Παρασκευή 30 Ιουλίου 2010

Κρατά ο ήλιος μας στον πυρήνα του ένα «σκοτεινό» μυστικό;

Ο ήλιος μας ίσως έχει ένα «σκοτεινό» μυστικό. Στην «καρδιά» του μπορεί να ελλοχεύει σκοτεινή ύλη, που διαρκώς μειώνει την θερμοκρασία του πυρήνα του, σύμφωνα με την νέα ριζοσπαστική θεωρία ενός βρετανού φυσικού.
Οι επιστήμονες έχουν συμπεράνει ότι η λεγόμενη «σκοτεινή ύλη» αποτελεί πάνω από το 80% της συνολικής μάζας του σύμπαντος, όμως ποτέ δεν την έχει δει κανένα ανθρώπινο μάτι, αφού δεν έχει παραχθεί σε εργαστήριο, ούτε έχει άμεσα παρατηρηθεί σε κάποιο πείραμα ή στο διάστημα. Έτσι, οι φυσικοί γνωρίζουν στην πραγματικότητα ελάχιστα πράγματα γι’ αυτήν.
  
Ο δρ Στεφεν Γουέστ του τμήματος φυσικής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου πιστεύει ότι ο ήλιος αποτελεί ένα θαυμάσιο «εργαστήριο» για να παρατηρηθούν οι μυστηριώδεις ιδιότητες της σκοτεινής ύλης, επειδή ισχυρίζεται ότι στο κέντρο του αυτή η μορφή ύλης αφθονεί.
  
Σύμφωνα με τις απόψεις του, η σκοτεινή ύλη σχηματίζει μια άλω γύρω από το γαλαξία μας (σε αυτό συμφωνούν πολλοί επιστήμονες) και, καθώς ο ήλιος κινείται συνεχώς στο γαλαξία μας, υφίσταται έναν «άνεμο» σκοτεινής ύλης, καθώς περνάει μέσα από αυτήν κατά την κίνησή του. Αυτό, όπως πιστεύει ο Γουέστ, αναγκάζει μερικά σωματίδια της σκοτεινής ύλης να συγκρούονται με σωματίδια στοιχείων του ήλιου και έτσι να εγκλωβίζονται από τη βαρύτητα του άστρου.
  
Με τον τρόπο αυτό, κατά τον βρετανό φυσικό, σταδιακά συσσωρεύονται σωματίδια σκοτεινής ύλης στο κέντρο του ήλιου μας. Οι προσομοιώσεις σε ηλεκτρονικό υπολογιστή που έκανε η ερευνητική ομάδα του Γουέστ, δείχνουν ότι η συγκέντρωση της σκοτεινής ύλης στον καυτό πυρήνα του ήλιου οδηγεί στην μερική ψύξη του.
Τα σωματίδια σκοτεινής ύλης παγιδεύουν θερμότητα από την «καρδιά» του ήλιου μας και την μεταφέρουν προς την επιφάνεια, μειώνοντας έτσι συνεχώς την θερμοκρασία του ηλιακού πυρήνα.
  
Η μείωση της θερμοκρασίας επηρεάζει με τη σειρά της τον αριθμό των νετρίνων που παράγονται ως υποπροϊόντα κατά τις πυρηνικές αντιδράσεις μέσα στον ήλιο. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι, μελετώντας αυτά τα νετρίνα, θα μπορέσουν να βγάλουν συμπεράσματα για το ρόλο που παίζει η σκοτεινή ύλη στην ηλιακή φυσική, καθώς και για την μάζα των ίδιων των σωματιδίων της σκοτεινής ύλης και για τον τρόπο που αυτά αλληλεπιδρούν με τα άλλα στοιχεία της ύλης του άστρου του ηλιακού μας συστήματος.
  
Η ομάδα του Γουέστ σχεδιάζει με μελετήσει περαιτέρω το ζήτημα και με τη βοήθεια του μεγάλου επιταχυντή σωματιδίων στο CERN. 

ΤΟ 2182 Η ΓΗ ΘΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΤΕΙ ΜΕ ΑΣΤΕΡΟΕΙΔΗ!


Ο 1999RQ36 ενδέχεται να πέσει στη Γη στις 24 Σεπτεμβρίου 2182, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των επιστημόνων. Μια ομάδα ειδικών από τη NASA πιστεύει ότι ο μεγέθους 600 μέτρων αστεροειδής έχει μια στις...

1.000 πιθανότητες να συγκρουστεί με τον πλανήτη μας σε 172 χρόνια από τώρα. Ο αριθμός είναι μεγάλος, αν αναλογιστεί κανείς πως ένας άλλος αστεροειδής ο Apophis συγκεντρώνει μόλις 1 στις 250.000 πιθανότητες να συγκρουστεί με τη Γη το 2036. Η έκθεση της ομάδας που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Icarus υποστηρίζει ότι οι πιθανότητες θα αυξηθούν από το 2080 και μετά, όταν η τροχιά του το γυρίσει πίσω προς την κατεύθυνση του πλανήτη μας. Ο 1999RQ36 πρωτοανακαλύφθηκε το 1999 και σύμφωνα με τους επιστήμονες αν μας χτυπήσει θα προκαλέσει ίσως και μαζική εξαφάνιση της ζωής.

Πλησιάζουν το «σωματίδιο του Θεού»

Ευρωπαίοι επιστήμονες στο κέντρο ελέγχου του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων (LHS) στη Γενεύη. Ο διευθυντής του CERN ανακοίνωσε στο Παρίσι πως οι ανακαλύψεις γίνονται ταχύτερα του αναμενόμενου και τα πειρ


Οι επιστήμονες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού ανακοίνωσαν πως έχουν πραγματοποιήσει σημαντικά βήματα για την απόδειξη της ύπαρξης του μποζονίου του Χιγκς, το οποίο θεωρείται πως έδωσε μάζα στα υπόλοιπα σωματίδια μετά τη Μεγάλη Εκρηξη στο σύμπαν

Φουντώνει η κούρσα ανάμεσα σε Ευρώπη και Αμερική, καθώς οι επιστήμονες βρίσκονται όλο και πιο κοντά στην ανακάλυψη του λεγόμενου «σωματιδίου του Θεού». Οπως ανακοίνωσαν Ευρωπαίοι και Αμερικανοί επιστήμονες που εργάζονται στους τεράστιους επιταχυντές σωματιδίων, στο CERN και το Fermilab Tevatron αντίστοιχα, έχουν πραγματοποιήσει σημαντικά βήματα στην κατεύθυνση της απόδειξης της ύπαρξης του μυστηριώδους μποζονίου του Χιγκς.

Ευρωπαίοι επιστήμονες στο κέντρο ελέγχου του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων (LHS) στη Γενεύη. Ο διευθυντής του CERN ανακοίνωσε στο Παρίσι πως οι ανακαλύψεις γίνονται ταχύτερα του αναμενόμενου και τα πειράματα έχουν εισέλθει στο στάδιο μιας «νέας φυσικής»
Η ύπαρξη του σωματιδίου αυτού, το οποίο θεωρείται ότι έδωσε μάζα στα υπόλοιπα σωματίδια μετά τη Μεγάλη Εκρηξη («Big Bang»), απασχολεί εδώ και μισό αιώνα τους φυσικούς, οι οποίοι κάνουν εντατικές προσπάθειες να το ανιχνεύσουν.
Στη διάρκεια της Διεθνούς Διάσκεψης Φυσικής Υψηλής Ενέργειας, η οποία διεξάγεται στο Παρίσι, ερευνητές που εργάζονται στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHS) κοντά στη Γενεύη ανακοίνωσαν ότι με πειράματα μόλις τριών μηνών έχουν ήδη ανιχνεύσει όλα τα βασικά σωματίδια που προβλέπει το Καθιερωμένο Μοντέλο, η κυρίαρχη θεωρία για την ερμηνεία του σύμπαντος.
Μάλιστα, σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή του CERN, Ρολφ Χόγιερ, οι ανακαλύψεις γίνονται ταχύτερα του αναμενόμενου και τα πειράματα εισέρχονται στο στάδιο μιας «νέας Φυσικής», κατά το οποίο πιθανότατα θα ανιχνευθεί και το «σωματίδιο του Θεού».
Ωστόσο, σημείωσε ότι η ανίχνευση της σκοτεινής ύλης, η οποία αποτελεί το ένα πέμπτο του σύμπαντος (η ορατή ανέρχεται στο 5%), μπορεί να χρειαστεί τρία έως τέσσερα χρόνια.
Οι επιστήμονες του CERN ανακοίνωσαν ακόμη ότι για πρώτη φορά κατάφεραν να εντοπίσουν στην Ευρώπη το υψηλό κουάρκ («Top Quark»), το σωματίδιο που πρωτοανακαλύφθηκε από τους Αμερικανούς το 1995.
Περισσότερο σίγουροι εμφανίστηκαν στο Παρίσι οι Αμερικανοί φυσικοί, οι οποίοι δήλωσαν ότι με τη βοήθεια του επιταχυντή Tevatron έχουν περιορίσει το εύρος τιμών για την πιθανή μάζα του μποζονίου του Χιγκς κατά το ένα τέταρτο και αυτό με αξιοπιστία 95%.
Ομως, παρόλο που ο αμερικανικός επιταχυντής είναι παλαιότερος και σαφώς μικρότερος και χαμηλότερης ισχύος από τον ευρωπαϊκό LHC, δεν αποκλείεται να προλάβει τη Γηραιά Ηπειρο στην ανίχνευση του «σωματιδίου του Θεού», εφόσον αυτό υπάρχει, καθώς ανοίγεται μια μεγάλη ευκαιρία. Μόλις έναν χρόνο μετά την κατασκευή του πολυσυζητημένου Μεγάλου Επιταχυντή στη Γενεύη, ήδη γίνονται συζητήσεις στην Ευρώπη για κατασκευή ενός νέου, γραμμικού και όχι κυκλικού αυτή τη φορά, διπλάσιου μήκους, που θα επιτρέπει τη σύγκρουση ηλεκτρονίων και ποζιτρονίων.
Στο μεταξύ, το συμβούλιο του CERN θα ψηφίσει για την αναβάθμιση και το κλείσιμο του LHC για τουλάχιστον 12 μήνες το 2012, απόφαση που θα δυσαρεστήσει τους Ευρωπαίους φυσικούς, αφού ενδέχεται να τους προλάβουν οι συνάδελφοί τους στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και να ανακαλύψουν πρώτοι το μποζόνιο του Χιγκς.
ΕΡΗ ΠΑΝΣΕΛΗΝΑ

Το καλύτερo «κρυσφύγετο» για απολιθώματα στον Άρη πιστεύουν ότι εντόπισαν ερευνητές

Σε βραχώδη περιοχή στο Nili Fossae του κόκκινου πλανήτη πιστεύουν ερευνητές ότι είναι πιθανότερο να έχουν διατηρηθεί ίχνη ζωντανών οργανισμών που πιθανώς να υπήρξαν κάποτε στον Άρη.

Ομάδα ερευνητών, με επικεφαλής τον Έιντριαν Μπράουν του SETI, εντόπισαν το σύμπλεγμα βράχων που παρουσιάζει τεράστιες ομοιότητες με την Πιλμπάρα στην Αυστραλία, η οποία φύλαξε κάποια από τα αρχαιότερα ίχνη οργανισμών στη Γη.

Η ομάδα πιστεύει, αναφέρει το ΒΒC, πως οι ίδιες «υδροθερμικές» διαδικασίες που έλαβαν χώρα στην Πιλμπάρα μπορούν να επαναλήφθηκαν στο Nili Fossae. Το σύμπλεγμα πιστεύεται πως βρίσκεται στη θέση του για τα τελευταία 4 δισεκατομμύρια έτη (περίπου τα τρία τέταρτα της «ιστορίας» του Άρη), άρα είναι αρκετά πιθανό εάν ποτέ υπήρξε ζωή στον Κόκκινο Πλανήτη να έχει αφήσει εκεί ίχνη.

To 2008 είχαν βρεθεί ενδείξεις ύπαρξης ανθρακικού άλατος στην ίδια περιοχή, κάτι που αυξάνει τις πιθανότητες ύπαρξης οργανισμών στον Άρη. Η ομάδα υπό τον Ε.Μπράουν προχώρησε τη διαδικασία, χρησιμοποιώντας στοιχεία από το όργανο Crism πάνω στο ΜRO της ΝΑSA (που βρίσκεται σε τροχία γύρω από τον Άρη) για να εξετάσει τα βράχια με υπέρυθρες.

Εφαρμόζοντας την ίδια διαδικασία στην Πιλμπάρα, βρήκαν ότι τα αποτελέσματα παρουσίαζαν σημαντικές ομοιότητες. Η έρευνα δημοσιεύτηκε και στο Earth and Planetary Science Letters.

«Εάν υπήρξε ζωή που θάφτηκε στον Άρη, οι ίδιες φυσικές διαδικασίες μπορεί να επαναλήφθηκαν στο σύμπλεγμα» ανέφερε ο επικεφαλής της ομάδας, λέγοντας πως αυτό θα εξηγούσε την ομοιότητα που παρουσίασαν οι δύο περιοχές στην εξέταση με υπέρυθρες.

Πέμπτη 29 Ιουλίου 2010

Θέμα λίγων μηνών η ανακάλυψη του "σωματιδίου του Θεού";

Εκπρόσωποι των ερευνητικών ομάδων που εργάζονται στους μεγαλύτερους επιταχυντές σωματιδίων σε Ευρώπη και ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι οι έρευνές τους έχουν προχωρήσει πολύ και ουσιαστικά «αγγίζουν» το περίφημο μποζόνιο Χιγκς.

Πρόκειται για ένα σωματίδιο που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της σωματιδιακής Φυσικής, αφού είναι εκείνο που θα λύσει τον γρίφο για την ύπαρξη της μάζας στην ύλη.

Το σωματίδιο που επιστήμονες αποκαλούν «σωματίδιο του Θεού» πήρε το όνομά του από τον βρετανό επιστήμονα Πίτερ Χιγκς που ήταν ο πρώτος που μίλησε γι΄ αυτό πριν από 44 χρόνια. Το μποζόνιο Χιγκς είναι το μόνο από τα σωματίδια του Καθιερωμένου Μοντέλου που εξακολουθεί να διαφεύγει από τα όργανα παρατήρησης των ερευνητών. Αυτό συμβαίνει γιατί σύμφωνα με τη θεωρία εμφανίζεται μόνο σε εξαιρετικά υψηλές ενέργειες, σαν αυτές που παρήχθησαν αμέσως μετά τη Μεγάλη Εκρηξη.

Σε μεγάλο διεθνές συνέδριο Φυσικής που γίνεται αυτές τις ημέρες στο Παρίσι ερευνητές που εργάζονται στον Μεγάλο Επιταχυντή Σωματιδίων (LΗC) στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικής Ερευνας (CΕRΝ) και συνάδελφοί τους που εργάζονται στον επιταχυντή Τevatron στο εργαστήριο Fermilab στο Σικάγο ανακοίνωσαν ότι οι (ανεξάρτητες) έρευνές τους έχουν προχωρήσει πολύ περισσότερο απ΄ όσο περίμεναν και βρίσκονται πλέον ένα μόλις βήμα πριν από την πειραματική επιβεβαίωση της ύπαρξης του μποζονίου Χιγκς.
Κινητήριος δύναμη πίσω από αυτή την εξέλιξη είναι ο ανταγωνισμός μεταξύ των δύο ερευνητικών οργανισμών. Οι ερευνητές του CΕRΝ ανακοίνωσαν ότι μέσα σε μόλις τρεις μήνες πειραμάτων έχουν καταφέρει να εντοπίσουν όλα τα σωματίδια που προβλέπει το Καθιερωμένο Μοντέλο Φυσικής και πλέον οι προσπάθειες εστιάζονται αποκλειστικά στη μάχη του εντοπισμού του μποζονίου.

Οι αμερικανοί ερευνητές από την πλευρά τους υποστηρίζουν ότι έχουν πλέον αποκλείσει το ένα τέταρτο του φάσματος ενέργειας στο οποίο αναζητείται το μποζόνιο Χιγκς και αν συνεχίσουν στον ίδιο ρυθμό είναι θέμα λίγου χρόνου (ίσως και λίγων μηνών) για να το ανιχνεύσουν.

Θα κάνουμε ταξίδι στο παρελθόν;



Θα κάνουμε ταξίδι στο παρελθόν;
Μια ομάδα κβαντικών φυσικών του πανεπιστημίου ΜΙΤ των ΗΠΑ θεωρούν ότι είναι δυνατή η δημιουργία μιας χρονομηχανής, η οποία θα επιτρέπει το ταξίδι στο παρελθόν και συνεπώς την πρόκληση αλλαγών σε αυτό, χωρίς καν να δημιουργούνται παράδοξα στο παρόν και το μέλλον.
Οι κβαντομηχανικοί έχουν καταφέρει μέχρι σήμερα –αξιοποιώντας το μυστηριώδες φαινόμενο του «κβαντικού εναγκαλισμού» (που ξένιζε ακόμα και τον Αϊνστάιν)- να τηλεμεταφέρουν κβαντικές καταστάσεις από το ένα μέρος στο άλλο, σε απόσταση χιλιομέτρων.

Τώρα ο καθηγητής Σιθ Λόιντ και οι συνεργάτες στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), σύμφωνα με τη βρετανική «Τέλεγκραφ», φιλοδοξούν να πάνε ακόμα παραπέρα, αξιοποιώντας ένα άλλο κβαντικό φαινόμενο, την «μετα-επιλογή», προκειμένου να ταξιδέψουν ανάποδα στον χρόνο.

Όπως δήλωσε ο Λόιντ στο περιοδικό “Technology Review” (Τεχνολογική Επιθεώρηση), «είναι δυνατό για τα σωματίδια (και, θεωρητικά, για τους ανθρώπους) να ταξιδέψουν στο τούνελ του χρόνου, από το μέλλον προς το παρελθόν». Οι ερευνητές του ΜΙΤ θεωρούν ότι αν συνδυαστούν τα φαινόμενα του «κβαντικού εναγκαλισμού» και της «κβαντικής μετα-επιλογής», είναι η εφικτή η τηλεμεταφορά στο παρελθόν.

Αντίθετα με άλλες θεωρίες τηλεμεταφοράς στον χρόνο, η συγκεκριμένη κβαντική θεωρία αποφεύγει διλήμματα και παράδοξα που προκύπτουν από ένα τέτοιο ταξίδι στον χρόνο (του τύπου «αν φρόντισα ο μπαμπάς και η μαμά μου να μη συναντηθούν ποτέ στο παρελθόν, τότε εγώ πώς υπάρχω σήμερα;» ή «αν σκότωσα τον παππού μου όταν τον συνάντησα στο παρελθόν, τότε πώς εγώ γεννήθηκα και πώς γίνεται μετά να ταξίδεψα στο παρελθόν κοκ;»).

Επιπλέον, αντίθετα με άλλες θεωρίες «επιστροφής στο μέλλον», η κβαντική χρονομηχανή δεν προϋποθέτει την κάμψη του χωροχρόνου (κάτι που υποτίθεται ότι κάνουν οι μαύρες τρύπες, όμως ένα ταξίδι μέσω αυτών φαντάζει ιδιαίτερα απίθανο από πρακτική άποψη…).

Φυσικά και το κβαντικό ταξίδι στο παρελθόν δεν φαντάζει προς το παρόν πιο κοντά στην πραγματικότητα, καθώς δεν είναι παρά μια αμφιλεγόμενη θεωρία και πολλοί φυσικοί δεν πιστεύουν ότι μπορεί ποτέ να υλοποιηθεί.
Πάντως η ομάδα του ΜΙΤ την παρουσίασε με τίτλο «Η κβαντομηχανική του ταξιδιού στον χρόνο μέσω μετα-επιλεγμένης τηλεμεταφοράς» στο arxiv.org – Quantum Physics.

Τετάρτη 28 Ιουλίου 2010

Βρίσκονται κοντά στο "σωματίδιο του Θεού



Οι φυσικοί που εργάζονται στους μεγάλους και ανταγωνιστικούς επιταχυντές σωματιδίων της Ευρώπης (CERN) και των ΗΠΑ (Fermilab Tevatron), ολοένα στενεύουν τη «θηλιά» γύρω από το μυστηριώδες μποζόνιο του Χιγκς, το επονομαζόμενο και «σωματίδιο του Θεού».

Αυτό τουλάχιστον ανακοίνωσαν στη διάρκεια της Διεθνούς Συνδιάσκεψης Φυσικής Υψηλής Ενέργειας, που πραγματοποιείται στο Παρίσι με τη συμμετοχή άνω των 1.000 κορυφαίων επιστημόνων από όλο τον κόσμο.

Σύμφωνα με όσα μετέδωσε το Reuters και το Science, οι ερευνητές του CERN δήλωσαν ότι, μετά από περίπου τρεις μήνες πειραμάτων, έχουν ήδη ανιχνεύσει όλα τα βασικά σωματίδια που προβλέπει το Καθιερωμένο.. Πρότυπο ή Μοντέλο, δηλαδή η κυρίαρχη θεωρία για τη σύσταση της ύλης στο σύμπαν.

Ο γενικός διευθυντής του CERN Ρολφ Χόγιερ ανέφερε ότι τα πειράματα προχωρούν ταχύτερα του αναμενομένου και ήδη εισέρχονται σε ένα στάδιο από όπου μπορεί να προκύψει μια «νέα φυσική».

Αυτό, μεταξύ άλλων, σημαίνει την από καιρό αναμενόμενη απόδειξη για την ύπαρξη του μποζονίου του Χιγκς (που πιστεύεται ότι έδωσε μάζα στα άλλα σωματίδια μετά το «Μπιγκ Μπανγκ») και την ανίχνευση της σκοτεινής ύλης, που αποτελεί περίπου το ένα πέμπτο του σύμπαντος (η ορατή ύλη δεν ξεπερνά το 5%).

Όπως πάντως είπε ο επιφυλακτικός Χόγιερ, «θα χρειαστεί χρόνος για να ρίξουμε το πρώτο φως σε αυτό το σκοτεινό σύμπαν» και απέφυγε να προβλέψει αν θα υπάρξουν ανακαλύψεις μέχρι το 2012, μην αποκλείοντας να χρειαστούν τρία έως τέσσερα ακόμα χρόνια.

Πιο αισιόδοξοι εμφανίζονται οι φυσικοί του παλαιότερου, μικρότερου και λιγότερου ισχυρού αμερικανικού επιταχυντή Tevatron, οι οποίοι δήλωσαν ότι έχουν πλέον περιορίσει την γκάμα για την πιθανή μάζα του μποζονίου του Χιγκς κατά το ένα τέταρτο, με αξιοπιστία 95%.

Από την πλευρά τους, οι επιστήμονες του CERN παρουσίασαν στοιχεία που δείχνουν ότι για πρώτη φορά κατάφεραν να εντοπίσουν στην Ευρώπη το «υψηλό» κουάρκ (top), ένα μεγάλης μάζας βραχύβιο σωματίδιο που μέχρι τώρα είχε εντοπιστεί μόνο στις ΗΠΑ.

Αν και ο επιταχυντής του CERN προγραμματίζεται να λειτουργήσει έως το 2030, άρχισαν ήδη οι συζητήσεις για την κατασκευή ενός ακόμα μεγαλύτερου και ισχυρότερου επιταχυντή, που αυτή τη φορά θα είναι γραμμικός και όχι κυκλικός.

Δύο ανταγωνιστικά σχέδια υπάρχουν ήδη, με μήκος που φτάνει μέχρι και τα 50 χλμ. (ο κυκλικός υπόγειος επιταχυντής του CERN είναι 27 χλμ).

Όμως ο Χόγιερ παραδέχτηκε ότι δεν υπάρχουν ακόμα μερικά τμήματα της τεχνολογίας του επιταχυντή της επόμενης γενιάς, ο οποίος σε κάθε περίπτωση θα προκύψει από μια διεθνή επιστημονική συνεργασία.

Ακόμα δεν έχει αποφασιστεί ο τόπος εγκατάστασής του, πράγμα που πιθανώς θα εξαρτηθεί από το ποιες χώρες θα δώσουν τα περισσότερα χρήματα, τα οποία αναμένεται να ξεπεράσουν τα 10 δισ. δολάρια.

Ο νέος επιταχυντής θα επιτρέπει τη σύγκρουση όχι πρωτονίων, όπως αυτός του CERN, αλλά ηλεκτρονίων και ποζιτρονίων (του ισοδυνάμου τους στην αντι-ύλη).

Εξάλλου, σύμφωνα με διευθυντικό στέλεχος του CERN, ο αρχικός προγραμματισμός είναι ο επιταχυντής να παραμείνει ανενεργός καθ’ όλο το 2012 ή και περισσότερο (για 15 μήνες), ώστε να γίνουν νέες τεχνικές βελτιώσεις προκειμένου να «τρέξει» πλέον με την μέγιστη ενεργειακή ισχύ του, χωρίς το φόβο νέας βλάβης. Η οριστική απόφαση για το ζήτημα δεν έχει ληφθεί ακόμα από το Συμβούλιο του CERN, το οποίο απαρτίζουν οι εκπρόσωποι των 20 κρατών-μελών του.

Η είδηση είναι πιθανό ότι θα δυσαρεστήσει την παγκόσμια κοινότητα των φυσικών και πιο πολύ των Ευρωπαίων, καθώς με τον τρόπο αυτό ο αμερικανικός επιταχυντής Tevatron -αν συνεχίσει να λειτουργεί, γιατί το αρχικό σχέδιο ήταν να λειτουργήσει ως το 2011- θα έχει μια ακόμα μεγάλη ευκαιρία να προλάβει τον ευρωπαϊκό και να εντοπίσει πρώτος το «σωματίδιο του Θεού».

Αν φυσικά υπάρχει...

Τρίτη 27 Ιουλίου 2010

ΕΦΙΚΤΟ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΜΙΤ


Απο Enet.gr
Μια ομάδα κβαντικών φυσικών του πανεπιστημίου ΜΙΤ των ΗΠΑ θεωρούν ότι είναι δυνατή η δημιουργία μιας χρονομηχανής, η οποία θα επιτρέπει το ταξίδι στο παρελθόν και συνεπώς την πρόκληση αλλαγών σε αυτό, χωρίς καν να δημιουργούνται παράδοξα στο παρόν και το μέλλον...
Οι κβαντομηχανικοί έχουν καταφέρει μέχρι σήμερα –αξιοποιώντας το μυστηριώδες φαινόμενο του «κβαντικού εναγκαλισμού» (που ξένιζε ακόμα και τον Αϊνστάιν)- να τηλεμεταφέρουν κβαντικές καταστάσεις από το ένα μέρος στο άλλο, σε απόσταση χιλιομέτρων. Τώρα ο καθηγητής Σιθ Λόιντ και οι συνεργάτες στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), σύμφωνα με τη βρετανική «Τέλεγκραφ», φιλοδοξούν να πάνε ακόμα παραπέρα, αξιοποιώντας ένα άλλο κβαντικό φαινόμενο, την «μετα-επιλογή», προκειμένου να ταξιδέψουν ανάποδα στον χρόνο.
Όπως δήλωσε ο Λόιντ στο περιοδικό “Technology Review” (Τεχνολογική Επιθεώρηση), «είναι δυνατό για τα σωματίδια (και, θεωρητικά, για τους ανθρώπους) να ταξιδέψουν στο τούνελ του χρόνου, από το μέλλον προς το παρελθόν». Οι ερευνητές του ΜΙΤ θεωρούν ότι αν συνδυαστούν τα φαινόμενα του «κβαντικού εναγκαλισμού» και της «κβαντικής μετα-επιλογής», είναι η εφικτή η τηλεμεταφορά στο παρελθόν. 
Αντίθετα με άλλες θεωρίες τηλεμεταφοράς στον χρόνο, η συγκεκριμένη κβαντική θεωρία αποφεύγει διλήμματα και παράδοξα που προκύπτουν από ένα τέτοιο ταξίδι στον χρόνο (του τύπου «αν φρόντισα ο μπαμπάς και η μαμά μου να μη συναντηθούν ποτέ στο παρελθόν, τότε εγώ πώς υπάρχω σήμερα;» ή «αν σκότωσα τον παππού μου όταν τον συνάντησα στο παρελθόν, τότε πώς εγώ γεννήθηκα και πώς γίνεται μετά να ταξίδεψα στο παρελθόν κοκ;»). 
Επιπλέον, αντίθετα με άλλες θεωρίες «επιστροφής στο μέλλον», η κβαντική χρονομηχανή δεν προϋποθέτει την κάμψη του χωροχρόνου (κάτι που υποτίθεται ότι κάνουν οι μαύρες τρύπες, όμως ένα ταξίδι μέσω αυτών φαντάζει ιδιαίτερα απίθανο από πρακτική άποψη…).
Φυσικά και το κβαντικό ταξίδι στο παρελθόν δεν φαντάζει προς το παρόν πιο κοντά στην πραγματικότητα, καθώς δεν είναι παρά μια αμφιλεγόμενη θεωρία και πολλοί φυσικοί δεν πιστεύουν ότι μπορεί ποτέ να υλοποιηθεί. Πάντως η ομάδα του ΜΙΤ την παρουσίασε με τίτλο «Η κβαντομηχανική του ταξιδιού στον χρόνο μέσω μετα-επιλεγμένης τηλεμεταφοράς» στο arxiv.org – Quantum Physics.

Δευτέρα 26 Ιουλίου 2010

Ανακαλύφθηκαν 140 πλανήτες με μέγεθος ανάλογο της Γης

Δεκάδες πλανήτες παρόμοιοι με τη Γη εντοπίστηκαν τους τελευταίους μήνες

ΛΟΝΔΙΝΟ. Η ΝΑSΑ ανακοίνωσε ότι το διαστημικό τηλεσκόπιο Κέπλερ τους τελευταίους μήνες εντόπισε περισσότερους από 140 πλανήτες με μέγεθος ανάλογο με αυτό της Γης, ανακάλυψη που ενισχύει τις πιθανότητες να έχει αναπτυχθεί ζωή και σε άλλες περιοχές του Σύμπαντος. Οι επιστήμονες πιστεύουν τώρα ότι μόνο στον γαλαξία μας υπάρχουν περί τα 100 εκατομμύρια πλανήτες όπου επικρατούν συνθήκες που ευνοούν την ανάπτυξη ζωής.

Σύμφωνα με τα στελέχη της ΝΑSΑ, το Κέπλερ θα καταφέρει κατά τα επόμενα δύο έτη να εντοπίσει περίπου 60 πλανήτες όπου θα επικρατούν συνθήκες που ευνοούν την ανάπτυξη ζωής. Το Κέπλερ διαθέτει τα πλέον προηγμένα όργανα παρατήρησης τα οποία στοχεύουν σε περιοχές κοντινές στο ηλιακό μας σύστημα με στόχο τον εντοπισμό πλανητών με μέγεθος και κυρίως συνθήκες παρόμοιες με αυτές της Γης. Οι προηγμένες δυνατότητές του επιτρέπουν στο τηλεσκόπιο να παρατηρεί 100.000 πλανήτες και αστέρια την ίδια στιγμή.

Κυριακή 25 Ιουλίου 2010

Εκτυφλωτικό, ογκώδες, βραχύβιο το αστέρι-γίγας που ανακάλυψαν οι αστρονόμοι



Το R136a1 βρίσκεται στο κέντρο της εικόνας (Φωτογραφία:  Associated Press
)

Σαντιάγο, Χιλή
Ένα τεραστίων διαστάσεων αστέρι, πολύ μεγαλύτερο από όσο πρόβλεπαν τα μέχρι σήμερα μοντέλα, ανακάλυψαν οι αστρονόμοι σε γειτονικό γαλαξία με τη βοήθεια του ευρωπαϊκού Πολύ Μεγάλου Τηλεσκοπίου στη Χιλή και του Hubble.

Το αστέρι R136a1 έχει μάζα τουλάχιστον 265 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου αν και στη αρχή της ζωής του ήταν ακόμα μεγαλύτερο με μάζα 320 φόρες μεγαλύτερη από τον Ήλιο.

Βρίσκεται στο σμήνος R136 στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου σε απόσταση 165.000 ετών φωτός από τη Γη. Το σμήνος, πλούσιο σε σκόνη και υδρογόνο (πρώτες ύλες για τη δημιουργία νέων άστρων) είναι «εργοστάσιο» παραγωγής τεράστιων άστρων με λαμπρότητα, μέγεθος και θερμοκρασία που ξεπερνούν κατά πολύ αυτή του Ήλιου.

Ο βραχύβιος γίγαντας του διαστήματος αν βρισκόταν στο ηλιακό μας σύστημα θα έλαμπε με ένταση χιλιάδες φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου.

Ωστόσο, χάνει συνεχώς μεγάλο μέρος της μάζας του από ισχυρούς αστρικούς ανέμους με αποτέλεσμα να περιβάλλεται από νέφος αερίων, καθιστώντας έτσι αδύνατη τη δημιουργία πλανητών.

Σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα μοντέλα, που φαίνεται ότι ανατρέπουν τα νέα δεδομένα, ένα αστέρι μπορεί να έχει μάζα 100-150 φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο. Όπως πίστευαν οι αστρονόμοι, πέρα από αυτό το όριο το αστέρι θα κατέρρεε από το ίδιο το βάρος του.

Ακόμη, οι αστρονόμοι θεωρούν πιθανό ότι τα πρώτα αστέρια που σχηματίστηκαν στο σύμπαν πριν από περίπου 13 δισεκατομμύρια έτη ήταν εξίσου μεγάλα με το R136a1 και η ζωή τους εξίσου σύντομη.

Μέσα σε λίγα εκατομμύρια έτη, είτε διαλύθηκαν γεμίζοντας το Σύμπαν μέταλλα και αέρια, όπως σίδηρο, άζωτο και οξυγόνο.

Η ανακάλυψη παρουσιάστηκε στο περιοδικό «Monthly Notices» της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρίας της Βρετανίας, έγινε από ομάδα επιστημόνων του Πολύ Μεγάλου Τηλεσκοπίου του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στην Χιλή, με επικεφαλής τον καθηγητή αστροφυσικής Πολ Κράουδερ του βρετανικού πανεπιστημίου του Σέφιλντ.

Σάββατο 24 Ιουλίου 2010

Βρήκαν γιγαντιαίο μόριο άνθρακα




Τα μεγαλύτερα μόρια άνθρακα που έχουν εντοπιστεί ποτέ ανακαλύφθηκαν στο... διάστημα από Καναδούς, Αμερικανούς και Γάλλους επιστήμονες.

Βρήκαν γιγαντιαίο μόριο άνθρακα
Oπως αναφέρεται στην έρευνα που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Science», πρόκειται για τον λεγόμενο «τρίτο τύπο» άνθρακα που αποτελείται από τρισδιάστατα σφαιρικά μόρια σε μέγεθος μπάλας ποδοσφαίρου (bucky-balls) και εντοπίστηκαν τυχαία όταν οι επιστήμονες αναζητούσαν κάτι άλλο χρησιμοποιώντας το υπέρυθρο τηλεσκόπιο «Σπίτσερ» της NASA.
Αντίθετα με τον γραφίτη και το διαμάντι (τους άλλους δύο τύπους άνθρακα που συναντώνται ευρέως στη Γη), τα γιγάντια μόρια άνθρακα είχαν δημιουργηθεί μόνο σε επιστημονικά εργαστήρια πριν από 25 χρόνια και η ύπαρξή τους δεν είχε ποτέ αποδειχτεί στο σύμπαν έως τώρα.
Οι ερευνητές εντόπισαν τον άνθρακα «τρίτου τύπου» σε ένα νέφος κοσμικής σκόνης που περιβάλλει ένα μακρινό άστρο στον ουρανό του νοτίου ημισφαιρίου, σε απόσταση περίπου 6.500 ετών φωτός από τη Γη.

Ο Δίας έσωσε πάλι τον πλανήτη μας


Ο κομήτης που δεν ξεπερνούσε σε διάμετρο το ένα χιλιόμετρο έπεσε στην επιφάνεια του Δία με τόση φόρα, που άνοιξε μια τρύπα ίση με τον Ειρηνικό Ωκεανό

  
Ο Δίας  μπήκε ανάμεσα στη Γη και σε έναν κομήτη

TΗΕ ΝΕW ΥΟRΚ ΤΙΜΕS , Του DΕΝΝΙS ΟVΕRΒΥΕ (Στέφανος Κρίκκης – Εύη Ελευθεριάδου)

 

Αν δεν ήταν ο Δίας, μπορεί και να μην κάναμε διακοπές φέτος. Δεν μιλάμε για τον θεό του Ολύμπου, αλλά τον μεγαλύτερο πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, ο οποίος την περασμένη Κυριακή μπήκε ανάμεσα στη Γη και έναν απειλητικό κομήτη.

O κομήτης έπεσε στην επιφάνεια του Δία με τόση φόρα, που άνοιξε μία τρύπα ίση με τον Ειρηνικό Ωκεανό. Οι επιστήμονες της ΝΑSΑ θεωρούν ότι το αντικείμενο που τη δημιούργησε ήταν αρκετά μικρό και δεν ξεπερνούσε σε διάμετρο το ένα χιλιόμετρο. Υπολογίζουν ότι έπεσε στον πλανήτη με ταχύτητα 60 χλμ. το δευτερόλεπτο και συνδέουν με το γεγονός αυτό κάποιες ατμοσφαιρικές μεταβολές (θέρμανση της τροπόσφαιρας, αύξηση της εκπομπής αέριας αμμωνίας κ.ά.). 
Οι επιστήμονες πιστεύουν πως αν ο κομήτης δεν έβρισκε εμπόδια στον δρόμο του, ίσως έπεφτε πάνω στη Γη. Και δεν είναι η πρώτη φορά που μας γλιτώνει ο Δίας. Πριν από 15 χρόνια, ο κόσμος παρακολουθούσε με κομμένη την ανάσα τον κομήτη Σουμέικερ-Λέβι 9 να πέφτει στην επιφάνεια του μακρινού πλανήτη, αφήνοντας σημάδια όμοια σε μέγεθος με τη Γη.
 

Αυτή είναι η δουλειά του Δία, λένε οι αστρονόμοι, και ευτυχώς για μας, την κάνει καλά. Η βαρυτική έλξη του πλανήτη αποτελεί την προστατευτική ασπίδα της Γης, που αλλάζει πορεία στα διαστημικά σκουπίδια και τα ουράνια αντικείμενα, όπως οι κομήτες και τα σπρώχνει μακριά από το ηλιακό μας σύστημα.
 
Μεγάλες καταστροφές. 
Αν ένας κομήτης έπεφτε στη Γη, θα μπορούσε να προκαλέσει όση ζημιά έκανε ο αστεροειδής που εξαφάνισε τους δεινόσαυρους πριν από 65 εκατ. χρόνια. «Αν κάτι παρόμοιο είχε χτυπήσει τη Γη, θα τελείωνε η ζωή στον πλανήτη μας, γι΄ αυτό πρέπει να είμαστε ευγνώμονες που υπάρχει ο Δίας και “καθαρίζει” το Σύμπαν από όλα αυτά τα μεγάλα αντικείμενα», λέει ο Άντονι Γουέσλι, ο Αυστραλός ερασιτέχνης αστρονόμος, που πρώτος παρατήρησε το σημάδι στην επιφάνεια του Δία και σήμανε τον γενικό συναγερμό στην αστρονομική κοινότητα. 
Μάλιστα, οι αστρονόμοι χρησιμοποιούν τον Δία ως οδηγό στην αναζήτησή τους για εξωγήινη ζωή. Αναζητούν παρόμοια πλανητικά σχήματα, δηλαδή έναν γιγαντιαίο πλανήτη κοντά σε ένα κεντρικό αστέρι, με μικρότερους πλανήτες γύρω τους γιατί ενδεχομένως αυτός ο σχηματισμός επιτρέπει τη δημιουργία συνθηκών φιλόξενων προς κάποια μορφή ζωής.
 
Δημιουργεί και απειλές. 
Είναι όμως ο Δίας ο φύλακας άγγελός μας; Υπάρχουν και οι διαφωνούντες. «Διατηρώ τις επιφυλάξεις μου», λέει ο Μπράιαν Μάρσντεν από το Κέντρο Αστροφυσικής των Χάρβαρντ- Σμιθσόνιαν, με ειδίκευση στην παρακολούθηση κομητών στο ηλιακό μας σύστημα. «Μέχρι ένα σημείο είναι αλήθεια. Ο Δίας λειτουργεί ως σωτήρας μερικές φορές, άλλες όμως δημιουργεί μεγάλες απειλές. Ο πλανήτης στέλνει πολλούς κομήτες έξω από το ηλιακό μας σύστημα, αλλά και μέσα σε αυτό». Για παράδειγμα, ο κομήτης Λέξελ το 1770 πέρασε 1,6 εκατ. χιλιόμετρα από τη Γη, απόσταση πολύ μικρή για τα διαστημικά δεδομένα. Αυτός ο κομήτης είχε έρθει προς τα μέρη μας από το εξωτερικό ηλιακό σύστημα τρία χρόνια νωρίτερα και πέρασε κοντά από τον Δία. Η βαρύτητα του Δία άλλαξε την τροχιά του κομήτη και τον έστειλε κατευθείαν πάνω στη Γη.
ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ πιστεύουν πως αν ο κομήτης δεν έβρισκε εμπόδια στον δρόμο του, ίσως έπεφτε πάνω στη Γη.
Επιφυλάξεις αστρονόμων για την ασπίδα της Γης 
ΤΗ ΜΕΣΗ ΟΔΟ
 της... αστρικής διπλωματίας προτιμά ο Χαλ Λέβισον, αστρονόμος στο ερευνητικό ινστιτούτο του Κολοράντο, που μελετά την εξέλιξη του ηλιακού μας συστήματος. 
Ο επιστήμονας εξηγεί πως ο Δίας μπορεί να είναι προστάτης της Γης ή επικίνδυνος ανάλογα με την προέλευση των κομητών. Ο Λέξελ, ο Σουμέικερ-Λέβι 9 και πιθανώς αυτός που χτύπησε τον Δία την περασμένη Κυριακή, προήλθαν από μία παγωμένη ζώνη διαστημικών θραυσμάτων, γνωστή με την ονομασία Ζώνη Κουίπερ, που βρίσκεται έξω από την τροχιά του Ποσειδώνα. «Ο Δίας μάλλον αυξάνει τον κίνδυνο έκθεσης της Γης σε αυτούς τους κομήτες».
 
Από την άλλη, ο Δίας μας προστατεύει από μία, πιο επικίνδυνη ακόμα, ομάδα κομητών που προέρχεται από το Νέφος του Όορτ. Το νέφος αυτό αποτελείται από ένα τρισεκατομμύριο περίπου πυρήνες κομητών.
 
Τον πρώτο καιρό μετά τη δημιουργία του ηλιακού μας συστήματος, ο Ποσειδώνας και ο Ουρανός τραβούσαν κοντά τους θραύσματα και τα εκσφενδόνιζαν μακριά. Αυτά έφταναν στο Νέφος του Όορτ. Αλλά ο Δίας και ο Κρόνος, ακόμα πιο ισχυροί πλανήτες, έπαιρναν αυτά τα κομμάτια και τα πετούσαν ακόμα μακρύτερα, έξω από το ηλιακό μας σύστημα.
 
Κάθε τόσο, ένας κομήτης αποσπάται από το νέφος λόγω ενός διερχόμενου αστέρα και κατευθύνεται προς το εσωτερικό του ηλιακού συστήματος. Όταν συμβαίνει αυτό, ο Δίας αναλαμβάνει δράση και τους αλλάζει πορεία.

Τετάρτη 21 Ιουλίου 2010

Βρέθηκε ο... σούπερ σταρ του σύμπαντος

Ένα κολοσσιαίων διαστάσεων άστρο, που έχει μάζα περίπου 265 φορές μεγαλύτερη από την μάζα του ήλιου μας, ενώ παλαιότερα ίσως ήταν μέχρι και 320 φορές μεγαλύτερο, εντοπίστηκε από ευρωπαίους αστρονόμους. Πρόκειται για ένα πραγματικό «τέρας» του διαστήματος, το μεγαλύτερο άστρο που έχει ποτέ βρεθεί.
Η ανακάλυψη, που παρουσιάστηκε στο περιοδικό “Monthly Notices” της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρίας της Βρετανίας, έγινε από ομάδα επιστημόνων του Πολύ Μεγάλου Τηλεσκοπίου του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στην Χιλή, με επικεφαλής τον καθηγητή αστροφυσικής Πολ Κράουδερ του βρετανικού πανεπιστημίου του Σέφιλντ, σύμφωνα με το BBC.
Άστρα όπως αυτό που ανιχνεύθηκε (και απέκτησε την κωδική ονομασία R136a1) στο κέντρο ενός αστρικού σμήνους στο Νεφέλωμα της Ταραντούλας, σε απόσταση περίπου 165.000 ετών φωτός από τον δικό μας γαλαξία, έχουν μέγεθος και φωτεινότητα πολύ πέρα από αυτήν που οι επιστήμονες πίστευαν ότι είναι δυνατό να υπάρχουν. Το συγκεκριμένο άστρο εντοπίστηκε σε μια περιοχή του διαστήματος όπου πυκνά νέφη αερίων και σκόνης καταρρέουν σχηματίζοντας πυκνότερους σχηματισμούς, με τελικό αποτέλεσμα τη γέννηση πελώριων άστρων που «καίνε» σε σχετικά σύντομο χρόνο τα αέριά τους, πριν εκραγούν σε τεράστιες εκρήξεις σουπερ-νόβα.
Το άστρο-τέρας είναι δύο φορές βαρύτερο από οποιοδήποτε άλλο άστρο έχει βρεθεί μέχρι σήμερα, εμφανίζει φωτεινότητα σχεδόν 10 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από αυτήν του ήλιου μας, ενώ έχει πιθανώς ακτίνα 30 φορές μεγαλύτερη από τον ήλιο μας. Στη γύρω περιοχή υπάρχουν και άλλα τεράστια άστρα με επιφανειακή θερμοκρασία άνω των 40.000 βαθμών Κελσίου, δηλαδή επτά φορές πιο καυτά από το δικό μας ήλιο. Αντίθετα όμως με τον καλοσχηματισμένο δίσκο του ήλιου μας, τα τεράστια αυτά άστρα, σύμφωνα με τους επιστήμονες, φαίνεται να έχουν ασαφή περίμετρο και να χάνουν τεράστιες ποσότητες υλικών εξαιτίας πανίσχυρων ανέμων γύρω τους.
Θεωρείται σίγουρο ότι γύρω από ένα τέτοιο άστρο-τέρας δεν περιφέρονται πλανήτες σε τροχιά, επειδή τα άστρα ζουν λίγο και δεν προλαβαίνουν να σχηματιστούν πλανήτες στην περιφέρειά τους. «Ακόμα όμως κι αν υπήρχαν πλανήτες, δεν θα υπήρχαν αστρονόμοι πάνω σε αυτούς, γιατί ο νυχτερινός ουρανός τους θα ήταν σαν μέρα εξαιτίας της λαμπρότητας του ήλιου τους», σχολίασε χαρακτηριστικά ο Κράουδερ.
Μέχρι τώρα είχαν εντοπιστεί άστρα-γίγαντες μεγαλύτερα κατά περίπου 150 φορές σε σχέση με την μάζα του ήλιου μας.
Η νέα ανακάλυψη θέτει το ερώτημα ποιο είναι τελικά το ανώτατο όριο μεγέθους για ένα άστρο-ήλιο. Οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι στο αρχέγονο σύμπαν θα υπήρχαν πολλά περισσότερα από αυτά τα άστρα-τέρατα. Ορισμένοι άλλοι αστρονόμοι εξέφρασαν πάντως κάποιες επιφυλάξεις μήπως η ομάδα του Κράουδερ, λόγω της απόστασης, μπέρδεψε δύο κοντινά μεγάλα άστρα και τα θεώρησε ως ένα τεράστιο.

Κυριακή 18 Ιουλίου 2010

Το Σύμπαν μπορεί και χωρίς εμάς


(ΤΟ ΒΗΜΑ, 30/5/2010)


Ο αστροφυσικός Κρις Ιμπι γεννήθηκε στο Εδιμβούργο της Σκωτίας, αλλά έζησε τα περισσότερα από τα 55 χρόνια του στις ΗΠΑ. Πολυβραβευμένος, είναι αντιπρόεδρος του Τμήματος Αστρονομίας του Πανεπιστημίου της Αριζόνας και έγινε σε μας γνωστός από το βιβλίο του «Living Cosmos» («Το ζωντανό Σύμπαν- Η αναζήτηση της ζωής στο Διάστημα» στα ελληνικά, εκδόσεις Ψυχογιός, 2009). Και η προώθηση αυτού του βιβλίου μας έδωσε την ευκαιρία να τον γνωρίσουμε από κοντά πριν από λίγες ημέρες στην Αθήνα.

«Το ευτύχημα για μένα ήταν ότι μετακομίσαμε όταν ήμουν μικρός στην Αμερική, μακριά από τον ομιχλώδη καιρό της Σκωτίας, οπότε βρήκα πολύ πιο ανοιχτούς ουρανούς για να μετράω τα άστρα. Και τώρα βρέθηκα εδώ, στη χώρα που πρώτη ανακάλυψε τη σημασία του μετρήματός τους. Ξέρετε, είναι η δεύτερη φορά που έρχομαι, έπειτα από 15 χρόνια, και νιώθω ότι κάνω προσκύνημα. Κυριολεκτώ, διότι πολλοί αρχαίοι πολιτισμοί μετρούσαν τα άστρα και τις αλλαγές θέσης τους, αλλά κανείς πριν από τους Ελληνες δεν διανοήθηκε να συσχετίσει αριθμούς και αλλαγές ώστε να οδηγηθεί σε επιστημονική ερμηνεία».

- Από τότε και ως σήμερα ακολούθησαν πολλοί τους Έλληνες, με τις δικές τους ερμηνείες. Η δική σας κατόρθωσε να διαβαστεί από τους περισσότερους αναγνώστες πέρυσι, και είναι μία ερμηνεία που υπερασπίζεται τη βεβαιότητα ύπαρξης ζωής και εκτός Γης. Εφέτος την ερμηνεία αυτή είδαμε να ασπάζονται και άλλοι αστροφυσικοί, με τελευταίο παράδειγμα τις δηλώσεις του Stephen Ηawking για «εξωγήινους Κολόμβους». Αλλά δεν διαφέρει πολύ το να σκεφτόμαστε ύπαρξη ζωντανών μικροοργανισμών σε εξωπλανήτες από το να φοβόμαστε επιδρομή εξωγήινων στον δικό μας;

«Το πιο εύλογο είναι η έρευνά μας να μας οδηγήσει σε μικροοργανισμούς μόνον. Αλλά θυμηθείτε ότι το κύριο πρόβλημα της εμβέλειας των δικών μας εξερευνήσεων και της εποίκησης άλλων πλανητών είναι η αδυναμία μας για μακρινά διαστημικά ταξίδια. Αν κάποιοι άλλοι κατορθώνουν να κάνουν τέτοια ταξίδια και να φθάνουν ως τον πλανήτη μας, τότε η θεωρία της εξέλιξης μας λέει ότι αναμφίβολα θα είναι πιο ανεπτυγμένοι τεχνολογικά από εμάς. Άρα εμείς θα έχουμε την άγνοια τεχνολογίας των ιθαγενών και εκείνοι τις γνώσεις των κονκισταδόρες».

- Ωστόσο τότε, αν υπάρχουν κάποιοι πιο εξελιγμένοι από εμάς, μυρίζομαι πρόβλημα με την ερμηνεία των θρησκειών ότι ο άνθρωπος είναι το αγαπημένο δημιούργημα του Θεού, κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσή του. Μια και, όπως διάβασα, έχουν ακούσει ομιλίες σας στο Βατικανό και στο Συμβούλιο του Δαλάι Λάμα, τι σας είπαν ως προς αυτό οι πατέρες;

«Κατά σύμπτωση, ήρθα στην Αθήνα έπειτα από την Ινδία, όπου όντως διδάσκω αστροφυσική εκεί, στο εξόριστο ιερατείο του Θιβέτ. Οι βουδιστές, ειλικρινά, δεν έχουν κανένα πρόβλημα με ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Ίσως γιατί η όλη κοσμοθεωρία τους αποδέχεται τη μεταστοιχείωση. Αντίθετα, σε αντίστοιχο σεμινάριο στο Βατικανό, όταν ετέθη από κάποιον το ίδιο ερώτημα, ο επικεφαλής των καρδιναλίων απάντησε με περίεργο τρόπο: ανέφερε την παραβολή του Ασώτου, υπονοώντας ότι αυτός που αγαπά πιο πολύ ο Θεός δεν είναι απαραίτητα το πιο προικισμένο τέκνο του αλλά εκείνο που έχει μεγαλύτερη ανάγκη σωτηρίας! Ίσως αυτή η ερμηνεία να είναι ικανοποιητική για πολλούς, αλλά εμένα μου φάνηκε περίεργη».

- Οι συνάδελφοί σας είναι συνήθως ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν καλούνται να πουν τι επίδραση έχει στο θρησκευτικό τους «πιστεύω» αυτή η κοσμολογική αναζήτηση αιτίου και αιτιατού στο Σύμπαν. Εσείς...

«Καταλαβαίνω. Οι περισσότεροι δεν αποκαλύπτουν τις μύχιες σκέψεις τους για λόγους κοινωνικούς ή καριέρας. Μεταξύ μας, όταν βρισκόμαστε, αναπτύσσουμε πιο ελεύθερα τους προβληματισμούς μας. Κατά την εκτίμησή μου, περίπου το ένα τρίτο από εμάς παραμένει θρησκευόμενο. Αν ρωτάτε εμένα προσωπικά, δηλώνω αγνωστικιστής».

- Στο βιβλίο που παρουσιάζετε σήμερα στο ελληνικό κοινό μιλάτε για ζωή στο Σύμπαν. Ωστόσο ήδη κυκλοφόρησε στην Αμερική το νέο σας βιβλίο, υπό τον τίτλο «Ηow it Εnds» (Πώς -το Σύμπαν- τελειώνει). Τι σας ώθησε σε μια μακάβρια ερμηνεία θανάτου; Ιδιαίτερα όταν έχουν προσφάτως εμφανιστεί κοσμολογικές θεωρίες που δεν δέχονται ένα Σύμπαν με αρχή και τέλος από συνεχή διαστολή, αλλά επαναλαμβανόμενο Πυροκλαστικό Σύμπαν, ίσως και πολλαπλά παράλληλα σύμπαντα...

«Τα επαναλαμβανόμενα ή πολλαπλά σύμπαντα είναι μια γοητευτική ιδέα, αλλά δεν με έχει ακόμη πείσει. Τα στοιχεία που μέχρι στιγμής έχουμε, δείχνουν το ένα Σύμπαν, αυτό που διαστέλλεται και κάποτε θα νεκρωθεί. Βέβαιατα πράγματα θα μπορούσαν να αποδειχθούν διαφορετικά αν κατορθώναμε να ερμηνεύσουμε το κοινό μυστήριο που δένει τον μικρόκοσμο με τον μακρόκοσμο, τη σκοτεινή ενέργεια».

- Την «πεμπτουσία» των Αρχαίων και του Αϊνστάιν ή την πηγή της αντιβαρύτητας, για να το πούμε απλά... Αν τη βρούμε θα αλλάξουν για πάντα τα ταξίδια μας στον χώρο, όπως και στον χρόνο... Ως τότε, όμως, έχουμε να λύσουμε το θέμα των ταξιδιών εντός του ηλιακού μας συστήματος. Αν σας καλούσε ο πρόεδρος Ομπάμα και σας ρωτούσε ποια θέτετε ως πρώτη προτεραιότητα για τη ΝΑSΑ, τι θα του λέγατε;

«Θα του έλεγα να κάνει το πιο ρεαλιστικά εφικτό πρόγραμμα εξερεύνησης, που νομίζω ότι είναι η διερεύνηση της βιωσιμότητας στον δορυφόρο του Δία, Ευρώπη. Φυσικά πολλοί θα προτιμούσαν να συνεχίσουμε τις προσπάθειες προς τον αφιλόξενο Αρη, οι Κινέζοι σίγουρα θα πάνε στη Σελήνη, ο Τιτάνας επίσης συγκεντρώνει πιθανότητες άλλων μορφών ζωής, αλλά για τον άνθρωπο η γεμάτη πάγο επιφάνεια της Ευρώπης δίνει τις μεγαλύτερες δυνατότητες γεωδιαμόρφωσής της (Τerraforming)».

- Τι γλυκό όνειρο για τους Αμερικανούς το να «εποικήσει η Αμερική την Ευρώπη»! Και αυτή η ανάπτυξη της κατάλληλης τεχνολογίας γεωδιαμόρφωσης ακούγεται εξόχως θελκτική, καθώς με αυτήν θα μπορούσε να υποσχεθεί κανείς ότι θα δαμάσει την κλιματική κρίση στην ίδια τη Γη. Ωστόσο έχουμε λόγο να εμπιστευόμαστε στην επιστήμη έναν τόσο καταλυτικό ρόλο; Εννοώ ο άνθρωπος έχει ήδη καταστρέψει κατά την εξέλιξή του τον δικό του πλανήτη. Το να αποκτήσει δυνατότητες ταχείας μεταβολής των συνθηκών άλλων πλανητών ίσως είναι εγγύηση ότι θα «τελειώσουν όλα» για μας εκατομμύρια χρόνια νωρίτερα!

«Βεβαιότατα και δεν μπορεί να επαναπαυθεί κανείς σε έναν μηχανισμό ελαχίστων που θα αποφασίσει για τους πολλούς. Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι η επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος θα δίνει αυτόματα τις σωστές λύσεις. Χρειάζεται εγρήγορση, έλεγχος και οικουμενική συνείδηση ευθύνης. Πράγματα που πρέπει να κατακτήσουμε και, ευτυχώς, βλέπω ότι έχουν αρχίσει να μπαίνουν ως αξίωμα και στη δράση των διαστημικών υπηρεσιών. Για παράδειγμα, καμία αποστολή της ΝΑSΑ δεν γίνεται πια χωρίς προμελέτη τού πώς δεν θα αφήσει πίσω της απορρίμματα που θα αλλοιώσουν το περιβάλλον στο ουράνιο σώμα που θα επισκεφθεί».

- Οπότε είστε αισιόδοξος για τη μελλοντική εξέλιξη του ανθρώπου, δρ. Ιμπι;

«Θα σας φανεί παράξενο, αλλά προσωπικά δεν έχω καμία αγωνία για την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Πολύ απλά, αν δεν κατορθώσει να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες, θα εξαλειφθεί. Και τότε... ίσως τη σκυτάλη του πλέον νοήμονος είδους στον πλανήτη πάρουν τα δελφίνια. Όπως και να 'χει, η ζωή στο Σύμπαν θα συνεχιστεί!».

ΠΡΩΤΟ ΦΩΣ ΓΙΑ ΤΟ “ΗUBBLE” TOY HΛIOY



Διαστημικό τηλεσκόπιο τής ΝASA μας δείχνει τον Ήλιο, όπως δεν τον έχουμε ποτέ ξαναδεί

Οι εικόνες τού Ήλιου, που μετέδωσε προ ημερών το τηλεσκόπιο τής NASA, Παρατηρητήριο Ηλιακής Δυναμικής (Solar Dynamics Observatory - SDO), ένα διαστημικό τηλεσκόπιο ειδικά σχεδιασμένο να μελετά τον Ήλιο, είναι οι εντυπωσιακότερες, απ΄ όσες έχουν δει οι επιστήμονες μέχρι σήμερα, οι οποίοι προσδοκούν μάλιστα, πως θα τους οδηγήσουν σε νέα πεδία έρευνας, για τον τρόπο, με τον οποίο σχηματίζονται και εξελίσσονται τα ηλιακά μαγνητικά πεδία βοηθώντας τους να κατανοήσουν καλύτερα την ηλιακή δραστηριότητα. Τα όργανα του SDΟ παρέχουν στοιχεία ακόμα και γιά τον πυρήνα τού Ήλιου, εκεί όπου τα ρεύματα υπέρθερμου πλάσματος σχηματίζουν το μαγνητικό πεδίο του άστρου, το οποίο με τη σειρά του επηρεάζει πολλές άλλες διεργασίες.

Εικόνες ηλιακών εκρήξεων αποτυπώθηκαν με λεπτομέρειες, όπως και το σύνολο τού ηλιακού δίσκου, κάτι που καθιστά την εξερεύνηση με το SDO ακόμη περισσότερο ενδιαφέρουσα επιστημονικά, αλλά και συναρπαστική.
Το διαστημόπλοιο με το SDO εκτοξεύθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2010 από το Ακρωτήριο Canaveral και πέρασε τους τελευταίους δύο μήνες κινούμενο σε γεωστατική τροχιά ενεργοποιώντας τα όργανά του. Αμέσως μόλις άνοιξε το κάλύμμα τού τηλεσκοπίου του άρχισαν να φθάνουν στη Γή οι πρώτες εικόνες, που ήταν τόσο όμορφες και περίπλοκες, που ακόμη και έμπειροι παρατηρητές έμειναν έκθαμβοι. Σε διάσκεψη Τύπου στις 21 Απριλίου 2010 στην Washington DC, ερευνητές αποκάλυψαν το «Πρώτο Φως», τις πρώτες φωτογραφίες από το SDO.

«Το SDO λειτουργεί όμορφα», ανέφερε ο επιστήμονας τού προγράμματος Dean Pesnell από το Goddard Space Flight Center. «Είναι ακόμη καλύτερο από ό,τι μπορούσαμε να ονειρευτούμε».
Τα πρώτα βίντεο, που μετέδωσε το Παρατηρητήριο δείχνουν τον Ήλιο με πρωτοφανή λεπτομέρεια και ήδη αποκαλύπτουν νέα στοιχεία για τις ηλιακές καταιγίδες, που ενίοτε απειλούν τη Γη. Το SDO παρακολουθεί το άστρο όλο το 24ωρο μεταδίδοντας εικόνες από διάφορα μήκη κύματος με ανάλυση 10 φορές μεγαλύτερη από ό,τι στην τηλεόραση υψηλής ευκρίνειας. Για διάστημα τουλάχιστον μιάς πενταετίας θα μεταδίδει δεδομένα με ταχύτητα 150 Megabit ανά δευτερόλεπτο, σχεδόν 50 φορές μεγαλύτερη σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη προηγούμενη αποστολή της NASA.

Από τις πρώτες εικόνες, που μετέδωσε το Παρατηρητήριο Ηλιακής Δυναμικής: Μιά σχετικά μικρή ηλιακή έκρηξη.

«Είχαμε ξαναδεί ηλιακές εκρήξεις αλλά ποτέ τέτοιες!» σήλωσε ο Alan Title της Lockheed Martin, επί κεφαλής τής κύριας συστοιχίας τού τηλεσκοπίου τού SDO, Atmospheric Imaging Assembly. «Ορισμένοι από τους συναδέλφους μου λένε, πως έμαθαν νέα πράγματα για τις εκρήξεις απλά βλέποντας αυτήν την ταινία».
Το SDO είναι η πρώτη αποστολή τού προγράμματος «Ζώντας με ένα Αστέρι» (Living with a Star - LWS) της NASA. Ο στόχος τού LWS είναι να κατανοήσουμε τον Ήλιο ως ένα μαγνητικά μεταβλητό αστέρι και να μετρήσουμε την επίδρασή του στη ζωή και την κοινωνία τής Γης. Η επιστήμονας τού προγράμματος, Lika Guhathakurta, από το αρχηγείο τής NASA, οραματίζεται λαμπρό μέλλον για το νέο Παρατηρητήριο: «Το SDO είναι το “Hubble του Ήλιου”», λέει. «Υπόσχεται να μετατρέψει την ηλιακή φυσική, όπως το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble μετέτρεψε την αστρονομία και την κοσμολογία».
«Κανένα ηλιακό τηλεσκόπιο δεν είχε τη συνδυασμένη χωρική, χρονική και φασματική ανάλυση του SDO», προσθέτει ο Αlan Title. «Αυτό κατέστη δυνατόν λόγω τού συνδυασμού των 4096x4096-pixel CCDs με το τεράστιο δυναμικό εύρος και τη γεωστατική τροχιά, η οποία επιτρέπει στο SDO να παρατηρεί τον Ήλιο και να επικοινωνεί με το έδαφος επί 24ώρου βάσεως».


Mιά εικόνα τής εξαιρετικά υψηλής υπεριώδους περιοχής τού φάσματος τού πλήρους ηλιακού δίσκου, όπως την μετέδωσε το SDO στις 30 Μαρτίου 2010. Τα ψευδοχρώματα απεικονίζουν διαφορετικές θερμοκρασίες αερίων. Τα κόκκινα ανταποκρίνονται σε σχετικά ψυχρές (~60.000 Κ), ενώ τα πράσινα και τα μπλέ σε θερμότερες (~1.000.000 Κ).
Ένα από τα πλέον εκπληκτικά σχετικά με το Παρατηρητήριο πράγματα είναι η παρατήρηση ευρέως πεδίου. Το SDO μπορεί να καταγράφει όχι απλά μία μικρή ηλιακή κηλίδα, αλλά κυρίως μία ολοκληρωμένη εικόνα τού πλήρους ηλιακού δίσκου, τής ατμόσφαιρας, τής επιφάνειας, ακόμη και τού εσωτερικού του. «Θα μπορούμε να κάνουμε συσχετισμούς, που ήταν αδύνατοι στο παρελθόν» λέει ο Title.
Σαν παράδειγμα ο Title αναφέρει τα γεγονότα της 8ης Απριλίου: «Καθώς το SDO παρατηρούσε μιά φθίνουσα ηλιακή κηλίδα, δημιουργήθηκε μία μικρή ηλιακή έκλαμψη (τάξης μεγέθους B3). Ένα ωστικό κύμα, που ξεκίνησε από το σημείο τής έκλαμψης διέτρεξε κατά μήκος την επιφάνεια τού Ήλιου. Οι εικόνες, που μας έδωσε το SDO, δείχνουν ξεκάθαρα μαγνητικούς βρόχους και άλλες δομές να λικνίζονται πέρα - δώθε, καθώς το κύμα περνούσε από πάνω τους. Τελικά το κύμα εξαφανίστηκε πάνω από τον ορίζοντα τού Ήλιου, αλλά η παράσταση δεν είχε ακόμα τελειώσει...»


Τέσσερις ώρες μετά την αρχική ηλιακή έκλαμψη και περίπου 200.000 χλμ. μακριά ξέσπασε μία τεράστια έκρηξη. Σύμπτωση; Όχι!, σύμφωνα με τον Title. «Καθώς το κύμα σάρωνε την επιφάνεια τού Ήλιου αποσταθεροποιούσε τα μαγνητικά πεδία, που συναντούσε καθ΄ οδόν. Πιστεύω, πως έτσι διαταράχθηκαν οι μαγνητικές ισορροπίες, οπότε το κύμα ήταν αυτό, που οδήγησε στην έκρηξη».
Μία φαινομενικά ασήμαντη έκλαμψη τάξης Β πυροδότησε μία μαζική έξαρση εκρήξεων κατά μήκος τού Ήλιου. Πρόκειται για ενός είδους απρόσμενης σύνδεσης, η οποία, όταν κατανοηθεί πλήρως, μπορεί να μας βοηθήσει στην καλύτερη πρόβλεψη τού διαστημικού καιρού.


Η ηλιακή έκλαμψη τάξης μεγέθους Β3 της 8ης Απριλίου 2010 δημιούργησε ωστικό κύμα, που σάρωσε την επιφάνεια του Ήλιου.
Οι ομορφότερες εως τώρα εικόνες τού SDO προέρχονταν από τα τηλεσκόπια, που ονομάζονται ΑΙΑ. Άλλα όργανα τού διαστημοπλοίου λειτουργούν εξ ίσου καλά και υπόσχονται παρόμοια εντυπωσιακά αποτελέσματα. «Ο Ηλιοσεισμικός Μαγνητικός Απεικονιστής (Helioseismic Magnetic Imager - HMI) λειτουργεί εξαιρετικά», αναφέρει ο επί κεφαλής της επιστημονικής ομάδας και υπεύθυνος για τον απεικονιστή, Phil Scherrer, τού πανεπιστημίου τού Stanford University. «Λαμβάνουμε πολύ υψηλής ποιότητας δεδομένα σήματος προς θόρυβο».
Ο απεικονιστής HMI σχεδιάστηκε, για να παρατηρεί μέσα στον Ήλιο χρησιμοποιώντας μία τεχνική, που ονομάζεται ηλιοσεισμολογία. Όπως οι γεωλόγοι χρησιμοποιούν σεισμικά κύματα, προκειμένου να χαρτογραφήσουν το εσωτερικό τού πλανήτη μας, οι ηλιακοί φυσικοί μπορούν να χρησιμοποιούν ακουστικά κύματα, προκειμένου να χαρτογραφούν το εσωτερικό τού αστεριού μας. Επάνω στον Ήλιο τα ακουστικά κύματα δημιουργούνται από τις ίδιες τις εσωτερικές κινήσεις τού Ήλιου. Το ΗΜΙ ανιχνεύει τα κύματα, που ωθούν την ηλιακή επιφάνεια μπρος και πίσω αποκαλύπτοντας έμμεσα, τι υπάρχει από κάτω.
«Τώρα επεξεργαζόμαστε τα στοιχεία», λέει ο Phil Scherrer, «και σύντομα αναμένουμε να έχουμε μερικούς πολύ ωραίους χάρτες τού εσωτερικού τού Ήλιου».



Εκτός από την χαρτογράφηση τού εσωτερικού τού Ήλιου, το ΗΜΙ μπορεί επίσης να χαρτογραφήσει τα μαγνητικά πεδία επάνω στην επιφάνειά του. Αυτή η διπολική ηλιακή κηλίδα παρατηρήθηκε από το HMI την 29η Μαρτίου. Λευκά και μαύρα ίχνη σηματοδοτούν αντίστροφες μαγνητικές πολικότητες. Ο πυρήνας τής κηλίδας είναι περίπου στο μέγεθος τής Γης.
Το πείραμα τής μεταβλητότητας τής εξαιρετικά υψηλής υπεριώδους ακτινοβολίας (Extreme UV Variability Experiment - EVE) είναι επίσης σε εξέλιξη «και λαμβάνουμε σπουδαία δεδομένα κι από αυτό» λέει ο επί κεφαλής ερευνητής, Tom Woods, του πανεπιστημίου τού Colorado, Boulder.
Το EVE παρατηρεί τον Ήλιο, όπου είναι πιο ευμετάβλητος, στην περιοχή εξαιρετικά υψηλής υπεριώδους ακτινοβολίας τού ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Σε αυτά τα μήκη κύματος η λαμπρότητα τού Ήλιου μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί εκατοντάδες φορές μέχρι το ανοιγόκλειμα τού ματιού, ζεσταίνοντας και «φουσκώνοντας» την άνω ατμόσφαιρα τής Γης και επιβραδύνοντας δορυφόρους. Το EVE μετρά αυτές τις διακυμάνσεις με πρωτοφανή χρόνο και φασματική ανάλυση.
«Tο EVE έχει ήδη ανακαλύψει έναν αριθμό από πολύ ενδιαφέρουσες ηλιακές εκλάμψεις» λέει ο Τοm Woods. «Είμαστε ενθουσιασμένοι. Οι εκλάμψεις εξελίσσονται με τρόπο, που δεν περιμέναμε. Αυτό είναι κάτι, που δεν θα μπορούσαμε να είχαμε δει χωρίς τις δυνατότητες τού EVE.» Ο Woods θα δώσει περισσότερες λεπτομέρειες στο μέλλον, όταν η ομάδα τού EVE θα έχει αναλύσει πλήρως τα στοιχεία.

* * *
Οι επιστήμονες τής αποστολής τονίζουν, πως όλα αυτά είναι σε προκαταρκτικό στάδιο. Πρέπει να έχει ολοκληρωθεί ένας ικανός αριθμός δοκιμών και διακριβώσεων, ώστε να σταθεροποιηθεί τακτική ημερήσια λήψη εικόνων, που θα είναι δυνατή από τα μέσα Μάϊου.
«Το Πρώτο Φως είναι απλά μία πρώτη ματιά» λέει ο επιστήμονας τού προγράμματος, Dean Pesnell. «Τα καλύτερα δεν έχουν έρθει ακόμα...»

Ευγενία Φυλακτού
Σημείωση:
Οι πληροφορίες, οι εικόνες και τα βίντεο ελήφθησαν από στοιχεία της ΝΑSA. Στις εικόνες και τα βίντεο έγινε τεχνική επεξεργασία από την «Ελεύθερη Έρευνα», ώστε να κατεβαίνουν γρήγορα με χαμηλότερη ανάλυση. Πλήρης συλλογή στοιχείων, εικόνων και βίντεο υψηλής ανάλυσης μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα τής NASA (www.nasa.gov).
ΠΗΓΗ

Η πρώτη εικόνα του Σύμπαντος-βρέφους

Αν, όπως λέγεται συχνά, μια εικόνα ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις, τότε η περίπτωση της πληρέστερης εικόνας του ουράνιου θόλου αποτελεί αναμφίβολα τη συμπύκνωση δεκατεσσάρων δισεκατομμυρίων χρόνων κοσμικής ιστορίας. Χάρη στο διαστημικό παρατηρητήριο Πλανκ -που βρίσκεται σε απόσταση 1,5 εκατομμυρίου χιλιομέτρων από τη Γη- διαθέτουμε σήμερα τον πρώτο πλήρη χάρτη του συνόλου της ουράνιας σφαίρας, με άλλα λόγια μια πλήρη εικόνα του ορατού Σύμπαντος.
Η 
εικόνα του Σύμπαντος: το βάθος, σε κόκκινο-πορτοκαλί, αντιστοιχεί στα 
πιο πρώιμα στάδια της εξέλιξης του Κόσμου. Σε αυτό διακρίνονται κάποιες 
πτυχώσεις που αντιστοιχούν στους μελλοντικούς γαλαξίες. Στο κέντρο της 
εικόνας διακρίνουμε μια εκτενή νεφελώδη δομή σε χρώμα λευκό-βιολετί. 
Πρόκειται για τη φωτεινή ακτινοβολία που προέρχεται από το «τοπικό» 
Σύμπαν και θαμπώνει την πρωτογενή ακτινοβολία. Η εικόνα του Σύμπαντος: το βάθος, σε κόκκινο-πορτοκαλί, αντιστοιχεί στα πιο πρώιμα στάδια της εξέλιξης του Κόσμου. Σε αυτό διακρίνονται κάποιες πτυχώσεις που αντιστοιχούν στους μελλοντικούς γαλαξίες. Στο κέντρο της εικόνας διακρίνουμε μια εκτενή νεφελώδη δομή σε χρώμα λευκό-βιολετί. Πρόκειται για τη φωτεινή ακτινοβολία που προέρχεται από το «τοπικό» Σύμπαν και θαμπώνει την πρωτογενή ακτινοβολία. Πριν από μερικές ημέρες τα πρωτοσέλιδα των μεγαλύτερων εφημερίδων και περιοδικών του κόσμου παρουσίασαν την εντυπωσιακή φωτογραφία ενός πυρακτωμένου αβγού γιγαντιαίων διαστάσεων. Σύμφωνα με τη σχετική λεζάντα που συνόδευε τη φωτογραφία, πρόκειται για την πρώτη πλήρη εικόνα του πρώιμου Σύμπαντος.
Αλήθεια, πώς θα φαινόταν το πρώιμο Σύμπαν σε έναν «εξωτερικό» παρατηρητή; Το ερώτημα αυτό ίσως να ακούγεται ως παραδοξολόγημα: αν, εξ ορισμού, το Σύμπαν περικλείει τα... πάντα, τότε δεν μπορεί να υπάρξει τίποτα εκτός του Σύμπαντος ικανό να το παρατηρεί απρόσκοπτα και αντικειμενικά. Φανταστείτε λοιπόν πώς θα νιώθατε αν κάποιος ισχυριζόταν ότι αυτό το «τίποτα» είναι σε θέση όχι μόνο να παρατηρεί ή να αναλύει τη σύσταση του Σύμπαντος, αλλά και να «φωτογραφίζει» στιγμιότυπα από την προγενέστερη εξέλιξή του.
Οσο παράδοξο ή τρελό κι αν ακούγεται, μια τέτοια μαγική «φωτογραφική» μηχανή του χρόνου υπάρχει πραγματικά! Πρόκειται για το περίφημο διαστημικό τηλεσκόπιο Πλανκ που εδώ και έναν χρόνο βρίσκεται στο Διάστημα για να προσφέρει τη δυνατότητα στους ειδικούς ερευνητές (αστροφυσικούς και κοσμολόγους) να μελετήσουν σε βάθος χρόνου τη δομή και την εξέλιξη του αρχέγονου Σύμπαντος.
Η μηχανή του χρόνου
Το ευρωπαϊκό διαστημικό τηλεσκόπιο Πλανκ εκτοξεύθηκε τον Μάιο του 2009 από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA) και μετά από πενήντα ημέρες ταξιδιού βρέθηκε στην προκαθορισμένη θέση του στο Διάστημα. Από εκεί άρχισε να συγκεντρώνει κοσμολογικές πληροφορίες και εικόνες που κανένα ανθρώπινο μάτι ή επίγειο τηλεσκόπιο δεν είχε καταφέρει να δει μέχρι σήμερα.
Ολες οι πληροφορίες που το διαστημικό τηλεσκόπιο Πλανκ είναι ικανό να συλλέγει βασίζονται στο πρωτογενές φως που ταξιδεύει ελεύθερα σε ολόκληρο το Σύμπαν από τη στιγμή που δημιουργήθηκε μέχρι σήμερα. Ειδικότερα, αυτό το τηλεσκόπιο σχεδιάστηκε ώστε να ανιχνεύει και να αναλύει τη λεγόμενη κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου (Cosmic Microwave Background ή ακτινοβολία CMB).
Η κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου που ανιχνεύεται από το τηλεσκόπιο Πλανκ σε εννέα διαφορετικά μήκη κύματος (μεταξύ 0,3mm και 1cm) δεν είναι παρά το πιο αρχέγονο απομεινάρι του πρώτου φωτός. Το φως αυτό απελευθερώθηκε μόλις το Σύμπαν άρχισε να ψύχεται και να διαστέλλεται αρκετά ώστε να επιτρέπει στα φωτόνια (τα σωματίδια-φορείς του φωτός) να ταξιδεύουν ελεύθερα. Αυτό συνέβη, όπως υπολογίζουν οι ειδικοί, «μόλις» 380.000 χρόνια μετά τη λεγόμενη «Μεγάλη Εκρηξη».
Μάλιστα, όπως διαπίστωσαν, αυτό το αρχέγονο φως της κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου, αν και αρκετά ομοιόμορφο, παρουσίαζε ενδιαφέρουσες μικροθερμοκρασιακές διακυμάνσεις πάνω στις οποίες έχουν αποτυπωθεί πληροφορίες για μια ακόμη πιο αρχέγονη εποχή, την επονομαζόμενη «Εποχή του Πληθωρισμού».
Σύμφωνα με τις πληθωριστικές κοσμολογικές θεωρίες, για ένα απειροελάχιστο χρονικό διάστημα το νεογέννητο Σύμπαν άρχισε να διαστέλλεται ταχύτατα με εκρηκτικό τρόπο, εξαιτίας, όπως υποθέτουν σήμερα, μιας εντελώς άγνωστης μορφής «σκοτεινής ενέργειας» που οδήγησε σε αυτή την πρώτη εκθετικά επιταχυνόμενη διαστολή του Σύμπαντος.
Τέτοιες διακυμάνσεις στη θερμοκρασία της κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου καταγράφηκαν για πρώτη φορά από τους δορυφόρους COBE και WMAP της NASA. Γεγονός που υποδεικνύει σαφώς ότι το πρώιμο Σύμπαν, αν και εντυπωσιακά ομοιόμορφο, χαρακτηριζόταν εξ αρχής από τέτοιες μικρές διακυμάνσεις στην πυκνότητα της ύλης-ενέργειας, οι οποίες οδήγησαν, εντέλει, στη διαμόρφωση των γιγάντιων κοσμικών δομών που παρατηρούμε σήμερα (γαλαξίες, σμήνη γαλαξιών κ.ά.)!
Ο κύριος στόχος της αποστολής Πλανκ ήταν να καταγράψει τέτοιες μικροσκοπικές θερμοκρασιακές διακυμάνσεις με πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια απ' ό,τι στο παρελθόν και έτσι να επιτύχει την πρώτη πλήρη «χαρτογράφηση» του ουράνιου στερεώματος.
Πράγματι, το τηλεσκόπιο Πλανκ είναι σε θέση να καταγράφει ακόμη και διακυμάνσεις της τάξης του εκατομμυριοστού του βαθμού. Για να έχουμε ένα μέτρο της ευαισθησίας των οργάνων του Πλανκ, θα έλεγε κανείς ότι είναι σαν να μπορεί να μετρά από τη Γη τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας του σώματος ενός κουνελιού που βρίσκεται στο φεγγάρι. Και η πρόσφατη φωτογράφηση του πρώιμου Σύμπαντος έγινε εφικτή χάρη ακριβώς στα υπερευαίσθητα όργανα που διαθέτει (Οργανο Υψηλής Συχνότητας ή HFI, Οργανο Χαμηλής Συχνότητας ή LFI, ειδικά βολόμετρα).
Η υψηλή τεχνολογία στην υπηρεσία της Κοσμολογίας
Σήμερα, ύστερα από δεκαοκτώ χρόνια σχεδιασμού και λεπτομερούς προετοιμασίας των σχετικών προγραμμάτων της ESA, το τηλεσκόπιο Πλανκ φαίνεται να δικαιώνει πλήρως όλες τις ελπίδες -και κυρίως τα χρήματα- που ερευνητές και κράτη έχουν επενδύσει σε αυτό.
Ικανό να αναλύει το κοσμικό φως σε εννιά διαφορετικά μήκη κύματος, δηλαδή σε εννιά διαφορετικά «χρώματα» αόρατα από το ανθρώπινο μάτι, το πρόγραμμα Πλανκ όχι μόνο κατάφερε να αναλύσει λεπτομερώς τις διακυμάνσεις της κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου αλλά και να χαρτογραφήσει επιμελώς την κατανομή ύλης-ενέργειας μέσα στο ορατό μας Σύμπαν.
Αποτέλεσμα αυτών των πολύχρονων ερευνών είναι και η φωτογραφία του Σύμπαντος κατά τη βρεφική του ηλικία. Ομως τι ακριβώς βλέπουμε σε αυτή; Το βάθος της εικόνας, σε αποχρώσεις του κόκκινου-πορτοκαλί, αντιστοιχεί στα πιο πρώιμα στάδια της εξέλιξης του Σύμπαντος όπως αυτά φωτίζονται και αποκαλύπτονται από το αρχέγονο φως.
Στο εσωτερικό αυτού του πιο αρχαϊκού τμήματος της εικόνας είναι ήδη ορατές κάποιες πτυχώσεις και σχεδόν αδιόρατες ρυτιδώσεις, οι οποίες αντιστοιχούν στα πρώτα στάδια της διαμόρφωσης των γαλαξιών και άλλων ακόμη αδιαμόρφωτων κοσμικών δομών.
Επιπλέον, σε όλο σχεδόν το μήκος στο κέντρο της εικόνας παρατηρούμε μια αρκετά εκτενή νεφελώδη δομή σε χρώμα λευκό-βιολετί. Πρόκειται για τη φωτεινή ακτινοβολία που προέρχεται από το «τοπικό» Σύμπαν και η οποία θαμπώνει τοπικά την πρωτογενή ακτινοβολία υποβάθρου. Μολονότι αυτές οι τοπικές εκπομπές ακτινοβολίας -που προέρχονται από αέρια και περιδινήσεις της «τοπικής» μεσοαστρικής ύλης- αποτελούν ένα είδος «θορύβου» που «αμαυρώνει» και περιπλέκει την καθαρότητα της όλης εικόνας, περιέχουν εντούτοις πολύτιμες πληροφορίες για τους αστροφυσικούς. Πάντως, το διαστημικό τηλεσκόπιο Πλανκ διαθέτει τα κατάλληλα υπολογιστικά προγράμματα που του επιτρέπουν όχι μόνο να «καθαρίζει» την εικόνα από τέτοιες «παρεμβολές», αλλά και να αναλύει λεπτομερώς τη φύση αυτών των παρεμβολών.
Ποτέ άλλοτε η φύση και η τοπολογία του αρχέγονου κοσμικού φωτός δεν είχαν χαρτογραφηθεί με τόσες λεπτομέρειες· ποτέ μέχρι σήμερα δεν είχαμε τη δυνατότητα να οπτικοποιούμε το παρελθόν του Σύμπαντος που μας φιλοξενεί!
Ο τεχνολογικός-επιστημονικός άθλος της φωτογράφησης του πρώιμου Σύμπαντος δεν προκαλεί μόνο έντονες συγκινήσεις για τα επιτεύγματα της σύγχρονης επιστήμης, αλλά ανοίγει και νέες, ασύλληπτες μέχρι χθες, δυνατότητες στην ανθρώπινη γνώση. Πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία φαίνεται απολύτως ρεαλιστική η δυνατότητα μιας αποκλειστικά επιστημονικής -και συνεπώς μη υπερφυσικής ή θεολογικής- εξήγησης της προέλευσης και της εξέλιξης του Σύμπαντος.

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...