα.

Οι κυκλώνες -των οποίων οι δίνες περιστρέφονται στην ίδια κατεύθυνση με τον πλανήτη- συνήθως είναι ασταθείς και δεν διαρκούν τόσο πολύ, επισήμαναν οι ερευνητές.

Μεγαλύτερη διάρκεια έχουν συνήθως οι αντικυκλώνες, οι οποίοι ακολουθούν αντίθετη φορά περιστροφής. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η Μεγάλη Ερυθρή Κηλίδα, μια γιγάντια καταιγίδα που μαίνεται στον Δία εδώ και αιώνες, καθώς και η Μεγάλη Σκοτεινή Κηλίδα του Ποσειδώνα.

Τιτάνιο ηφαίστειο

Μια ακόμα ανακάλυψη στα δεδομένα του Cassini έκαναν ερευνητές της αμερικανικής Γεωλογικής Υπηρεσίας (USGS): εντόπισαν ενδείξεις για την ύπαρξη ενός ηφαιστείου πάγου στον Τιτάνα, τον μόνο γνωστό δορυφόρο που διαθέτει πυκνή ατμόσφαιρα.

«Έχουμε επιτέλους κάποιες αποδείξεις ότι ο Τιτάνας είναι ένας ενεργός κόσμος» δήλωσε ο γεωφυσικός Ράντολφ Κερκ, ο οποίος παρουσίασε τα αποτελέσματα της μελέτης του στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Γεωφυσικής Εταιρείας.

Το πιθανό ηφαίστειο, με την ονομασία Sotra Facula, μοιάζει στις εικόνες του ραντάρ με τα ηφαίστεια της Γης, αντί για λάβα όμως αναβλύζει υγροποιημένο μεθάνιο, το οποίο είναι γνωστό ότι σχηματίζει μεγάλες λίμνες στην επιφάνεια του δορυφόρου.

«Όταν κοιτάξαμε τον νέο, τρισδιάστατο χάρτη του Sotra Facula, μείναμε έκπληκτοι από την ομοιότητά του με ηφαίστεια όπως η Αίτνα στην Ιταλία» σχολίασε ο Δρ Κερκ.

Παραμένει άγνωστο ποια είναι η πηγή θερμότητας που λιώνει τους πάγους μεθανίου στο υπέδαφος και τους οδηγεί στην επιφάνεια.

«Τα κρυοηφαίστεια βοηθούν στην εξήγηση των δυνάμεων που διαμορφώνουν ορισμένα από τα πιο εξωτικά μέρη του Ηλιακού Συστήματος» σχολίασε η Λίντα Σπίλκερ, ερευνήτρια της αποστολής Cassini στο Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) της NASA στην Καλιφόρνια.

Το φασματόμετρο του Cassini έδειξε ότι το υλικό που ρέει από το ηφαίστειο έχει διαφορετική σύσταση από το γύρω τοπίο, παραμένει όμως άγνωστο αν η ροή συνεχίζεται ή έχει σταματήσει.

Ένα άλλο κρυοηφαίστειο, εντελώς διαφορετικής δομής, ανακαλύφθηκε προ ετών στον Εγκέλαδο, έναν δορυφόρο του Κρόνου που πιστεύεται ότι κρύβει κάτω από την επιφάνειά του έναν ολόκληρο ωκεανό.

Στην ένθετη δεξιά, οι πίδακες του ηφαιστείου του Εγκέλαδου σε νέα εικόνα που μετέδωσε το Cassini.

Στην περίπτωση του Εγκέλαδου, ατμός και πάγος εκτινάσσονται στο Διάστημα από ρωγμές μήκους εκατοντάδων χιλιομέτρων που διατρέχουν το νότιο πόλο του φεγγαριού.

Ο ωκεανός που πιθανώς κρύβεται κάτω από το ηφαίστειο θεωρείται μάλιστα ένα από τα υποψήφια μέρη για την αναζήτηση εξωγήινης μικροβιακής ζωής.